Şensi

Şensi Eyaleti
Çince : 陕西省 Shǎnxī Shěng
Kısaltmalar: 陕/陝 veya 秦  (pinyin: Shǎn veya Qín)
Adın kökeni	陕 shǎn - Shanzhou (bugün Shan, Henan) 西 xī - batı "Shanzhou'nun Batısı"
İdari birim türü	Eyalet
Başkenti (ve en büyük şehri)	Xi'an
ÇKP Komitesi Sekreteri	Zhao Leji
Vali	Zhao Zhengyong (vekaleten)
Yüzölçümü	205800 km² (11.)
Nüfusu (2010)  - Nüfus yoğunluğu	37.327.378 (16.) 180 kişi/km² (21.)
GSYİH (2010)  - kişi başına	CNY 1 trilyon 148,1 milyar $ (17.) CNY 27.133 4.008 $ (15.)
İGE (2008)	0.773 (orta) (22.)
Başlıca etnik gruplar	Han Çinlisi - %99,5 Hui - %0,4
İl düzeyi	10
İlçe düzeyi	107
Belde düzeyi†	1745
ISO 3166-2	CN-61
Resmî websitesi www.shaanxi.gov.cn (Çince)

Şensi, (Basitleştirilmiş Çince: 陕西; Geleneksel Çince: 陝西; pinyin: Shǎnxī; Wade–Giles: Shan-hsi), Çin Halk Cumhuriyeti'nde yönetim bölgesi. Huang Nehrinin (Sarı Nehir) batısında, İç Moğolistan'ın güneyinde yer alır. Yönetim merkezi Xi'an'dır (Şi'an).

Tarih

Şensi'nin kuzey kesimi, Çin'in en eski yerleşim bölgelerindendir. Mezolitik kalıntıların bulunduğu bu bölge, Çin Seddi'nin Ordos Çölüne kadar olan bölümünü de içine alır. MÖ 221'den Tang Hanedanına (618-907) değin Şensi, ülkedeki ulaşım ağının odağı durumundaki zengin ve yoğun nüfuslu bir bölgeydi; bu dönemde siyasi önemi de büyüktü. Ama refahının temeli olan sulama sistemi giderek bozuldu; aşınım ve ormanların yok olmasıyla toprağın verimliliği azaldı. Sonraki bin yıl boyunca Şensi, Çin'in en yoksul ve geri kalmış bölgesi durumuna geldi. 1279'da başlayan Moğol egemenliği altında bugünkü yönetsel sınırlarına kavuştu.

19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyılın ilk yarısında art arda gelen savaş, açlık ve kuraklık, bölgenin gelişimini bir kez daha durdurdu. Sonunda Uluslararası Açlıkla Mücadele Örgütü'nün yardımıyla Wei Nehri vadisindeki sulama sistemi yenilendi. Ardından Longhai demiryolu bölgenin içlerine ulaştı.

Coğrafya

Moğolistan'dan Şıçuan'a kadar 1.000 km boyunca kuzeyden güneye doğru şu engebelere rastlanır; Sarı Nehir büklümünün kösüyle örtülü platolar (yaklaşık 900 m); eyaletin beyni olan, Sarı Nehir'in kolu Wei'nin çökmüş ovası; güneyde Yangzi Ciang'ın kolu Han Şuei'nin vadisini çevreden koparan Çin Ling Sıradağları (3.000 m), Çin Ling Sıradağları bir kenara bırakılırsa iklim sert (oc.: -8 °C) ve çoraktır (450 mm'den az yağmur): bu özellikler tarımdaki verimi rastlantılara bırakırken aşındırma etkisi çok kalın lös tabakalarını kemirir. Orman kalkanları ve dikilen ağaçlar toprağın tutulmasına ve kuzeybatıda Ordos'tan gelen kumların istilasının durmasına yardımcı olur.

Nüfus

Yerel bir Mandarin lehçesi konuşan Şensi halkının tamamına yakını Han Çinlisidir. Nüfus Wei ve Han Shui vadilerinde yoğunlaşmıştır. Güney ve kuzeybatıda Müslüman azınlıklar yaşar. Başlıca kentler Xi'an, Baoji, Xianyang, Tongchuan ve Hanzhong'dur.

Ekonomi

Fosil yakıt ve yüksek teknoloji Şensi'nin en büyük iki endüstrisidir. Kömür, doğalgaz ve ham petrol üretiminde tüm Çin eyaletleri arasında 3. sıradadır. Batı Çin'in önde gelen üniversiteleri ve araştırma kurumlarını barındıran Şensi, ticari havacılık sanayindede önemli bir konuma sahiptir.

Güneyde pirinç, mısır, kış buğdayı, çay, Çin odun yağı ve turunçgiller yetiştirilir. Yoğun tarım yapılan Wei Vadisinin başlıca ürünleri pirinç, yüksek nitelikli kış buğdayı, tütün, pamuk, darı, arpa, mısır, kocadarı, kenevir ve susamdır. Kuzeyde geniş kömür yatakları bulunmakla birlikte, az sayıda modern madencilik işletmesi vardır. Kömür dışında altın, manganez ve başka madenler de çıkarılır.

Xi'an'ın dışında sanayi gelişmemiştir; pamuklu dokuma ve elektrik donanımı üretilen kentte makine ve kimya sanayileri de kurulmuştur.

Ulaşım

Tarihöncesinden beri ana doğu-batı yolunun bir bölümünü oluşturan Wei Vadisinden, Kuzey Çin Ovasından Gansu'ya ve batıdaki bozkırlara giden karayolları geçer. Xi'an'da bu yollar, güney ve güneydoğuya, kuzeydeki Ordos bölgesine, kuzeydoğuda Fen Nehri vadisi ile Şensi'ye gidenlerle kesişir. Şensi'nin kuzey kesimine ulaşım kısıtlıdır.

Ayrıca bakınız

• Şensi Depremi

Dış bağlantılar

• Şensi Yönetimi websitesi