İhsan Han Nahçıvanski
| İhsan Han Nahçıvanski | |
|---|---|
| 22. Nahçıvan Hanı | |
| Görev süresi 1817-1820 | |
| Yerine geldiği | Kelbali Han Kengerli |
| Yerine gelen | Nazarali Han Kengerli |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | İhsan Han Kengerli 1789 Nahçıvan, Nahçıvan Hanlığı |
| Ölüm | 1846 Nahçıvan, Rus İmparatorluğu |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Kaçar Hanedanı (1821–1828) Rus İmparatorluğu (1828–) |
| Hizmet yılları | 1821– |
| Rütbesi | tümgeneral (1837) |
| Çatışma/savaşları | 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı 1826-1828 İran-Rus Savaşı |
İhsan Han Kengerli (Azerice: Ehsan xan Kəngərli), sonradan İhsan Han Nahçıvanski (Rusça: Эхсан Хан Нахичеванский, Azerice: Ehsan xan Naxçıvanski; 1789–1846), Nahçıvan Hanlığı'nın son hükümdarıydı.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İhsan Han, Kafkasya'daki Türk boylarından olan Kengerli'den geliyordu ve Ağa Muhammed Han Kaçar tarafından kör edilen Nahçıvan Hanlığı'nın hükümdarı Kelbali Han'ın en küçük oğluydu.
İhsan Han gençliğinde İran'ın hizmetindeydi ve daha sonra 1821–1823'lerde gerçekleşen Osmanlı–İran Savaşı'ında yer almıştır. 1826-1828 Rus–İran Savaşı sırasında Abbas Mirza, İhsan Han'ı Abbasabad kalesinin komutanı olarak atamıştır. Ruslar kaleyi kuşattıktan sonra İhsan Han, kalenin kapılarını gizlice Rus komutanı General İvan Paskeviç'e açmıştır.[1]
Hizmetlerinden dolayı İhsan'a albay rütbesi verilmiş ve Nahçıvan Hanlığı'nın hükümdarı olarak atanmıştır.[2] Hanlık 1828'de resmen kaldırılmıştır, ancak İhsan Khan bölgedeki etkisini korumuş ve Güney Kafkasya Müslüman birliklerinin kampanya atamanı olarak atanmıştır. 1831'de 2. sınıf Aziz Anna Nişanı ile ödüllendirilmiş ve 1837'de Rus ordusunda tümgeneral rütbesine layık görülmüştür.
Hanlığın dağılmasından sonra, Nahçıvan hanları Ruslaştırılmış Nahçıvanski soyadını kullanmaya başlamış ve ailenin erkekleri geleneksel olarak Çar ordusunun hizmetine katılmıştır. İhsan Han'ın iki oğlu–İsmail Han ve Kelbali Han–Rus ordusunda general olmuş ve savaştaki katkıları için 4. derece Aziz Yorgi Nişanı ile ödüllendirilmiştir. Kelbali Han'ın oğlu Hüseyin Han Nahçıvanski, önde gelen bir Rus askeri komutanı ve Rus İmparatoru'nun yaver generaliydi, yeğenleri Cemşid Han ve Kelbali sırasıyla Sovyet ve İran ordularında general olmuşlardır. Büyük torunu Caferkulu Han Nahçıvanski, eski Nahçıvan, Şarur-Dereleyez ve Sürmeli uyezdlerinden oluşan ve başkenti Nahçıvan olan Aras Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının ilanına yol açan bir Türk isyanı başlatmıştır.[3] Kızı Könçebeyim Nahçıvanski bir şaireydi.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ekbal, Kamran. "ʿAbbāsābād". Encyclopedia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Акты Кавказской Археографической Комиссии. т. VII, с. 456
- ^ Dr. Andrew Andersen, Ph.D. Atlas of Conflicts: Armenia: Nation Building and Territorial Disputes: 1918-1920 28 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Lütviyyə Əsgərzadə (2019). "Bir daha Ehsan xanın şairə qızı Qönçəbəyim haqqında". 525-ci qəzet. 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022.