İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası
 | |
| Kuruluş | 1945 İstanbul Şehir Orkestrası |
|---|---|
| Kurucular | Cemal Reşit Rey (1945) |
| Yer | İstanbul,  Türkiye |
| Kısa adı | İDSO |
| Önceki adları | İstanbul Şehir Orkestrası (1945-1972) İstanbul Radyosu Senfoni Orkestrası |
| Bağlı olduğu [1][2] | İstanbul Belediye Konservatuvarı (1945-1972) T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü |
| Önemli kişiler | Saffet Atabinen[3][4] Osman Zeki Üngör[5][6][7] |
| Yönetim[8] | |
| Müdür | Hülya Özalaşar |
| Müdür Yardımcısı | Aycan Küçüközkan |
| Orkestra Şefi | Hasan Niyazi Tura |
| idso.gov.tr | |
İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası (İDSO), 1972'den beri Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde İstanbul'da faaliyet gösteren senfonik orkestradır.
Türkiye'de 19. yüzyılda başlayan Avrupa tarzı orkestra geleneği silsilesinin İstanbul’daki temsilcisidir. İstanbul Şehir Orkestrası'nın Kültür Bakanlığı'na bağlanması ile meydana gelmiştir. Cuma akşamları Atatürk Kültür Merkezi'nde (AKM) düzenli konserler verir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Temelleri 1827'de Donizetti Paşa'nın kurduğu Musika-yi Humayun Orkestrası'na dayanır. Saltanatın kaldırılmasından sonra Musika-yı Hümâyun Orkestrası devletin yeni başkenti Ankara'ya taşınmış; İstanbul orkestrasız kalmıştı. Darülelhan adıyla kurulan ve sonradan İstanbul Belediye Konservatuvarı adını alan kurumda, yeni bir orkestra kurmak için icracı yetiştirildi. Bu konservatuvardan yetişen icrâcılarla Cemal Reşit Rey tarafından 1945’te İstanbul Şehir Orkestrası kuruldu.[9]
1969'da İstanbul Devlet Opera ve Balesi kuruluca 27 üyesi bu kuruma geçen İstanbul Şehir Orkestrası; 1972 yılında kadro açılması üzerine Kültür Bakanlığı'na bağlanarak "İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası" adını aldı. Böylece Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası' ndan sonra kurulan ilk devlet orkestrası oldu. Kadrosu, orkestra şefi Gotthold E. Lessing ve müdür Mükerrem Berk döneminde kısa zamanda tamamlandı ve düzenli konserler vermeye başladı. Daha sonraki yıllarda yurtiçi turnelerin yanı sıra uluslararası festivallerindeki konserler gerçekleştirildi.
Orkestra, kurululuşundan itibaren dünyaca ünlü solist ve şeflerin Türkiye’ye gelerek eserler sahnelemesine ve Türk müzik kültürünün yurtdışında tanıtılmasına imkan sağladı.[10] Kurulduğu günden itibaren repertuvarında Türk Beşleri'nin eserlerine yer vermeyi misyon edindi.[9] Türk bestecilerinin eserlerinin birçoğunun ilk kez seslendirmesini gerçekleştirdi.
Konserlerini Atatürk Kültür Merkezi'nde (AKM) veren orkestra, 2008’in haziran ayında AKM'nin kapanması üzerine uzun süre salonsuz kaldı. Aya İrini, Caddebostan Kültür Merkezi, Maçka Maden Fakültesi, Zeytinburnu Kültür Merkezi, Cemal Reşit Rey Konser Salonu ve Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı gibi farklı mekanlarda konserler verdi. 2010-2011 sezonunda konserlerinin birçoğunu Beşiktaş Belediyesi'nin açtığı Fulya Gösteri Merkezi'nde sürdürdü.[11] 2021'den itibaren yeniden açılan AKM Salonu'nda konserlerine devam etmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İDSO Resmî Web Sitesi 27 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aktüze, İrkin (2011). "İDSO - Orkestra Tarihçesi". İDSO Resmî Web Sitesi. www.idso.gov.tr. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ "CSO - Tarihçe". CSO Resmî Web Sitesi. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası. 2012. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ "CSO - Tarihçe". CSO Resmî Web Sitesi. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası. 2012. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
1908’de flütist Saffet Bey ilk Türk şef olarak orkestranın başına geçti ve orkestraya yenilikler getirdi.
- ^ Aktüze, İrkin (2011). "İDSO - Orkestra Tarihçesi". İDSO Resmî Web Sitesi. www.idso.gov.tr. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
Orkestrayı yöneten ilk Türk şef ise orkestranın flütçülerinden Saffet Atabinen (1858-1939) oldu.
- ^ "İstiklâl Marşı - Beste: Zeki Üngör Hakkında Bilgiler". MEB - İstiklâl Marşı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. 2003. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
- ^ Aktüze, İrkin (2011). "İDSO - Orkestra Tarihçesi". İDSO Resmî Web Sitesi. www.idso.gov.tr. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
Osman Zeki Bey zamanında ise orkestra 17 Aralık 1917 ile 31 Ocak 1918 günleri arasında ilk kez yurt dışı turnesine çıkarak Viyana, Berlin, Dresden, Münih, Budapeşte ve Sofya'da Beethoven'ın Eroica Senfonisi, Wagner'in Parsifal Prelüdü ve Weber'in Oberon Uvertürü programını başarıyla çalmış ve dönüşünde Union Française'de halk huzurunda ilk konserlerine başlamıştı.
- ^ "CSO - Tarihçe". CSO Resmî Web Sitesi. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası. 2012. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
Konser öncesinde Mızıka-ı Humayun yönetciliği ile orkestra şefliği birbirinden ayrılarak Zeki Bey (Üngör) ilk defa bağımsız bir orkestra şefi olarak göreve başladı.
- ^ "İDSO - Yönetim ve Personel". İDSO Resmî Web Sitesi. İstanbul: www.idso.gov.tr. 2011. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2015.
- ^ a b Dedeler, Hakan (Ekim 2022). "Müzik İstanbul" (PDF). Esenler Belediyesi. ISBN 978-605-71997-2-0. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Taşdemir, Tuna; Şen, Engin (29 Aralık 2021). "İSTANBUL DEVLET SENFONİ ORKESTRASI'NIN KONSER PROGRAMLARININ, REPERTUVAR, KONSER YERLERİ VE ŞEFLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ". İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi.
- ^ "Sürgündeki orkestra mevsime hazır". Cumhuriyet. 28 Eylül 2010. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2025.
