Maksimos (aziz)
| Aziz Maksimos | |
|---|---|
 Aziz Maksimos'un ikonası | |
| İtirafçı, Teolog | |
| Doğum | y. 580 Konstantinopolis ya da Filistin |
| Ölüm | 13 Ağustos 662 Tsageri,[1] Gürcistan'da sürgünde |
| Kutsayanlar | Doğu Ortodoks Kilisesi Roma Katolik Kilisesi Anglikan Komünyonu Lütercilik |
| Yortu | 13 Ağustos (Miladi takvim), 21 Ocak ya da 13 Ağustos (Jülyen takvimi) |
İman Savunucusu Maksimos[2] (Yunanca: Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής), Teolog Maksimos ya da Konstantinopolisli Maksimos (y. 580 – 13 Ağustos 662), Hristiyan keşiş, teolog, mistik ve bilgin.
Öldükten sonra Üçüncü Konstantinopolis Konsili'nde görüşleri galip gelmiş ve ardından aziz ilan edilmiştir. Katolik Kilisesi yortu günü 13 Ağustos, Ortodoks Kilisesi yortu günü 21 Ocak.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
580 yılı civarında, eski Bizans asilzadelerinden aristokrat bir aileye doğmuştur. Yaşamının erken dönemlerinde Bizans İmparatoru Herakleios'un hizmetinde bir memur olan Maksimos daha sonra politik alandan çekilip manastıra kapandı. Konstantinopolis’in yakınlarında bir manastırı tercih etmiş (Scutari), burada oruç, gece ibadeti, mezmur okumaları, dua, el işi, konuk ağırlama ve manastır yakınındaki fakirlere hayır işleri yaptığı bir hayat yaşamıştır. Basit bir keşiş olmasına rağmen – bir rahip olduğundan emin olamamıştır – bilgisi ve dindarlığı kısa zamanda kendisini ünlü yapmıştır. Felsefenin birçok öğretisini, özellikle zamanın yaygın öğretileri olan Platonik diyalogları, Aristotales'in öğretilerini ve Plotinus, Porfirios, Iamblichus ve Proklos gibi birçok Platon sonrası Aristotales ve Platon yorumcusunu okudu.
626 yılındaki Pers istilasından önce Girit, Kıbrıs ve nihayetinde Afrika'ya kaçmıştır.
649 yılında Roma’yı ziyaret etmiş ve Monotelitizmi kınayan sinoda katılmıştır. 653 yılında tutuklanmış ve Papa I. Martinus ile birlikte Konstantinopolis’e götürülmüştür. Vatan hainliği ile suçlanmış ve Trakya’daki Bizye’ye sürgüne yollanmıştır. Suçlamaların arkasında İmparatorun Kristoloji konularında konuşmama buyruğunu uygulamaması vardır. 622 yılında ikinci kez sessiz kalmayı reddetmiştir. Görüşleri nedeniyle zulme maruz kalmış, çıkarıldığı mahkemede dili ve sağ eli kesilmiş, ardından sürgüne gönderildiği Gürcistan'ın Tsageri kasabasında 13 Ağustos 662'de ölmüştür.
Düşüncesi[3][değiştir | kaynağı değiştir]
Arkadaşlarından birisi Monotelitizm olarak adlandırılan Kristolojik ideolojiyi benimsedikten sonra Maksimos desteklediği Kalkedoncu görüş olan İsa'da hem insanî hem de tanrısal irade bulunduğu inancı nedeniyle kendini bir ihtilafın içinde bulmuştur. Maksimos düşüncelerinde ve eserlerinde Kör Didimus ve Pontuslu Evagrius’a dayanmaktadır. Yorumlayıcı eserleri de bir başka büyük ilham kaynağı ile benzerdir; Nissa’lı Gregorius.
Mesih Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Kristoloji konusunda Maksimos, iki doğasınında, insan ve tanrı, İsa Mesih’te bir arada olduğunu savunan diofizitizmin katı bir savunucusudur.
Kurtuluş Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
Birçok Yunan Kilise Babası gibi, kurtuluşu insanın Tanrı tarafından ‘tanrılaştırılması’ olarak görmüştür. Bu ‘tanrılaştırma’ lütuf ve insanını özgür iradesinin ortak eseridir. Bir sinerji içerisinde, lütuf ve insan iradesi beraber çalışarak insanı orijinal haline geri getirir, yani ‘Tanrı suretinde’ yaratıldığı haline.
Maksimos kayıtlara apokatastasis (evrensel uzlaşmacılık)’ın bir taraftarı olarak geçer, tüm akıl sahibi ruhların nihayetinde kurtulacağı inancı olan bu fikiri Origenes ve Nissa’lı Gregorius de paylaşmaktadır.
Eserleri[4][değiştir | kaynağı değiştir]
Manevi Hayat Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sevgi üzerinde Yüz Söz - 618 ve 625 yılları arasında genç bir keşişken yazdığı kitabıdır. Maneviyat, sevgi ve Tanrı’yı tanıma konuları ile ilgilidir. Kitaptan yapılan en iyi alıntılar yaşamış, acı çekmiş ve Tanrı’yı tanımış bir adamı anlatır. Düşmanı sevme, arkadaşların terk etmeleri ve iftiralarını test eden kinayeler üzerine etkileyici yazılar vardır.
- Liber Asceticus - Münzevi hayatı üzerine bir incelemedir.
- Mystagogia - Litürjinin mistik anlamı üzerine bir yorumlama kitabıdır.
Kutsal Yazılar üzerine açıklamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Quaestiones ad Thalassios ve Quaestiones et dubia - Kutsal yazıların zor anlaşılan kısımlarının soru ve cevap şeklinde açıkladığı kitaplarıdır. Quaestiones ad Thalassios’ta Maksimos bize Thalassios’un isteği üzerine İncil’in anagojik yorumlanmasını, yani doğrudan ve tarihsel anlamı yerine manevi anlamlarını anlatır. Maksimos Kutsal yazıların nasıl okunması gerektiğine dair düşüncesinin bir cevap olduğu bu isteğe hevesli bir biçimde yanıt vermiştir.
Teoloji Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ambigua ad Iohannem ve Ambigua ad Thomam - Teolog Gregorios ve Pseudo-Dionisios’un eserleri okunurken karşılaşılan muğlaklıklar ve zor bölümleri için yorumlar olarak yazılmıştır.
- Opuscula theologica et polemica - Monofizitizmin çürütülmesi üzerinedir. Bu eserinde Maksimos Mesih’in iki özününde (Tanrısal ve insan) varlığını savunmuştur. Oldukça spekülatif bir şekilde bu iki doğasının nasıl bir olduğunu açıklamıştır.
- George adında bir rahibe yazdığı uzun bir incelemede Mesih’in iradesini konu almıştır. Bu incelemede Maksimos Mesih’in insani ve tanrısal iradelerinin bütünlüğünü, bağımsızlığını ve işleyişini betimlemiştir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ambebi.ge". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ The New Catholic Encyclopedia – Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 379-380 Cilt 9 ISBN 0-7876-4013-1.
- ^ Hristiyan İlahiyatının Hikayesi – Gelenek ve Reformun Yirmi Yüzyılı. Roger E. Olson. Haberci Basın Yayın Dağıtım Turizm San. Ve Tic. Ltd. Şti. 2020. ss. 305-310 ISBN 978-605-4707-62-1.
- ^ Ferguson, Everett (1998). Encyclopedia of Early Christianity – Second Edition (İngilizce). Garland Publishing INC. ss. 835-836 ISBN 0-8153-3319-6.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Günah Çıkaran Maksimos'un seçilmiş eserleri4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
