Üç Büyükler

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Beşiktaş, Beşiktaş Park
Galatasaray, Rams Park

Üç Büyükler, Türkiye'nin en köklü üç spor kulübü olan Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray'ı nitelemekte kullanılan terim. Takımların üçü de İstanbul'da kurulmuştur. Üç büyük takım birbiriyle ezeli rekabet içerisindedir ve futbolda genellikle lig şampiyonluğunun favorileridir.

Süper Lig'deki 65 sezondan 56'sının şampiyonu bu üç takımdan birisidir. Galatasaray, 23 şampiyonlukla Türkiye'nin en çok şampiyon olan takımıdır. Fenerbahçe 19 şampiyonluk, Beşiktaş 16 şampiyonluk yaşamıştır. Bu üç takımdan başka sadece üç takım şampiyonluk yaşamıştır. Trabzonspor, 7 şampiyonluk ile Üç Büyükler'den sonra en başarılı kulüp olarak yer alır. Birer şampiyonluğu bulunan takımlardan Bursaspor, bu sevinci 2009-10; İstanbul Başakşehir ise 2019-20 sezonunda yaşamıştır. 1959'dan bu yana üçlünün hiçbiri alt kümeye düşmemiştir. Fenerbahçe'nin ligde yer aldığı en düşük sıralama 10.'luk iken, Beşiktaş'ın 11, Galatasaray'ın 13. sıradır.

Türkiye'de düzenlenen resmî futbol organizasyonlarında Galatasaray 83 kupa ile en çok kupa kazanan takımdır. Fenerbahçe 71, Beşiktaş 65 kupa kazanmıştır. Sadece günümüzde düzenlenen futbol organizasyonlarında Galatasaray 59 kupa kazanırken Beşiktaş ve Fenerbahçe 35'er kupa kazanmıştır.

Üç büyüklerin aralarında oynadıkları derbilerde Fenerbahçe daha başarılıdır. Sarı lacivertliler, Anadolu Ajansı verilerine göre derbilerde en çok galibiyet alan, en çok gol atan, en az gol yiyen, en az mağlubiyet alan, en çok puan toplayan, en iyi averaja sahip takım konumunundadır.

Süper Lig'in kurulduğu 1959 yılından günümüze kadar ebedi puan durumunda Fenerbahçe 1. sıradadır. Süper Lig'de en çok lider olan takım ise Galatasaray'dır. Ebedi puan durumunda en çok galibiyet alan, en çok gol atan, en az mağlup olan ve en iyi averaja sahip takım Fenerbahçe'dir. Üç büyükler içerisinde en az gol yiyen takım ise Beşiktaş'tır. İç sahada oynadıkları karşılaşmalarda Fenerbahçe rakiplerine üstünlük kurmuştur. Deplasmanda oynanan karşılaşmalarda Galatasaray öndedir.

Üç büyükler, 1950'li yılların ortalarından sonra Avrupa'da mücadele etmeye başlamışlardır. Galatasaray, 2000 yılında kazandığı UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası ile Türkiye'ye Avrupa'dan kupa getirmiş ilk ve tek takımdır. Aynı zamanda Galatasaray, Avrupa'da en çok maça çıkan, en çok galibiyet alan, en çok gol atan ve en çok puan alan takım olarak ezeli rakiplerine üstünlük kurmuştur.

Futbolcular[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç kulüpte de oynayan futbolcular.

  • Türkiye Refik Osman Top (Beşiktaş 1912-1913 & 1923-1924, Fenerbahçe 1913-1915 & 1923, Galatasaray 1915-1917 & 1921-1922 & 1923 & 1924)
  • Türkiye Ali Soydan (Galatasaray 1951-1957, Fenerbahçe 1959-1960, Beşiktaş 1963-1964)
  • Türkiye Saffet Sancaklı (Beşiktaş 1987-1991, Galatasaray 1994-1995, Fenerbahçe 1996-1998)
  • Türkiye Sergen Yalçın (Beşiktaş 1991-1997 ve 2002-2006, Fenerbahçe 1999-2000, Galatasaray 2000 ve 2001-02)
  • Türkiye Ahmet Yıldırım (Fenerbahçe 1993-1994, Galatasaray 1999-2001, Beşiktaş 2001-2005)
  • Türkiye Emre Aşık (Fenerbahçe 1993-1996, Galatasaray 2000-2003 & 2006-2010, Beşiktaş 2003-2006)
  • Türkiye Mehmet Yozgatlı (Galatasaray 1999-2000, Fenerbahçe 2004-2007, Beşiktaş 2007-2008)
  • Türkiye Burak Yılmaz (Beşiktaş 2006-2008 ve 2019-2020, Fenerbahçe 2008-2010, Galatasaray 2012-2016)
  • Türkiye Caner Erkin (Galatasaray 2009-2010, Fenerbahçe 2010-2016 ve 2020-2021, Beşiktaş 2016-2020)
  • Türkiye Mehmet Topal (Galatasaray 2006-2010, Fenerbahçe 2012-2019, Beşiktaş 2021-2022)

Teknik direktörler[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç kulübü de çalıştıran teknik direktörler.

  • Türkiye Mustafa Denizli (Galatasaray 1987-1989, 1990-1992 ve 2015-2016, Fenerbahçe 2000-2002, Beşiktaş 2008-2010)

Kazandıkları kupalar[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Haziran 2023 itibarıyla

Resmî kupalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Galatasaray'ın Süper Lig 2014-2015 Sezonu Şampiyonluk Kupası sergileniyor.
Fenerbahçe Müzesinde Sergilenen 1959 Türkiye Milli Ligi Kupası.

Resmî futbol yönetim organları tarafından düzenlenen müsabakalarda kazandığı kupalara göre hazırlanmıştır. Hazırlık ve Özel Organizasyonlar dahil değildir.[1][2][3][4][5]

Kupa İsmi Galatasaray Fenerbahçe Beşiktaş
Süper Lig (1959-günümüz) 23 19 16
Türkiye Kupası (1962-günümüz) 18 7 10
Türkiye Süper Kupası (1966-günümüz) 16 9 9
Türkiye Futbol Şampiyonası (1924-1951) 0 3 2
Millî Küme (1937-1950) 1 6 3
Başbakanlık Kupası (1944-1998) 5 8 6
Spor Toto Kupası (1964-1971) 0 1 3
Atatürk Kupası (1998) * 0 1 0
Atatürk Kupası (2000) * 0 0 1
50. Yıl Kupası (1973) ** 1 0 0
İstanbul Futbol Ligi (1904-1915) 4 3 0
Cuma Ligi (1915-1923) 2 2 0
İstanbul Futbol Ligi (1923-1951) 6 8 11
İstanbul Profesyonel Ligi (1952-1959) 3 3 2
İstanbul Kupası (1941-1947) 2 1 2
UEFA Kupası (1971-günümüz) 1 0 0
UEFA Süper Kupası (1973-günümüz) 1 0 0
Toplam 83 71 65
Beşiktaş Müzesinde Sergilenen 2010-11 Türkiye Kupası.

* Gazi Büstü (1928) / Atatürk Kupası (1963-1964) adında 2 tane daha Atatürk kupası düzenlenmiştir. Gazi Büstü Tayyare Cemiyetine gelir sağlamak amacı ile düzenlemiştir. 1963-1964 sezonunda düzenlenen Atatürk kupası ise Cumhuriyet Halk Partisi 40. yılı dolayısıyla düzenlenen özel turnuvalar olduğu için tabloda yer verilmemiştiir.

** Türkiye Futbol Federasyonu tarafından Türkiye Cumhuriyeti'nin 50.kuruluş yıldönümü nedeni ile düzenlendi. 1972-73 sezonunda Türkiye 1.Ligi'ni ilk 8 sırada bitiren kulüpler dahil edildiler. İstanbul ve İzmir gruplarında elemeli oynanan maçlardan sonra final maçı 30 Ekim 1973 günü Ankara 19 Mayıs Stadyumu'da oynandı.[6]

Sadece günümüzde oynanan organizasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kupa İsmi Galatasaray Fenerbahçe Beşiktaş
Süper Lig 23 19 16*
Türkiye Kupası 18 7 10
Türkiye Süper Kupası 16 9 9
UEFA Kupası 1 0 0
UEFA Süper Kupası 1 0 0
Toplam 59 35 35

* Türkiye 1.Liginin başladığı tarih TFF tarafından 1959 yılı olarak kabul edilmesine karşın, TFF Tahkim Kurulunun 09.05.2002 tarih, 2002/52E ve 2002/68K sayılı kararı tahtında Beşiktaş Kulübünün 1956-1957 ve 1957-1958 sezonlarında Türkiye Ligi şampiyonu olduğuna ve bu şampiyonlukların TFF Yıldız Kriterine dahil edileceğine karar verilmesi sebebi ile toplam şampiyonluk sayısı, toplam lig sezonu sayısından 2 fazladır.[7]

Derbiler[değiştir | kaynağı değiştir]

3 Mart 2024 itibarıyla

Not= Veriler Anadolu Ajansından alınmıştır. [8][9][10]

Maç Sayısı MS G B M A+ Y-
Fenerbahçe 398 148 123 127 540 496
Galatasaray 398 127 123 148 496 540
Takım MS G B M A+ Y-
Fenerbahçe 358 134 97 127 497 456
Beşiktaş 358 127 97 134 456 497
Takım MS G B M A+ Y-
Galatasaray 355 127 114 114 496 464
Beşiktaş 355 114 114 127 464 496

Toplam Derbi durumu

Takım MS G B M P A+ Y- AV
Fenerbahçe 756 282 220 254 1066 1037 952 +85
Galatasaray 753 254 237 262 999 992 1004 -12
Beşiktaş 713 241 211 261 934 920 993 -73

Sadece Süper Lig'de oynanan derbiler göz önüne alınarak hazırlanırsa;

Takım MS G B M A+ Y-
Fenerbahçe 133 52 44 37 162 130
Galatasaray 133 37 44 52 130 162
Takım MS G B M A+ Y
Fenerbahçe 135 48 45 42 156 156
Beşiktaş 135 42 45 48 156 156
Takım MS G B M A+ Y-
Galatasaray 132 50 43 39 162 140
Beşiktaş 132 39 43 50 140 162

Toplam Derbi Durumu

Takım MS G B M P A+ Y- AV
Fenerbahçe 268 100 89 79 389 318 286 +32
Galatasaray 265 87 87 91 348 292 302 -10
Beşiktaş 267 81 88 98 331 296 318 -22

Süper Lig 3 Büyükler tüm zamanların puan durumu (1959-2024)[değiştir | kaynağı değiştir]

Not: İstatistiksel bilgi amaçlı bu listede galibiyet için 3 puan verilmiştir. Gerçekte ise 1986-87 sezonundan önce galibiyete 2 puan uygulaması vardır.

Ana Madde: Süper Lig tüm zamanların puan durumu

19 Şubat 2024 itibarıyla
Poz. Takım O G B M A Y Puan GF MBP Liderlik 1. 2. 3.
1 Fenerbahçe 2184 1252 566 366 3913 1927 4322 +1986 1,97 588 Hafta 19 24 8
2 Galatasaray 2184 1243 544 397 3861 1920 4273 +1941 1,95 590 Hafta 23 11 16
3 Beşiktaş 2182 1183 591 408 3595 1896 4140 +1699 1,89 437 Hafta 14 14 14

İç Saha[değiştir | kaynağı değiştir]

Poz. Takım O G B M A Y Puan GF MBP
1 Fenerbahçe 1096 762 229 105 2342 867 2515 +1475 2,29
2 Galatasaray 1095 749 224 122 2282 849 2471 +1433 2,25
3 Beşiktaş 1095 703 262 130 2071 816 2371 +1255 2,16

Dış Saha[değiştir | kaynağı değiştir]

Poz. Takım O G B M A Y Puan GF MBP
1 Fenerbahçe 1088 490 337 261 1571 1060 1807 +511 1,66
2 Galatasaray 1089 494 320 275 1579 1071 1802 +508 1,65
3 Beşiktaş 1087 480 329 278 1524 1080 1769 +444 1,62

Sıralama Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

P. 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
7 7
8 8 8 8
9 9 9 9
10 10
11 11 11 11
12
13 13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

Toplam: Fenerbahçe ve Galatasaray 25 kez, Beşiktaş 15 kez rakiplerinden üst sırada ligi bitirdi.

Avrupa Durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Mart 2024 itibarıyla

Ana Madde: Türk takımlarının Avrupa kupaları tarihi

Not= Maç listelerine sadece UEFA'nın düzenlendiği organizasyonlar dahildir. 1961-1971 yılları arasında Türkiye ligini ikinci sırada bitiren takımların katıldığı Balkan kupası maçları dahil değildir. UEFA Kupası düzenlenmeden önce (1971-den önce) Ülkelerin anlaşmasıyla Balkan Kupası, Mitropa Kupası,Fuar Şehirleri Kupası gibi bölgesel Avrupa kupaları oynanmaktadır. Bahsi geçen dönemde Fenerbahçe 4, Beşiktaş 2, Galatasaray 1, Altay, Gençlerbirliği 1 Eskişehirspor 1 kez katılmıştır.1971 den sonra Balkan kupası ve Mitropa Kupası önemini yitirmiş, ikinci lig takımları tarafından 90'ların başına kadar devam etmiştir.[11][12][13]

Kulüp Ş. Kulüpler / Şampiyonlar Ligi UEFA Kupası / Avrupa Ligi UEFA Kupa Galipleri Kupası UEFA Süper Kupası
Yarı finalist Çeyrek finalist Şampiyon Yarı finalist Çeyrek finalist Çeyrek finalist Şampiyon
Galatasaray 1989 1963, 1970, 1994, 2001, 2013 2000 - - 1992 2000
Fenerbahçe - 2008 - 2013 - 1964 -
Beşiktaş - 1987 - - 2003, 2017 - -

Genel Tablo[değiştir | kaynağı değiştir]

Poz. Takım O G B M A Y Puan P.O GF
1 Galatasaray 316 113 84 119 427 472 423 1,33 -45
2 Fenerbahçe 267 106 55 106 363 380 373 1,39 -17
3 Beşiktaş 242 91 48 103 320 365 321 1,32 -45

UEFA Kulüp Sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]

UEFA 5 yıllık kulüp sıralamasının hesaplanmasını gösterir. Sıralama yanında gösterilen semboller geçen seneye oranla sıralama değişikliğini ifade eder. [14]

Sıralama Takım 19/20 20/21 21/22 22/23 23/24 Total Puan
artış 55 Fenerbahçe - - 5.00 17.00 12.00 34.00
azalış 60 Galatasaray 6.00 2.50 15.00 - 8.00 31.50
azalış 123 Beşiktaş 3.00 2.00 4.00 - 3.00 12.00

Galatasaray'ın Avrupa Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana Madde: Galatasaray'ın Avrupa kupaları tarihi

Organizasyonun adı Katılım Karşılaşma Galibiyet Beraberlik Mağlubiyet Atılan Gol Yenilen Gol
UEFA Şampiyonlar Ligi 17 122 29 31 62 122 210
UEFA Şampiyonlar Ligi Elemeleri 12 32 22 7 3 73 34
UEFA Şampiyon Kulüpler Kupası 9 35 12 8 15 42 53
UEFA Avrupa Ligi 12 67 25 21 21 88 87
UEFA Avrupa Ligi Elemeleri 8 27 12 10 5 58 32
UEFA Kupa Galipleri Kupası 8 32 12 7 13 42 55
UEFA Süper Kupası 1 1 1 0 0 2 1
Toplam 67 316 113 84 119 427 472

Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi

UEFA Kupası

UEFA Süper Kupası

  • Şampiyon (1) 🏆: 2000

UEFA Kupa Galipleri Kupası

Fenerbahçe'nin Avrupa Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana Madde: Fenerbahçe'nin Avrupa kupaları tarihi

Organizasyonun Adı Katılım Karşılaşma Galibiyet Beraberlik Mağlubiyet Atılan Gol Yenilen Gol
UEFA Şampiyonlar Ligi 6 40 11 6 23 42 70
UEFA Şampiyonlar Ligi Elemeleri 8 34 12 11 11 48 39
UEFA Şampiyon Kulüpler Kupası 12 33 9 4 20 30 70
UEFA Avrupa Ligi 16 108 41 28 39 131 152
UEFA Avrupa Ligi Elemeleri 11 28 19 5 4 60 19
UEFA Avrupa Konferans Ligi 2 9 5 0 4 20 17
UEFA Avrupa Konferans Ligi Elemeleri 1 6 6 0 0 21 2
UEFA Kupa Galipleri Kupası 2 9 3 1 5 11 11
Toplam 58 267 106 55 106 363 380

Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi

UEFA Kupası

UEFA Kupa Galipleri Kupası

Beşiktaş'ın Avrupa Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana Madde: Beşiktaş'ın Avrupa kupaları tarihi

Organizasyonun Adı Katılım Karşılaşma Galibiyet Beraberlik Mağlubiyet Atılan Gol Yenilen Gol
UEFA Şampiyonlar Ligi 8 50 13 9 27 46 102
UEFA Şampiyonlar Ligi Elemeleri 8 21 11 6 4 30 18
UEFA Şampiyon Kulüpler Kupası 9 18 3 4 11 13 33
UEFA Avrupa Ligi 10 89 32 19 39 124 134
UEFA Avrupa Ligi Elemeleri 10 32 21 5 6 65 21
UEFA Kupa Galipleri Kupası 7 20 4 4 12 21 38
UEFA Avrupa Konferans Ligi 1 6 1 1 4 7 14
UEFA Avrupa Konferans Ligi Elemeleri 1 6 6 0 0 14 5
Toplam 54 242 91 48 103 320 365

*: Rakiplerin maça çıkmadığı 1957-58 sezonundaki Olympiakos ve 1986-87 sezonundaki APOEL eşleşmeleri dahil değildir.

Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi

UEFA Kupası

UEFA Kupa Galipleri Kupası

Takımların çıkardığı gol kralları[değiştir | kaynağı değiştir]

Gol Krallığı Türkiye'de 1929 yılından itibaren hesaplanmaya başlanmıştır. Bu süreçte İstanbul ligi, Millî Küme, Süper lig ve Türkiye kupasında gol krallığı uygulanmıştır.[15][16][17][18]

Organizasyon Fenerbahçe Beşiktaş Galatasaray
Süper Lig 16 4 17
Türkiye Kupası 10 12 8
Milli Küme 4 6 1
İstanbul Ligleri (1929'dan sonra) 16 14 9
Toplam 46 36 35

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  6. ^ "Türkiye 50.Yıl Kupası". Mackolik.com (İngilizce). 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2022. 
  7. ^ "Beşiktaş +2 fazla şampiyonluk". 19 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  8. ^ "Fenerbahçe-Galatasaray rekabetinde 395. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. 
  9. ^ "Beşiktaş-Fenerbahçe rekabetinde 355. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. 
  10. ^ "Beşiktaş-Galatasaray rekabetinde 351. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. 
  11. ^ "Galatasaray, Avrupa'da 302. randevuda". www.aa.com.tr. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  12. ^ "Fenerbahçe, Avrupa'da 241. maçına çıkıyor | Mackolik.com". www.mackolik.com. 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  13. ^ "Beşiktaş Avrupa'da 230. mücadelesine çıkacak | STAR". Star. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  14. ^ "UEFA 5-year Club Ranking 2023". kassiesa.net. 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2023. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2020. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.