İyi Ülke Endeksi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İyi Ülke Endeksi, listede yer alan 163 ülkenin, çeşitli alanlarda izledikleri politikalar ve genel tutumlarıyla, gezegen ve insanlığa yaptıkları katkıları ölçmeye yarayan sistemin adıdır.[1]

Ülkelerin İyi Ülke Endeksi 1.2 sıralamaları (2017)

Tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Endeks, çoğunluğu Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş 35 farklı veri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu veriler kullanılarak yapılan ölçümlemelerle, Bilim ve Teknoloji, Kültür, Uluslararası Barış, Dünya Düzeni, Gezegen ve İklim, Refah ve Eşitlik, Sağlık ve Gönenç gibi yedi farklı kategoride ve genelde bir sıralama yapılır.

Bu konsept Simon Anholt tarafından geliştirilmiştir. Endeks ise, bazı organizasyonlardan da desteğiyle, Dr Robert Govers tarafından inşa edilmiştir.[2]

2014 yılında yayınlanan listede, İrlanda, Finlandiya ve İsviçre ilk üç sırayı paylaştı.[3] En üst sırayı paylaşan on ülkenin tamamı Batı Avrupa ülkeleriydi.[4] Irak, Libya ve Vietnam ise listenin son üç sırasını paylaştı.

Metodoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Endeks, ulusal politika ve davranışların küresel etkilerini ölçmeye çalışır. Ülkelerin münferit olarak küresel ortak faydayı arttırdıklarını mı, yoksa azalttıklarını mı kontrol eder. Endeks, yedi kategoride 35 farklı veriyi kullanmaktadır. Kullanılan veriler, BM ile birlikte, bazı uluslararası kuruluşlar ve birkaç sivil toplum örgütü ile birlikte geliştirilmiştir. Ülkeler her bir gösterge için kademeli bir puanlamaya tabi tutulur (0=en üst, 1=en az). Her kategori kendi içinde beş ayrı veri öbeğine sahiptir. Genel derecelendirme ise kategori sıralamalarının ortalamasına göre yapılır.[5]

Kategoriler ve göstergeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilim, Teknoloji ve Bilgi

Kültür

  • GSYİH'e oranla yaratıcı ürün ihracı (UNCTAD'ın Yaratıcı Ürünler kategorilendirmesine göre).
  • GSYİH'e oranla yaratıcı hizmet ihracı (UNCTAD'ın Yaratıcı Ürünler kategorilendirmesine göre).
  • UNESCO'ya karşı yükümlülüklerden kalan bakiyenin katkı payına oranı (eksi gösterge).
  • Ülke vatandaşlarının vizesiz olarak seyahat edebildiği ülke ve bölge sayısı.
  • Basın özgürlüğü (Sınır Tanımayan Gazeteciler ve Freedom House raporları dikkate alınır. Eksi gösterge)

Uluslararası Barış ve Güvenlik

  • GSYİH'e oranla, denizaşırı gönderilen barış gücü asker sayısı.
  • BM'in barış koruma görevleri için ödenen yardımlardan, kalan bakiyenin katkı payına oranı (eksi gösterge)
  • GSYİH'e oranla, meydana gelen uluslararası organize terör olaylarındaki ölü ve yaralı sayısı (eksi gösterge)
  • GSYİH'e oranla, ihraç edilen silah ve mühimmat miktarı (eksi gösterge)
  • Küresel Siber Güvenlik İndeksi sayısı (eksi gösterge)

Dünya Düzeni

  • Dünya vatandaşı olma bilinciyle bağış ve yardımda bulunan vatandaşlarının nüfusa oranı.
  • GSYİH'e oranla, ülkede bulunan sığınmacı sayısı.
  • GSYİH'e oranla, başka ülkelere kaçan sığınmacı sayısı (eksi gösterge)
  • Nüfus artış hızı (eksi gösterge)
  • İmzalanan diplomatik anlaşma sayısı ve barışçı çözümle biten anlaşmazlıklar.

Gezegen ve İklim

  • Biyokapasite rezervlerindeki ulusal ayak izi (2009)
  • GSYİH'e oranla, oluşturulan zararlı atık (sadece 2008 ve 2011 verileri ulaşılabilir olduğu için, 2011 verileri eksi gösterge olarak kullanıldı)
  • GSYİH'e oranla, su kirletici organik emisyon miktarı (2007 yılına ait son veriler 2007 eksi gösterge)
  • GSYİH'e oranla, CO2 emisyonu (eksi gösterge)
  • GSYİH'e oranla, metan gazı + azot oksit + diğer sera etkili (HFC, PFC ve SF6) gaz emisyonu (eksi gösterge)

Refah ve Eşitlik

  • Uluslararası ticaret hacmi
  • GSYİH'e oranla, diğer ülkelere yardım amaçlı gönderilen iş gücü miktarı.
  • GSYİH'e oranla, serbest ve adil ticaret piyasa büyüklüğü.
  • GSYİH'e oranla, yurt dışına çıkan doğrudan yatırım miktarı.
  • GSYİH'e oranla, kalkınma ajanslarına yapılan yardım miktarı.

Sağlık ve Gönenç

  • GSYİH'e oranla, yaptığı gıda yardımı (Buğday/ton cinsinden)
  • GSYİH'e oranla ihraç ettiği ilaç ve ilaç ham maddesi
  • GSYİH'e oranla WHO'ya yaptığı bağışlar.
  • GSYİH'e oranla ele geçirilen uyuşturucu miktarı (saf kokain karşılığı kg miktarı)

2018 İlk 50 Ülke Genel Sıralaması (1.3 Versiyonu)[değiştir | kaynağı değiştir]

2018 Sıralaması[6] Ülke
1  Finlandiya
2  Hollanda
3  İrlanda
4  İsveç
5  Almanya
6  Danimarka
7   İsviçre
8  Norveç
9  Fransa
10  İspanya
11  Kanada
12  Bulgaristan
13  Belçika
14  Estonya
15  Birleşik Krallık
16  Lüksemburg
17  Yeni Zelanda
18  Avusturya
19  İtalya
20  Avustralya
21  Letonya
22  Kıbrıs Cumhuriyeti
23  Singapur
24  Japonya
25  Kuzey Makedonya
26  Güney Kore
27  Moldova
28  Slovakya
29  Romanya
30  Portekiz
31  Polonya
32  Çekya
33  Slovenya
34  Kosta Rika
35  Şili
36  İzlanda
37  Litvanya
38  Gürcistan
39  Macaristan
40  ABD
41  Rusya
42  Yunanistan
43  Bosna-Hersek
44  Hindistan
45  Malezya
46  Ermenistan
47  Güney Afrika
48  Mauritius
49  Uruguay
50  Sırbistan

İlk 163 Ülke Genel Sıralaması (1.2 Versiyonu)[değiştir | kaynağı değiştir]

2017 Sıralaması[7] Ülke Bilim ve Teknoloji Kültür Uluslararası Barış ve Güvenlik Dünya Düzeni Doğa ve Çevre Eşitlik ve Refah Sağlık
1  Hollanda 8 2 27 3 19 4 9
2   İsviçre 11 4 44 10 2 5 6
3  Danimarka 4 6 64 9 14 2 3
4  Finlandiya 7 13 52 8 6 9 12
5  Almanya 21 15 37 2 18 14 7
6  İsveç 17 5 67 4 26 3 1
7  İrlanda 32 8 50 21 10 1 2
8  Birleşik Krallık 5 11 48 12 11 35 4
9  Avusturya 6 7 65 1 17 13 28
10  Norveç 49 22 51 7 5 8 5
11  Fransa 24 14 53 16 3 17 23
12  Macaristan 3 19 17 43 32 23 33
13  Belçika 9 1 109 13 22 7 16
14  Kanada 29 25 41 11 39 27 8
15  Singapur 26 29 14 30 21 19 49
16  İtalya 41 26 55 14 7 36 24
17  Yeni Zelanda 12 35 33 19 27 69 17
18  İspanya 40 30 171 15 9 34 22
19  Lüksemburg 37 10 100 20 30 56 11
20  Kıbrıs Cumhuriyeti 31 44 73 17 4 38 59
21  Japonya 61 45 18 47 33 47 21
22  Bulgaristan 14 39 69 32 40 39 53
23  Avustralya 20 48 54 6 50 102 13
24  Portekiz 39 12 133 28 23 21 39
25  ABD 38 67 72 29 35 62 10
26  Yunanistan 27 47 115 31 15 50 29
27  İzlanda 15 37 77 42 1 105 41
28  Estonya 36 3 93 72 57 37 27
29  Güney Kore 44 34 103 33 98 65 19
30  Polonya 23 21 107 24 34 46 79
31  Moldova 47 46 9 64 73 22 87
32  Slovenya 10 16 160 18 12 77 57
33  Malta 62 28 124 5 20 42 76
34  Çekya 2 9 98 48 60 98 47
35  Şili 74 51 19 26 43 73 91
36  Hırvatistan 33 38 146 58 13 10 83
37  Malezya 52 41 34 40 149 19 46
38  Türkiye 55 75 78 39 51 40 44
39  Kosta Rika 76 32 16 22 46 82 110
40  Romanya 30 31 58 36 37 81 112
41  Letonya 13 17 104 70 42 80 70
42  Litvanya 18 23 99 56 16 124 64
43  Mauritius 83 27 56 34 78 25 126
44  Fas 45 85 10 114 79 43 58
45  Sırbistan 28 33 84 45 132 6 106
46  Kuzey Makedonya 19 55 135 54 65 74 34
47  Güney Afrika 25 65 2 25 150 114 56
48  Slovakya 42 20 113 52 24 142 52
49  Uruguay 135 59 6 37 8 135 80
50  Barbados 35 18 126 103 54 32 103
51  Filipinler 146 58 47 61 56 12 94
52  Ürdün 65 91 31 111 137 24 18
53  İsrail 34 63 123 84 25 99 51
54  Ukrayna 1 62 108 57 128 72 55
55  Tayland 107 54 21 23 138 109 37
56  Tunus 72 93 3 107 69 70 92
57  Gürcistan 86 109 79 101 55 11 66
58  Birleşik Arap Emirlikleri 84 53 147 53 115 49 14
59  Hindistan 67 57 32 89 97 49 35
60  Katar 145 114 36 94 62 61 25
61  Bosna-Hersek 16 69 149 35 135 45 95
62  Lübnan 68 66 153 76 89 31 63
63  Kenya 59 83 63 44 63 130 114
64  Fiji 50 81 76 161 109 44 36
65  Rusya 53 101 82 97 67 116 43
66  Guatemala 119 83 23 71 113 78 77
67  Sri Lanka 117 141 26 78 72 52 78
68  Umman 123 126 11 119 86 75 26
69  Arnavutluk 105 78 80 74 83 15 138
70  Panama 99 117 110 27 99 68 54
71  Karadağ 48 61 128 41 91 71 134
72  Nikaragua 110 100 96 87 140 20 30
73  Mısır 60 123 4 120 70 134 73
74  Meksika 95 64 85 99 90 108 48
75  Ermenistan 56 103 136 104 108 48 31
76  Çin 70 111 40 109 96 113 48
77  Uganda 82 107 90 63 71 87 90
78  Belarus 46 95 132 92 75 84 67
79  Samoa 64 60 1 130 45 145 146
80  Brezilya 109 119 61 50 53 162 40
81  Ekvador 139 106 24 80 94 110 50
82  Arjantin 75 119 39 49 112 100 122
83  Doğu Timor 73 133 49 102 120 29 105
84  Dominik Cumhuriyeti 122 125 129 51 31 76 81
85  Kuveyt 127 110 140 81 66 83 20
86  Burkina Faso 92 124 46 66 148 30 125
87  Kolombiya 78 118 15 121 88 119 98
88  Namibya 66 42 89 106 103 136 96
89  Azerbaycan 129 139 42 132 29 86 89
90  Kırgızistan 80 76 121 66 159 60 86
91  Grenada 22 50 62 152 77 155 133
92  Brunei 125 79 8 163 49 158 68
93  Senegal 69 87 43 100 139 59 160
94  Seyşeller 89 49 150 60 100 101 120
95  Peru 102 90 97 95 80 96 113
96  Dominika 51 73 137 116 81 104 111
97  Moğolistan 131 96 28 141 118 33 130
98  Kamerun 101 144 13 90 105 150 74
99  Bolivya 161 98 45 46 136 106 85
100  Endonezya 160 88 7 62 144 133 84
101  Zambiya 154 149 57 55 64 121 82
102  Ruanda 118 161 29 144 36 54 141
103  Togo 111 117 38 133 161 16 148
104  Gana 63 104 66 93 121 107 139
105  Tanzanya 156 121 12 85 76 143 101
106  Suudi Arabistan 81 136 141 117 122 85 15
107  Bangladeş 130 130 87 59 130 132 32
108  Kazakistan 116 131 20 110 123 131 72
109  El Salvador 121 99 134 147 102 58 42
110  Trinidad ve Tobago 93 71 116 136 111 28 152
111  Marshall Adaları 43 40 162 149 129 41 144
112  Esvatini 104 112 156 125 47 55 117
113  Jamaika 77 86 74 86 101 146 147
114  Zimbabve 98 112 70 151 145 26 107
115  Cezayir 113 138 22 79 48 160 159
116  Antigua ve Barbuda 91 74 103 131 68 139 124
117  Yeşil Burun Adaları 103 84 138 108 28 115 154
118  Botsvana 133 72 112 75 110 90 145
119  Malavi 94 142 60 69 146 111 116
120  Madagaskar 106 97 25 126 153 103 136
121  Bahamalar 114 52 94 148 59 127 155
122  Honduras 136 120 88 122 158 64 62
123  Pakistan 88 150 92 129 134 123 38
124  Paraguay 155 140 30 82 127 154 69
125  Saint Vincent ve Grenadinler 97 43 142 124 38 144 162
126  Nijerya 142 146 5 137 61 122 150
127  Lesotho 148 108 102 118 124 67 100
128  Vietnam 128 102 59 158 141 88 99
129  Saint Lucia 54 24 139 157 126 125 151
130  Burundi 71 160 125 150 107 92 74
131  İran 90 157 83 68 117 148 118
132  Gine 96 132 122 123 156 94 60
133  Liberya 79 153 154 38 160 128 71
134  Laos 100 145 105 159 41 112 123
135  Guyana 158 68 75 154 116 118 97
136  Nijer 120 128 101 88 157 51 143
137  Bahreyn 115 105 159 77 82 157 93
138  Tonga 85 70 161 162 84 79 149
139  Haiti 132 92 144 140 119 53 115
140  Kongo Cumhuriyeti 144 137 68 124 74 120 137
141  Gine-Bissau 57 151 163 73 152 91 121
142  Surinam 134 80 114 105 95 151 132
143  Benin 87 143 117 127 162 66 109
144  Sierra Leone 152 129 151 83 114 129 161
145  Kamboçya 153 89 86 138 151 138 65
146  Mozambik 147 127 106 65 133 93 153
147  Gabon 151 158 81 96 58 152 128
148  Fildişi Sahili 126 116 120 156 92 95 129
149  Kongo DC 138 162 91 155 106 63 127
150  Belize 112 36 143 113 147 141 158
151  Orta Afrika Cumhuriyeti 58 159 148 146 142 89 108
152  Venezuela 149 154 118 91 85 156 104
153  Papua Yeni Gine 137 94 130 98 93 161 157
154  Ekvator Ginesi 157 147 111 160 52 163 102
155  Suriye 140 152 131 142 104 147 88
156  Angola 163 148 119 153 44 117 163
157  Mali 143 124 155 139 143 57 142
158  Moritanya 141 56 95 143 163 158 161
159  Çad 124 135 127 145 131 126 140
160  Yemen 108 155 157 128 125 137 119
161  Irak 162 156 158 115 87 153 135
162  Libya 150 163 145 112 154 97 156
163  Afganistan 159 115 152 135 155 140 131

2016 İlk 10 Ülke Genel Sıralaması (1.1 Versiyonu)[değiştir | kaynağı değiştir]

2016 Sıralaması Ülke
1  İsveç
2  Danimarka
3  Hollanda
4  Birleşik Krallık
5   İsviçre
6  Almanya
7  Finlandiya
8  Fransa
9  Avusturya
10  Kanada

2014 İlk 10 Ülke Genel Sıralaması (1.0 Versiyonu)[değiştir | kaynağı değiştir]

2014 Sıralaması Ülke
1  İrlanda
2  Finlandiya
3   İsviçre
4  Hollanda
5  Yeni Zelanda
6  İsveç
7  Birleşik Krallık
8  Norveç
9  Danimarka
10  Belçika

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Anholt, Simon; Govers, Robert. "About the Index". The Good Country Index. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2014. 
  2. ^ Anholt, Simon; Govers, Robert. "Acknowledgements". The Good Country Index. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2014. 
  3. ^ Anholt, Simon; Govers, Robert. "Overall Rankings". The Good Country Index. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2014. 
  4. ^ Gander, Kashmira (24 Haziran 2014). "Ireland is officially the 'best country in the world', says study". The Independent. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2014. 
  5. ^ Anholt, Simon; Govers, Robert. "FAQ". The Good Country Index. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  6. ^ "The Good Country Index - Results". Goodcountryindex.org. 2019. 27 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2019. 
  7. ^ "The Good Country Index - Results". Goodcountryindex.org. 2019. 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2019. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İyi_Ülke_Endeksi&oldid=31130969" sayfasından alınmıştır