Üzengi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
04.53, 1 Kasım 2016 tarihinde Cobanyastigi (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17772094 numaralı sürüm (→‎Avantajları)

Üzengi eyerin iki yanına asılı ayağa destek sağlayan binicilik malzemesi. Üzengi sayesinde binici atı çok daha kolayca idare edebilir, daha hızlı sürebilir, kılıç, ok-Yay (silah), mızrak gibi silahları çok daha başarılı bir şekilde kullanabilir. Medeniyetin gelişip yayılmasında tekerlek, veya baskı makinası kadar önemli bir rol oynadığını düşünenler vardır.

Tarihi

  • İlk evcilleştirilmiş ata binmenin M.Ö. 4000-3500 gibi olduğu tahmin ediliyor.[1][2][3].
  • İlk bilinen eyer M.Ö. 700 gibi Asurluların süvari birliklerince kullanılan saçaklı kumaşlardır.[4]
  • İlk bilinen binici ayak desteği M.Ö. 100 den önce Hindistan'da eyerin alt tarafında ayak başparmaklarının takıldığı ip, kumaş ya da meşin halkalardır.[5][6]
  • İlk üzengiye benzer metalden megalit arkeolojisi buluntusu [7] olsa da üzengi olmamaları ihtimali vardır.
  • Binicinin ayaklarını kolan altına sıkıştırdığını gösteren M.S. 100-200 arası tarihlerden kalma Sanchi, Mathura ve Bhaja Mağaraları budist tapınak kabartmaları vardır.
  • Tek üzengi, Atın üzerine çıkma kolaylığı için Sarmatlar tarafından kullanılmıştır.[8]
  • Çift üzengi, sadece birbirine iple bağlı olanı, tam ortada ata acı veren ilkel bir çeşididir.[9]
  • İlk İçi tahtalı üzengisiz eyer keçe kaplı olarak M.Ö. 200 gibi Asya da görülmüştür.[10]
  • İlk İçi tahtalı eyere asılan çift üzengi Çin'de M.S. 322 gibi kullanılmıştır.[11][12][13]
  • M.S. 477 gibi tahtalı eyere asılan çift üzengi kullanımı bütün Çin'e yayılmıştı.[14]
  • Batıda ilk modern üzengi tipinin görülüşü M.S. 6 ve 7. yüz yıl gibi Avarlar'la olmuştur.[15] Üzengi Avarlar , Bulgarlar, Hazarlar ve Kumanlar gibi avrasya atlı kavimlerinden bizanslilara [16] oradan da araplara geçmiştir[17].
  • Üzenginin Avrupaya gelişi kademeli olarak M.S. 700 gibi Almanya üzerinden olmuştur. Üzenginin ağır saban la birlikte Roma İmparatorluğu'nun çöküşü sonrası derebeylik döneminin doğrudan sebebi oldukları öne sürülen iddialar arasındadır.[18] Ateşli silahların yaygınlaşmasına kadar üzengi sayesinde at üzerinde durabilen ağır zırhlı süvari piyadelerce kolayca durdurulamadığı için en baskın askeri güç kaynağıydı.

Avantajları

  • Atın hızı mızrak atış hızına eklenebilir
  • Atın ağırlığı mızrak ve kılıcı destekler
  • Silah daha yüksekten bu yüzden daha kuvvetle indirilebilir
  • Yük diz yerine ayakta olduğundan daha sarsıntısız nişan alınabilir
  • Denge daha dinamik ve kolayca sağlanır
  • Binici yukarı, sağa ve sola, hatta yere daha fazla uzanabilir
  • Binici sağa ve sola daha fazla dönebilir, hatta tam geriye ok atabilir

Çeşitleri

  • Uzun (rahat ettirir, mızrak ve kılıcı iyi destekler)
  • Kısa (denge kontrolünü kolaylaştırır, sarsılmaları önlemeye fırsat verir)

Ayrıca bakınız

Dış bağlar

Kaynakça

  1. ^ Matossian Shaping World History p. 43
  2. ^ "What We Theorize – When and Where Did Domestication Occur". International Museum of the Horse. 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2010-12-12. 
  3. ^ "Horsey-aeology, Binary Black Holes, Tracking Red Tides, Fish Re-evolution, Walk Like a Man, Fact or Fiction". Quirks and Quarks Podcast with Bob Macdonald. CBC Radio. 2009-03-07. Erişim tarihi: 2010-09-18. 
  4. ^ Saddles, Author Russel H. Beatie, Publisher University of Oklahoma Press, 1981, ISBN 080611584X, 9780806115849 P.18
  5. ^ Saddles, Author Russel H. Beatie, Publisher University of Oklahoma Press, 1981, ISBN 080611584X, 9780806115849 P.28
  6. ^ White, Lynn Townsend. Medieval Technology and Social Change, Publisher Oxford University Press, 1964, ISBN 0195002660, 9780195002669 P.14
  7. ^ "16.17.4: Stirrups". Encyclopaedia of Indian Archaeology (Vol. 1). Edited by Amalananda Ghosh (1990). page 336
  8. ^ "Stirrups"
  9. ^ West, Christy. "AAEP 2004: Evaluating Saddle Fit." TheHorse.com, February 04 2005, Article # 5393 Web site accessed February 2, 2008
  10. ^ "The History of Western Leather Spurs and Spur Straps, Cuffs, Chaps, Chinks and Saddles." Web site accessed February 2, 2008.
  11. ^ Dien, Albert. "THE STIRRUP AND ITS EFFECT ON CHINESE MILITARY HISTORY"
  12. ^ "The stirrup - history of Chinese science." UNESCO Courier, October, 1988
  13. ^ "The invention and influences of stirrup"
  14. ^ Hobson, John M. The Eastern Origins of Western Civilisation. Cambridge University Press,2004, p. 103 ISBN 978-0-521-54724-6, ISBN 0-521-54724-5
  15. ^ Fields, Nic (2006). The Hun: Scourge of God AD 375-565. Osprey. s. 50. ISBN 978-1-84603-025-3. 
  16. ^ See George T. Dennis (ed.), Maurice's Strategikon, p. XVI; for contrary views, Lynn White, Jr., Medieval Technology and Social Change, Oxford University Press, 1964, notes, p. 144.
  17. ^ Irfan Shahîd, Byzantium and the Arabs in the sixth century, Volume 2, Part 2. Harvard, Mass: Dumbarton Oaks, 1995, p. 575.
  18. ^ Medieval Technology and Social Change, Author Lynn Townsend White, Publisher, Oxford University Press, 1964, ISBN 0195002660, 9780195002669

.

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Üzengi&oldid=17772094" sayfasından alınmıştır