Şülgen
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ağustos 2017) |
Şülgen (Başkurtça: Шүлгән, Rusça: Шульган) - Türk, Başkurt ve Altay mitolojilerinde adı geçen söylencesel bir kağandır. Sular Diyarının hakanıdır.[1] Bazen Ural Han’ın kardeşi olarak gösterilir. Açgözlü ve hırslıdır. Kardeşi ise tokgözlü ve yardımseverdir. Kızının adı ise Nerkez’dir. Ural Batur destanına göre, anne ve babaları onları evde bırakıp gittiklerinde Şülgen kuralları çiğneyerek evdeki hayvanların kanını içer[2] ve bunun üzerine lanetlenir. Kardeşini de bunu yapması için ikna etmeye çalışır ama o bunu reddeder. Bunun üzerine kendi kanını da içer. Eve dönen anne ve babası tarafından lânetlenerek evden kovulur. Anlatılan öykü kısmen Hâbil ve Kâbil arasındaki çekişmeyi anlatır ve Başkurtlara göre en az kutsal metinlerde anlatılan bu kıssa kadar eskidir ve kökeni târih öncesi çağlara dayanır. Başkurtya’da yer alan “Şulgan-Taş” Mağarası bu söylenceye dayalı bir halk inanışıyla bugün bile ziyâret edilir. Şülgen’in kızının adı ise Nerkez’dir.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
(Şül/Çül) kökünden türemiştir. Moğolca Şült[3] ve Sülükey sözcükleri, sıvı ve akışkanlık ifade eder. Kalmukçada Şülke ve Kırgızca Şilekey de benzer anlamlara sahiptir. Şülen/Şilen/Sülen/Çelen, Tunguzca Sili/Şili sözcükleri balıkçıl kuşu mânâsına gelir. Tatarlarda “Şelülgen” adlı yağmur habercisi bir kuşun varlığına inanılır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Ural Batyr- Variant English, Kuzbekova". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2013.
- ^ Mongolian Dictionary, Andras Rajki, ("shult") 16 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ural Batır Destanı 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ural Batır - Özet 23 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ural Batır[ölü/kırık bağlantı]