Üç Büyükler
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Nisan 2020) |
.jpg)
Üç Büyükler, Türkiye'nin en köklü üç spor kulübü olan Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray'ı nitelemekte kullanılan terim. Takımların üçü de İstanbul'da kurulmuştur. Üç büyük takım birbiriyle ezeli rekabet içerisindedir ve futbolda genellikle lig şampiyonluğunun favorileridir. Süper Lig'deki 64 sezondan 55'ünün şampiyonu bu üç takımdan birisidir. 1959'dan bu yana üçlünün hiçbiri alt kümeye düşmemiştir. Fenerbahçe'nin ligde yer aldığı en düşük sıralama 10.'luk iken, Galatasaray'ın 13 Beşiktaş'ın 11. sıradır.
Bu üç takımdan başka sadece üç takım şampiyonluk yaşamıştır. Trabzonspor, yedi şampiyonluk ile Üç Büyükler'den sonra en başarılı kulüp olarak yer alır. Birer şampiyonluğu bulunan takımlardan Bursaspor, bu sevinci 2009-10; İstanbul Başakşehir ise 2019-20 sezonunda yaşamıştır.
Futbolcular
Üç kulüpte de oynayan futbolcular.
Refik Osman Top (Beşiktaş 1912-1913 & 1923-1924, Fenerbahçe 1913-1915 & 1923, Galatasaray 1915-1917 & 1921-1922 & 1923 & 1924)- Ali Soydan (Galatasaray 1951-1957, Fenerbahçe 1959-1960, Beşiktaş 1963-1964)
- Saffet Sancaklı (Beşiktaş 1987-1991, Galatasaray 1994-1995, Fenerbahçe 1996-1998)
- Sergen Yalçın (Beşiktaş 1991-1997 ve 2002-2006, Fenerbahçe 1999-2000, Galatasaray 2000 ve 2001-02)
- Ahmet Yıldırım (Fenerbahçe 1993-1994, Galatasaray 1999-2001, Beşiktaş 2001-2005)
- Emre Aşık (Fenerbahçe 1993-1996, Galatasaray 2000-2003 & 2006-2010, Beşiktaş 2003-2006)
- Mehmet Yozgatlı (Galatasaray 1999-2000, Fenerbahçe 2004-2007, Beşiktaş 2007-2008)
- Burak Yılmaz (Beşiktaş 2006-2008 ve 2019-2020, Fenerbahçe 2008-2010, Galatasaray 2012-2016)
- Caner Erkin (Galatasaray 2009-2010, Fenerbahçe 2010-2016 ve 2020-2021, Beşiktaş 2016-2020)
- Mehmet Topal (Galatasaray 2006-2010, Fenerbahçe 2012-2019, Beşiktaş 2021-2022)
Teknik direktörler
Üç kulübü de çalıştıran teknik direktörler.
- Mustafa Denizli (Galatasaray 1987-1989, 1990-1992 ve 2015-2016, Fenerbahçe 2000-2002, Beşiktaş 2008-2010)
Kazandıkları kupalar
Resmi kupalar
Türkiye Futbol Federasyonu, UEFA, İstanbul Ligleri baz alınarak hazırlanmıştır. Hazırlık turnuvaları ve özel turnuvalar dahil değildir.[1][2][3][4][5]
5 Ocak 2022 itibarıyla;
| Turnuva ismi | Galatasaray | Fenerbahçe | Beşiktaş |
|---|---|---|---|
| Süper Lig(1959-günümüz) | 22 | 19 | 14 |
| Federasyon Kupası(1956-1958) | 0 | 0 | 2 |
| Millî Küme(1937-1950) | 1 | 6 | 3 |
| Türkiye Futbol Şampiyonası(1924-1951) | 0 | 3 | 2 |
| Türkiye Kupası(1962-günümüz) | 18 | 6 | 10 |
| Türkiye Süper Kupası
Cumhurbaşkanlığı kupası(1966-1998); Türkiye Süper Kupası(2006-günümüz) |
16 | 9 | 9 |
| Başbakanlık Kupası(1944-1950 1971-1998) | 5 | 8 | 6 |
| Spor Toto Kupası(1964-1971) | 0 | 1 | 3 |
| İstanbul Ligleri
İstanbul Futbol Ligi (1904-1915) Cuma Ligi (1915-1923) İstanbul Futbol Ligi (1923-1951) İstanbul Profesyonel Ligi (1951-1959) |
15 | 16 | 13 |
| İstanbul Kupası
İstanbul Şildi(1929-1939)/ İstanbul Kupası(1941-47) |
3 | 5 | 3 |
| Atatürk Kupaları * | 0 | 1 | 1 |
| Balkan Kupası (1961-1971) ** | 0 | 1 | 0 |
| UEFA Kupası | 1 | 0 | 0 |
| UEFA Süper Kupası | 1 | 0 | 0 |
| Toplam Kupa Sayısı | 82 | 75 | 66 |
* Gazi Büstü(1928) / Atatürk Kupası (1963-1964) adında 2 tane daha Atatürk kupası düzenlenmiştir. Gazi Büstü Tayyare Cemiyetine gelir sağlamak amacı ile düzenlemiştir. 1963-1964 sezonunda düzenlenen Atatürk kupası ise Cumhuriyet Halk Partisi 40. yılı dolayısıyla düzenlenen özel turnuvalar olduğu için tabloda yer verilmemiştir.
** Balkan Kupası 1960'lı yılların başlarında balkan ülkelerinin avrupa kupasına katılamayan takımlarının düzenlediği belirli bir statüsü olan resmi bir turnuva olduğu için tabloda yer verilmiştir.
Sadece günümüzde oynanan organizasyonlar
5 Ocak 2022 İtibariyle;
| Turnuva ismi | Galatasaray | Beşiktaş | Fenerbahçe |
|---|---|---|---|
| Süper Lig(1959-günümüz) | 22 | 16 " | 19 |
| Türkiye Kupası(1962-günümüz) | 18 | 10 | 6 |
| Türkiye Süper Kupası
Cumhurbaşkanlığı kupası(1966-1998); Türkiye Süper Kupası(2006-günümüz) |
16 | 9 | 9 |
| UEFA Kupası | 1 | 0 | 0 |
| UEFA Süper Kupası | 1 | 0 | 0 |
| Toplam Kupa Sayısı | 58 | 35 | 34 |
" Türkiye 1.Liginin başladığı tarih TFF tarafından 1959 yılı olarak kabul edilmesine karşın, TFF Tahkim Kurulunun 09.05.2002 tarih, 2002/52E ve 2002/68K sayılı kararı tahtında BEŞİKTAŞ Kulübünün 1956-1957 ve 1957-1958 sezonlarında Türkiye Ligi şampiyonu olduğuna ve bu şampiyonlukların TFF Yıldız Kriterine dahil edileceğine karar verilmesi sebebi ile toplam şampiyonluk sayısı, toplam lig sezonu sayısından 2 fazladır. [6]
Derbiler
Ana madde Fenerbahçe-Galatasaray derbisi ; Fenerbahçe-Beşiktaş ; Galatasaray-Beşiktaş derbisi [7][8][9]
8 Mayıs 2022 İtibariyle;
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 395 | 148 | 122 | 125 |
| Galatasaray | 395 | 125 | 122 | 148 |
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 355 | 133 | 96 | 126 |
| Beşiktaş | 355 | 126 | 96 | 133 |
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Galatasaray | 351 | 124 | 114 | 113 |
| Beşiktaş | 351 | 113 | 114 | 124 |
Toplam Derbi durumu
| MS | G | B | M | P | |
|---|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 750 | 281 | 218 | 251 | 1061 |
| Galatasaray | 746 | 249 | 236 | 261 | 983 |
| Beşiktaş | 706 | 239 | 210 | 257 | 927 |
Sadece Süper Lig'de oynanan derbiler göz önüne alınarak hazırlanırsa
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 130 | 52 | 43 | 35 |
| Galatasaray | 130 | 35 | 43 | 52 |
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 132 | 47 | 44 | 41 |
| Beşiktaş | 132 | 41 | 44 | 47 |
| MS | G | B | M | |
|---|---|---|---|---|
| Galatasaray | 128 | 47 | 43 | 38 |
| Beşiktaş | 128 | 38 | 43 | 47 |
Toplam Derbi Durumu
| MS | G | B | M | P | |
|---|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 262 | 99 | 87 | 76 | 384 |
| Galatasaray | 258 | 82 | 86 | 90 | 332 |
| Beşiktaş | 260 | 79 | 87 | 94 | 324 |
Süper Lig 3 Büyükler tüm zamanların puan durumu (1959-2022)
Not: İstatistiksel bilgi amaçlı bu listede galibiyet için 3 puan verilmiştir. Gerçekte ise 1986-87 sezonundan önce galibiyete 2 puan uygulaması vardır.
Ana Madde: Süper Lig tüm zamanların puan durumu
- 9 Ağustos 2022 itibarıyla
| Poz. | Takım | Sezon | Son
sezonu |
Puan | MBP | O | G | B | M | A | Y | GF | Liderlik | 1. | 2. | 3. | Lig |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Fenerbahçe | 65 | 2022-23 | 4176 | 1,967 | 2123 | 1206 | 558 | 359 | 3761 | 1867 | 1894 | 561 Hafta | 19 | 23 | 8 | Süper Lig |
| 2 | Galatasaray | 65 | 2022-23 | 4119 | 1,940 | 2123 | 1194 | 537 | 392 | 3724 | 1879 | 1845 | 563 Hafta | 22 | 13 | 16 | Süper Lig |
| 3 | Beşiktaş | 65 | 2022-23 | 4022 | 1,896 | 2121 | 1148 | 578 | 395 | 3481 | 1829 | 1652 | 435 Hafta | 16 | 14 | 13 | Süper Lig |
Avrupa Durumu
Ana Madde: Türk takımlarının Avrupa kupaları tarihi
Not= Maç listelerine sadece UEFA'nın düzenlendiği organizasyonlar dahildir. 1961-1971 yılları arasında Türkiye ligini ikinci sırada bitiren takımların katıldığı Balkan kupası maçları dahil değildir. UEFA Kupası düzenlenmeden önce (1971-den önce) Ülkelerin anlaşmasıyla Balkan Kupası, Mitropa Kupası,Fuar Şehirleri Kupası gibi bölgesel Avrupa kupaları oynanmaktadır. Bahsi geçen dönemde Fenerbahçe 4, Beşiktaş 2, Galatasaray 1, Altay, Gençlerbirliği 1 Eskişehirspor 1 kez katılmıştır.1971 den sonra Balkan kupası ve Mitropa Kupası önemini yitirmiş, ikinci lig takımları tarafından 90'ların başına kadar devam etmiştir.
11 Ağustos 2022 İtibarıyla;
| Ş. Kulüpler / Şampiyonlar Ligi | UEFA Kupası / Avrupa Ligi | UEFA Kupa Galipleri Kupası | UEFA Süper Kupası | UEFA Intertoto Kupası | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Futbol Takımları | Yarı finalist | Çeyrek finalist | Şampiyon | Yarı finalist | Çeyrek finalist | Çeyrek finalist | Şampiyon | Şampiyon |
| Galatasaray | 1989 | 1963, 1970, 1994, 2001, 2013 | 2000 | - | - | 1992 | 2000 | - |
| Fenerbahçe | - | 2008 | - | 2013 | - | 1964 | - | - |
| Beşiktaş | - | 1987 | - | - | 2003, 2017 | - | - | - |
| Trabzonspor | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Poz. | Takım | Katılım | O | G | B | M | A | Y | Puan | P.O | GF |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Galatasaray | 64 | 302 | 106 | 81 | 115 | 401 | 448 | 399 | 1,321 | -47 |
| 2 | Fenerbahçe | 55 | 244 | 88 | 53 | 103 | 306 | 357 | 317 | 1,299 | -51 |
| 3 | Beşiktaş | 52 | 230 | 84 | 47 | 99 | 299 | 346 | 299 | 1,300 | -47 |
P.O= Puan Ortalaması
Galatasaray'ın Avrupa Başarıları [13]
| Organizasyonun Adı | Katılım Sayısı | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Şampiyonlar Ligi | 16 | 116 | 28 | 28 | 59 | 112 | 197 |
| Şampiyonlar Ligi Elemeleri | 11 | 26 | 17 | 6 | 3 | 61 | 29 |
| Şampiyon Kulüpler Kupası | 9 | 35 | 12 | 8 | 15 | 42 | 53 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi | 11 | 65 | 24 | 21 | 20 | 84 | 81 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi Elemeleri | 8 | 27 | 12 | 10 | 5 | 58 | 32 |
| UEFA Kupa Galipleri Kupası | 8 | 32 | 12 | 7 | 13 | 42 | 55 |
| UEFA Süper Kupası | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 2 | 1 |
| Toplam | 64 | 302 | 106 | 81 | 115 | 401 | 448 |
Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi
- Yarı final (1): 1988-89
- Şampiyon (1) 🏆: 1999-2000
- Şampiyon (1) 🏆: 2000
- Çeyrek final (1): 1991-1992
- Son 16(1): 1996-97
Fenerbahçe'nin Avrupa Başarıları [14]
| Organizasyonun Adı | Katılım Sayısı | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Şampiyonlar Ligi | 6 | 40 | 11 | 6 | 23 | 42 | 70 |
| Şampiyon Kulüpler Kupası | 12 | 33 | 9 | 4 | 20 | 30 | 70 |
| Şampiyonlar Ligi Elemeleri | 8 | 34 | 12 | 11 | 11 | 48 | 39 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi | 15 | 100 | 36 | 26 | 38 | 117 | 143 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi
Elemeleri |
11 | 26 | 17 | 5 | 4 | 54 | 18 |
| UEFA Kupa Galipleri Kupası | 2 | 9 | 3 | 1 | 5 | 11 | 11 |
| UEFA Avrupa Konferans Ligi | 1 | 2 | 0 | 0 | 2 | 4 | 6 |
| Toplam | 55 | 244 | 88 | 53 | 103 | 306 | 357 |
Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi
- Çeyrek Final (1): 1963-64
Beşiktaş'ın Avrupa Başarıları [15]
| Organizasyonun Adı | Katılım Sayısı | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Şampiyonlar Ligi | 8 | 50 | 13 | 9 | 27 | 46 | 102 |
| Şampiyonlar Ligi Elemeleri | 8 | 21 | 11 | 6 | 4 | 30 | 18 |
| Şampiyon Kulüpler Kupası | 9 | 18 | 3 | 4 | 11 | 13 | 33 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi | 10 | 89 | 32 | 19 | 39 | 124 | 134 |
| UEFA Kupası/UEFA Avrupa Ligi
Elemeleri |
10 | 32 | 21 | 5 | 6 | 65 | 21 |
| UEFA Kupa Galipleri Kupası | 7 | 20 | 4 | 4 | 12 | 21 | 38 |
| Toplam | 52 | 230 | 84 | 47 | 99 | 299 | 346 |
*: Rakiplerin maça çıkmadığı 1957-58 sezonundaki Olympiakos ve 1986-87 sezonundaki APOEL eşleşmeleri dahil değildir.
Şampiyon Kulüpler Kupası ve UEFA Şampiyonlar Ligi
- Çeyrek Final(1): 1986-87
Takımların çıkardığı gol kralları
Ana madde : İstanbul ligleri gol krallığı18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Millî Küme Gol krallığı Süper Lig gol krallığı Türkiye Kupası gol krallığı
Gol Krallığı Türkiye'de 1929 yılından itibaren hesaplanmaya başlanmıştır. Bu süreçte İstanbul ligi, Millî Küme, Süper lig ve Türkiye kupasında gol krallığı uygulanmıştır.
| İstanbul ligi | Millî Küme | Süper Lig | Türkiye Kupası | Toplam | |
|---|---|---|---|---|---|
| Fenerbahçe | 16 | 3 | 15 | 9 | 43 |
| Beşiktaş | 14 | 6 | 4 | 12 | 36 |
| Galatasaray | 9 | 1 | 17 | 8 | 35 |
En çok gol kralı olan futbolcu Metin Oktay. Süper ligde 6, İstanbul liginde 4 ve Türkiye Kupasında 2 kez olmakla 12 kez gol kralı olmuştur. Üst-üste en çok gol kralı olan oyuncu yine Metin Oktay. 1955-1959 sezonları arasında üs üste 4 kez(1955-56, 1956-57, 1957-58, 1958-59 sezonlarında İstanbul liginde) gol kralı olmuştur. Üst-üste en çok gol kralı çıkartan takımı ise 1948-1953 yılları arasında İstanbul ligi gol kralı çıkaran Beşiktaş'tır. En çok gol kralı olan Beşiktaşlı ise 6 kez gol kralı olan(3 kez Millî Küme, 3 kez İstanbul ligi) Hakkı Yetendir. Hakkı Yeteni 5 unvanla Şükrü Gülesin takip etmekte( 4İstanbul ligi, 1 kez Millî Küme). Fenerbahçe adına en çok gol kralı olan futbolcular 4 kez olan Zeki Rıza Sporel(4-ü de İstanbul liginde), Melih Kotanca(3-ü Millî Küme, 1-i İstanbul ligi) ve Cemil Turandır(3-ü süper lig, 1-i Türkiye Kupası) Galatasaray'da Metin Oktay'ı takip eden isimler ise 4 unvanla Hakan Şükür(3 Süper lig, 1 Türkiye Kupası) ve 3 unvanla Cemil Erlertürk'dür.(2 İstanbul ligi, 1 Millî Küme)
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Beşiktaş +2 fazla şampiyonluk". 19 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Fenerbahçe-Galatasaray rekabetinde 395. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ "Beşiktaş-Fenerbahçe rekabetinde 355. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ "Beşiktaş-Galatasaray rekabetinde 351. randevu". www.aa.com.tr. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ "Galatasaray, Avrupa'da 302. randevuda". www.aa.com.tr. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Fenerbahçe, Avrupa'da 241. maçına çıkıyor | Mackolik.com". www.mackolik.com. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Beşiktaş Avrupa'da 230. mücadelesine çıkacak | STAR". Star.com.tr. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Galatasaray, Avrupa'da 302. randevuda". www.aa.com.tr. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
- ^ fanatik. "Fenerbahçe - Dinamo Kiev | Kanarya, Avrupa kupalarında 242. sınavında". Fanatik. 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
- ^ "Beşiktaş Avrupa'da 230. mücadelesine çıkacak | STAR". Star.com.tr. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.