Škoda Favorit

Otomobil Modeli
Genel Bakış
Üretici	Škoda Auto
Üretim yıl(lar)ı	1988 - 1995
Montaj	Favorit
Gövde ve Şasi
Karoser	Hatchback
Teknik Özellikler
Motor	4 zamanlı, 4 silindir, 8 valve, 1289 cc

Škoda Favorit, Çekoslavakyalı binek otomobil üreticisi Škoda'nın 1988 - 1995 yılları arasında üretmiş olduğu bir küçük aile otomobili serisidir. İlk defa 1987 yılında Brno Mühendislik Fuarı'nda tanıtılmıştır. Tasarımı Bertone tarafından yapılmıştır. Skoda, Favorit modelinde Avrupa'da 20. yüzyılın otomobil konsepti olan hafif, az enerji üreten ve tüketen, önden çekişli otomobil anlayışına geçiş yapmıştır. Favorit Škoda'nın üretmiş olduğu önden çekişli ve önden yanal motorlu ilk otomobildir. Favorit modeli Škoda için bir dönüm noktası olmuştur. Çünkü bu model fiyatlarının ekonomikliği ve üretiminin kolaylığı sayesinde insanların yoğun ilgisi sonucunda üretimini hızla arttırmıştır. Toplam 783.167 adet Favorit, 219.254 adet Forman ve 60.744 adet Pick-up üretilmiştir. 1991 yılında Skoda’nın işletme kontrolünü Volkswagen almıştır. Volkswagen Skoda’yı zayıf pazarlar için ucuz arabalar imal eden bir şirket durumundan akıllı ve rahat araçlar üreten bir marka haline getirmek için uğraşmıştır. Volkswagen birleşmeden önce üretilen Favorit'in eksikliği olduğunu düşündüğü kısımlarını baştan dizayn ederek yeniden farklı modellerde piyasaya sürmüştür. Ve 1995 yılında Volkswagen Favorit modelinin üretimini tamamen durdurmuş onun yerine Favorit ile aynı motora sahip olan Felicia'nın üretimine başlamıştır. Favorit günümüzdeki otomobillerde bulunan konfor ve güvenlik özelliklerine yeterince sahip olmasa da piyasada fiyatlarının ucuzluğu, yakıt ekonomisi ve yedek parçasının bolluğu sayesinde hala geniş bir kullanıcı kitlesine hitab etmektedir.

Škoda Favorit'te kapıları, bagajı ve direksiyon emniyeti tek anahtar sayesinde manuel olarak açılmaktadır. Pencereler de pencere kolundan manuel olarak açılmaktadır. Arka kapıların kilit mekanizmalarının yanında çocuk emniyet kilidi bulunmaktadır, emniyet kilidi açılarak içeriden kapının açılması önlenebilmektedir. Favorit'in gösterge panosunda 180 km/h kadar hız kadranı, 8000 rpm kadar devir saati, hararet ve benzin göstergeleri ve ayrıca çeşitli uyarı lambaları ile kilometre sayacı vardır. Motorun çalışması için ideal hararet 85-115 C'dir ve hararet kadranında beyaz dolu kısım ile uygun çalışma sıcaklığı gösterilmiştir. Otomobilin hararetine sürekli dikkat edilmeli hararet çok arttığında motor dinlendirilmelidir.

Otomobilin direksiyonun solundaki kolda sinyal, klakson ve selektör gibi uyarı işaretleri, sağındaki kolda ise cam sileceği ve su püskürtme özellikleri yer almaktadır. Otomobilde torpido üzerinde çeşitli hava kanalları ve kalorifer sıcaklık ile hava yönü ayarı yer almaktadır. Otomobilin tavanında ayrıca dahili aydınlatma ampulü vardır, ayarlandığı zaman kapılardan birisi açıldığında otomatik olarak yanabilmektedir. Favorit'te yan aynalar katlanabilir özellikte olup ayarı içeriden manuel olarak bir kol sayesinde yapılabilmektedir. Ayrıca Favorit'te katlanabilen ön koltuklar arkaya yaslanarak yatak pozisyonuna gelebilmekte, öne katlanan arka koltuklar ise bagaj hacmini büyütmektedir. Favorit'in tüm koltuklarında emniyet kemeri bulunmaktadır. Otomobilin tavanı yük taşıyabilecek yapıda olup uygun techizatlarla 50 kg'a kadar yükler taşınabilmektedir.

Škoda Favorit'te bulunan özelliklere ek olarak Türkiye koşullarında içeriden radyatör fanını manuel olarak çalıştırmaya yarayan bir düğme eklemekte ve termostatın derecesini küçültüp fanın daha önce çalışmasını sağlamakta otomobile yüksek hararetin verebileceği zararı önlemek için fayda sağlayacaktır.

Škoda Favorit'in motoru süper veya kurşunsuz benzini kullanabilecek şekilde tasarlanmıştır. Benzin fiyatlarının yüksekliği, süper benzinin yasaklanması vs. gibi sebepler yüzünden çoğu Favorit kullanıcısı otomobiline LPG sistemleri monte ettirmişlerdir. LPG ayarları egzoz emilsiyonuna göre doğru olarak yapılmalıdır. Favorit için uygun rolanti devri benzin ile 750 - 800 rpm, LPG ile 800 - 900 rpm'dir. LPG ve benzin birbirine geçişlerde Favorit'te problem yaratabilmektedir. Devamlı LPG ile kullanmak yerine yaklaşık 1000 km veya ayda bir benzinde kullanmak motor sağlığı için daha faydalı olacak benzin pompası gibi sistemlerin tamamen kuruyup bozulmasını önleyecektir.

Škoda Favorit kullanıcısı otomobil hakkında yeterli bilgiye ve pratiğe sahip olduğu sürece yolda kalacak bir otomobil değildir. Genel olarak benimsenmiş kronik arızaları bulunmamaktadır. Fakat belli bir yaşa gelmiş otomobiller olduklarından en beklenmedik bir anda çeşitli sorunlar çıkartabilmektedir. Bu yüzden Skoda Favorit kullanıcısı otomobili hakkında yeterli bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Otomobilde seyahat halinde iken otomobilin stepnesi, bijon anahtarı ve krikosu dışında otomobilde ufak bir takım sandığı bulundurmakta fayda vardır. Otomobilin bağajında bunlara ek olarak 5 kg'lık su dolu bidon ve 1lt'lik motor yağı taşımakta yolda karşılaşılabilecek olası hortum yarılması, yağ sızdırma gibi sorunlarda yardımcı olacaktır. Otomobilin motor bölümünde üstübü gibi malzemeler kesinlikle bırakılmamalıdır çünkü zamanla benzin, yağ vs. bulaşıklarını üzerinde toplamakta ve motorun sıcaklığıyla yangına sebep olabilmektedir. Otomobilde olası bir yangın anında sürücü koltuğundan birkaç saniyede ulaşılabilecek mesafede yangın söndürme cihazı kesinlikle bulundurulmalıdır. Bagaja bırakılmış bir yangın söndürme cihazının olası bir yangında panik yapıp otomobilden uzaklaşılacağından hiçbir faydası olmayacaktır.

Yedek parçası en ucuz otomobil markalarından birisi de Škoda Favorit'tir. Otomobilde yedek parça olarak başka otomobil markalarının benzerlerini uydurmak yerine orijinal Skoda Favorit parçalarını kullanmak uzun vadede daha yararlıdır.

Škoda Favorit'in boş ağırlığı yaklaşık 850 kg civarındadır. Dolayısıyla yola tutunması ağır otomobillerden daha az olmaktadır. Bu yüzden lastik seçimi önemlidir. Özellikle kışlık kullanımlarda oldukça yumuşak lastikler tercih edilmelidir. Lastik alırken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan birisi de lastiğin üretiliş tarihinin yeni olmasıdır. Çünkü lastikler hiç kullanılmasalar bile üretilmesinden sonra 5 yıl gibi bir sürede ömrünü tamamlamaktadır. Lastik değişimlerinde mümkünse 4 lastik birlikte yenisi ile değiştirilmelidir. Eğer 4 lastiği birden değiştirebilecek güç olmayıp sadece 2 tanesinin değiştirilmesi gerekiyorsa her zaman yeni olan 2 tanesi arkaya takılmalı, arkadan çıkan lastikler öne takılmalıdır. Çünkü önemli olan otomobilin kalkışlarda patinaj yapıp yapmaması değil, sert dönüşlerde arka kısmının merkez kaç kuvveti ile savrulmamasıdır. Direksiyon ani bir şekilde döndürüldüğünde merkez kaç kuvveti otomobilin arka kısmını dönülen yönün tersi yönde kaydırmaya çalışacaktır. Kayarak savrulmaların büyük çoğunluğu arka tekerleklerin kaymasından kaynaklanmaktadır.

Mekanik aksam

Otomobilin mekanik aksamı olarak tabir edebileceğimiz kısımı genel olarak motor bölümü ve aktarma organlarını kapsamaktadır. Bu bölümde bu organların çalışma şekillerinden ziyade nasıl kullanılması gerektiği üzerinde duracağız.

Otomobilin motorunda meydana gelen en büyük aşınma marş anında ve hemen sonrasında yeterli yağlama olmadığı için gerçekleşmektedir. Özellikle soğuk havalarda motoru çalıştırdıktan sonra haraket etmeden birkaç dakika motoru çalıştırmak ve hareketten sonra beş dakika kadar motoru zorlamamak motorun fazla aşınmasının önüne geçecektir. Otomobilin sürülüşü esnasında motorun en rahat ettiği devirler 2200 - 2500 rpm aralığıdır. Otomobil bu aralıkta 5.viteste 80 – 90 km/h hızla hareket etmekte ve en düşük yakıt tüketimini sergilemektedir. Bunun haricinde 2000 rpm'nin altına düşüldüğünde vites küçültülmeli, 2700 - 3000 rpm'nin üzerine çıkıldığında vites büyütülmelidir. Kullanım esnasında çok mecbur kalınmadıkça 4000 rpm geçilmemelidir. Çünkü yüksek devirlerde hem yeterli yağlama yapılanmadığından aşınma çoğalmakta hem de yakıt tüketimi aşırı derecede artmaktadır. Çok yüksek devirlerin çalışmasının denenmesi gerekiyorsa otomobil vitesde değilken ve motor sıcaklığı uygun çalışma sıcaklığındayken sadece birkaç saniyeliğine denenmelidir.

Škoda Favorit'in motorundan gelen ses desibelindeki yüksekliğin sebebi, otomobilde triger kayışı değil, triger zinciri bulunmasındandır. Buna rağmen motor sesi sanıldığı kadar yüksek değildir. Anormal ses ve titreşimin çeşitli sebepleri olabileceği için servise danışılmalıdır.

Elektronik aksam

Otomobilin elektrik sistemi tek fazlı sistemdir. Negatif (-) faz aracın çelik konstüriksiyonudur. Pozitif (+) faz ise otomobilin kablolarındadır. Voltaj 12 V olmasına rağmen çalışma gücü 14 V olup bu güç miktarı alternatör tarafından kontrol edilir ve yarı iletkenler tarafından ayarlanır. Eğer elektrik sisteminde bir müdahale yapmak gerekliliği doğar ise müdahaleden önce akümülatör toprak hattı sökülmelidir. Bütün sistemin temiz olması bağlantıların iyice sıkılmış olması gereklidir. Elektronik sistemin enerji kaynağı akümülatördür ve bellibaşlı şartları şunlardır; motor çalıştığı zaman akümülatörün kesinlikle çıkartılmaması, yükleme devresinde hiçbir devrenin kesinlikle kısa devre yapmaması, otomobilde kaynak yapılması gerekildiğinde kaynak işleminden önce alternatörün ve bağlantılarının sökülmesi gereklidir. Eğer alternatör uyarı ışığı yanarsa aynı güçte (1,2 W) yeni lamba ile değiştirilmesi gereklidir.

Otomobilin akümülatörü motor bölümüne yerleştirilmiştir. Akümülatörün bakımı ile bütün elektrik tesisatının ve özellikle marş ve ateşleme sisteminin iyi çalışması birbiri ile bağlantılıdır. Bu yüzden akümülatöre gereken ihtimam gösterilmelidir. Akümülatör temiz ve kuru olarak korunmalıdır. Kutup başlıkları temiz tutulmalıdır. Zaman zaman kutup başlarında biriken mineraller temizlenmeli ve bir miktar vazelin sürülmelidir.

Sigorta kutusu torpido panelinin alt tarafında bulunur vidası döndürülerek açılır. Sigortalar 15 A ve 8 A'dır. Yedek sigortalar kapakta bulunur. Web sitemizin dökümanlar bölümünde elektrik tesisat planı verilmiştir. Otomobille gece seyir halindeyken lambaların kendiliğinden sönmesinin nedeni sigorta paneli üzerinde meydana gelmiş çatlaklardan kaynaklanabilmektedir.

Ampullerin değiştirlmesi konusuna da değinmek gerekirse farların ampullerinden, ki bunları örtü veya duylar tutmaktadır, ve iç aydınlatmadaki platfonyerde tutturulmuş ampullerden başka diğer bütün lambalar bayonetler ile tutturulmuştur. Böyle bir ampulu değiştirmek istenirse bastırarak çevirmek gereklidir. Yanmakta olan helojen (iodlu) lambanın hiçbir zaman parmaklar ile temas etmemesi gereklidir. Eğer temas söz konusu olursa alkol ile silinmelidir. Yeni lamba takma işlemi eski lambayı sökme işleminin tersidir. Lamba değişiminden sonra kontrol veya far ayarının yapılması tavsiye edilir.

Skoda Favorit'te buji olarak PAL SUPER G8Y veya Bosch F6D, H6DC, F6DC, F5DC markaları tavsiye edilir. Yeni buji takılıyor ise el ile sonuna kadar sıkıldıktan sonra buji anahtarı ile 90 derece, daha önce kullanılmış bujiler kullanılacaksa 15 derece sıkılır.

Dış aksam

Otomobilde dış aksam olarak kastedilen bölge otomobilin mekanik ve elektronik aksamı dışında kalan kaporta, iç döşeme vb. gibi bölgeleridir. Skoda Favorit'te kesin değer olmamakla birlikte tahmini 0,8mm kaporta saçı kullanılmıştır. Şasisinin altında uzunlamasına profil metal aksamlı elemanı yoktur. Yani Otomobilin kaportası aynı zamanda şasi görevini görmektedir. Skoda Favorit'in altı yerden ne kadar yüksek görünse de motorun altı yani karter bölümü yere oldukça yakındır ve alttan gelebilecek darbelerde karter büyük hasar almaktadır. Favorit'in orijinalinde bulunan motor koruyucu eleman alttan gelebilecek sert darbelerde karteri yeterince koruyamamaktadır. Bu yüzden motorun zarar görmemesi için alt tarafının daha sağlam metal malzemeler ile kapatılması gerekmektedir. Fakat bu kapatma işlemi sonucunda otomobilde bulunan bir sistem sayesinde büyük kazalarda içerideki insanlara zarar vermemesi için motorun yere düşmesini sağlayan sistem işlevini yitirmektedir.

Favorit'in yolcu taşıma bölümü 90'lı yılların konfor anlayışına sahiptir. Otomobilde büyük camlar ile geniş görüş açısı, abartısız iç döşemeler ile ferah iç mekân, yumuşak koltuklari ve yumuşak amortisörleri Favorit'i diğer otomobillerden ayıran özelliklerdendir. En büyük dezantajları ise hidrolik direksiyon vb. sistemlerin bulunmaması ve freninin sert olması gibi nedenlerden dolayı kullanımının zorlayıcı olmasıdır. Bu haliyle günümüzün konfor anlayışının yani basık, sert manevra kabiliyetine sahip fakat kullanımın çok yumuşak olduğu otomobillerin tam tersidir.

Škoda Favorit'in en çok benzetildiği ve karşılastırıldığı otomobil Lada Samara'dır. Esasında iki otomobil arasındaki tek benzer nokta tasarımlarının birbirine yakınlığıdır. Samara Rusya'da, Favorit Çekoslovakya'da üretimidir. İkisi arasındaki en önemli farklılık ise Samara'nın silindir hacminin 1.5 litre, Favorit'in silindir hacminin ise 1.3 litre olmasıdır. Buna bağlı olarak Samara daha çok yakıt tüketmekte fakat daha fazla güç elde edilmekte, Favorit'te ise daha az yakıt tüketilmekte ve daha az güç üretilmektedir. Bunların haricinde Favorit'in yolcu bölmesi Samara'nınkinden daha konforludur. Lada Samara'nın bagaj alanı boyunun uzunluğundan dolayı Favorit'inkinden daha büyüktür fakat bu açıdan bakıldığında Lada Samara ile Skoda Favorit'i değil Skoda Forman'ı kıyaslamak daha doğru olacaktır. İki otomobil arasındaki bir diğer farklılıksa kaporta kalınlıklarındaki farktır aslında Samara ve Favorit aynı saç kalınlığında üretimiş olmalarına rağmen Samara'nın kaportası macun kalınlığından ötürü daha kalın durmaktadır.

Aracın bakımı

Aracın bakımı aslında her sürüş öncesi genel olarak yapılmalıdır. Bakımı bir sıraya koymak gerekirse her 500 km'de bir motordaki yağ seviyesi, su seviyesi, fren hidroliği seviyesi ve lastiklerin havası kontrol edilmeli, her ay akümülatör suyu seviyesi, temizleyici ve püskürtücü suları seviyesi kontrol edilmeli, her 20.000 km'de ön takım geometrisi ve tekerlek balans ayarları kontrol edilmelidir.

Yukarıda sayılanların dışında tecrübeliysek kendimiz değilsek serviste subap ayarı kontrolü, gaz mekanizması boşluk ayarı, buji boşluğu ve temizliği, soğutma sistemi kontrolü, debriyaj pedalı boşluğu ve kontrolü, fren kontrolü, el freni kontrolü, rot lastik körükleri ve direksiyon kontrolü, akümülatör sıvısı kontrolü, tekerlek yerleri değişimi ve havasının kontrolü, hava filtresi değişimi, benzin filtresi temizliği, buji değişimi, distiribütör yağlanması, kayış kontrolü, fren balatası kontrolü, yağ ve yağ filtresi değişimi, karburatör bakımı, kramayer boşluğunun kontrolü, toe-in kontrolü, vites kutusu ve diferansiyel yağının değişimi, kapı kaporta mekanizmasının yağlanması zamanı geldikçe yapılmalıdır.

Motor yağı olarak SAE 20W/50 motor için idealdir. Vites kutusunda yıl boyu SAE 80 yağları kullanılır. Fren hidroliği olarak DOT 3 kategorisindeki hidrolik yağları kullanılır. Kapı kilitlerinde gres yağları kullanılır. bunların dışında ayrıca distiributörün de yağlanması ve temizlenmesi gerekmektedir. Distiributörü temizlemeye başlamadan önce kontak anahtarı 0 konumuna alınmalıdır. Sonra Distiributör kapağı ve tevzi bobini rulosu çıkartılmalıdır. tevzi bobini rulosunun altındaki keçeye birkaç damla yağ, ask bileziğine bir iki damla yağ, kendi ekseninde dönen plakanın dış yüzeyleri 3 damla yağ ile, merkezkaç regülatörü yaklaşık 5 damla motor yağı ile yağlanmalıdır. Distiributör kapağı ve rulonun temizliği önemlidir. Yağ ve distiributor kömürü tozundan tozlanmaması gereklidir. Eğer distiributör temizlenirken benzin kullanılırsa benzin tamamen buharlaşmadan kapak kapatılmamalıdır.

Otomobili kışa hazırlamak ta bakımın önemli bir parçasıdır. Antifirizin katılaştığı nokta kontrol edilmeli gerekiyorsa üzerine ilave yapılmalıdır. Antifiriz sanılanın aksine sadece kışın değil yıl boyu kullanılmalı ve 3 yılda bir değiştirilmelidir. Benzin deposu zamanla içinde bir miktar su toplaya bilmektedir. Daha sonra bu su soğuk havalarda donabilmektedir. Bu durumu engelleyen sıvılar mevcuttur.

Kullandığımız otomobiller en az 21 yaşına gelmiş oldukları için yüksek model otomobillerden çok daha fazla özen ve ilgi istemektedir.

Aracın kullanımı

Otomobili çalıştırmaya başlamadan önce motorun yağı ve suyu kontrol edilmeli eksikse tamamlanmalıdır. Eğer otomobil uzun süre kullanılmamışsa çalıştırmadan önce benzin pompası üzerindeki küçük kol birkaç kez hareket ettirilerek karburatöre benzin gelmesi sağlanmalıdır. Eğer motor soğukta çalıştırılacaksa önce gaz pedalına sona kadar basıp yavaşça çekip sonra marşa basılmalıdır. Çünkü Piergburg karbüratörde gaz pedalına bir kez basma ile devreye giren jigle tertibatı vardır. Favorit'te elektrikli marş motoru vardır. Marş motoru 10 saniyeden fazla çalıştırılmamalıdır. Tekrar marşa basmak gerektiğinde 30 saniye beklenilmelidir.

Otomobili kullanmanın standart 3 pedallı otomobillerden bir farkı yoktur. Otomobil kullanılırken stop edilmemelidir, hidrolik basıncı kaybolacağından fren verimi azalacaktır. Dik yokuşlar inilirken otomobil küçük vitese takılmalıdır böylece motor freni frene yardımcı olacaktır. Frenler çift devirli, bağımsız ve diagonaldir. Yani frenlerden birisi arıza yapsa bile diğerleri tutmaya devam eder. Eğer fren pedalı sonuna kadar basılıp sonuç alınamazsa fren pedalına sonuna kadar basmaya devam edilmelidir. Frenin tutuşunu arttırmak için freni pompalamanın hiçbir faydası yoktur.

Araç güvenli bir yerde durdurulduktan sonra motor stop edilmelidir. Tekrar hareket edilmeyecekse el freni çekilmeli ve yolun eğimine göre vites 1. veya geri vitese takılarak frenleme direnci artırılmalıdır. Soğuk hava koşullarında uygun düzgünlükte bir alana otomobil park edilebiliyorsa otomobil sadece viteste bırakılmalıdır.

Eğer soğutma suyu harareti 115 C'yi geçerse, zor sürme koşullarından dolayı, aracın motorunun durdurulup soğuması için beklenmesnde fayda vardır. Aracın fan motoru bağlantıları vs. kontrol edilmelidir.

Otomobile eğer romörk takmak gerekiyorsa romörkun ağırlığı frenli 750 kg'ı, frensiz 400 kg'ı geçmemelidir. Ayrıca çekiş halinde 3500 devir veya 1. viteste 30 km/h, 2. viteste 50 km/h, 3. viteste 70 km/h hız sınırı aşılmamalıdır. Otomobile yapılan bir tamirat sonucu yeni bir motor yapılmış ise ilk 2500 km motora aniden gaz verilmemeli ve motor son gücüne kadar zorlanmamalıdır.

Kadrandaki uyarı ışıklarına değinecek olursak; şarj lambası, kontak marştan önceki konumda yanar, motorun çalışmasından sonra gaz verince sönerse normaldir. Eğer sönmezse dinamo da arıza vardır. Elektrikli aletler kapatılarak enerji tasarrufu sağlanmalıdır. Yağlambasının motor çalışınca sönmemesi yağlamanın yetersizliğinin göstergesidir motor hemen durdurulup servis istenmelidir.

Teknik özellikler

Motor özellikleri

• Motor tipi: 4 zamanlı, 4 silindir, 8 valve, atmosferik
• Motor hacmi (cc): 1289 cc
• Sıkıştırma oranı: 9,7
• Net verimi (KW): 43KW-58 HP
• Piston çapı: 75,5
• STROK: 72

Hareket özellikleri

• Azami hız (km/h): 170
• Ş. arası yakıt harcaması (lt/100 km): 5.7lt
• Ş. içi yakıt harcaması (lt/100 km): 6.5-7 lt

Boyut ölçüleri (mm)

• Otomobilin uzunluğu: 3815
• Otomobilin genişliği: 1620
• Otomobilin yüksekliği: 1415
• Akslar arası mesafe: 2450
• Tekerlekler arası mesafe (ön/arka): 1400/1365
• Alt kısmın yerden yüksekliği: 120

Ağırlık (kg)

• Karoseri: 778
• Araç boş ağırlığı: 850
• Taşıyabileceği yük: 450

Tekerlekler

• Tekerlek jantı: 13x4,50 BH
• Lastik: 165/70R 13

Diğer teknik özellikler

• Akümülatör: 12V/60 A
• Frenler (ön/arka): disk/tambur
• Vites kutusu: 5 ileri + 1 geri
• Benzin deposu (l): 47,0
• Bağaj hacmi (l): 240 tan 550 ye kadar