Hitit kralları listesi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
BAĞ: Labarna'nın yeğeni, evlatlığı
Kahrbela (mesaj | katkılar)
163 değişiklik
Listede eklemeler ve duzeltmeler; yeniden tarihlendirme; yeni kaynaklar
1. satır: 1. satır:
{{Hititler}}
{{Hititler}}

Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri Boğazköy'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Eski krallık öncesi devir hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli kaynaklar tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de bunlar tartışmaya açıktır. Orta krallık<ref>Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Bazı kaynaklar Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Yeni krallık diye ikiye ayırır.</ref> dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.

=== Hatti beylikler devri ===
=== Hatti beylikler devri ===
:Ayrıca bakınız: [[Hattiler]]
:Ayrıca bakınız: [[Hattiler]]
10. satır: 13. satır:
! Hükümdar !! Dönemi !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
! Hükümdar !! Dönemi !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
|-
|-
| [[Pamba (kral)|Pamba]] || M.Ö. 22. yüzyıl || Hatti Kralı
| [[Pamba (kral)|Pamba]] || M.Ö. 22. yüzyıl || Hatti Kralı ||
|-
|-
| [[Pitha]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kusarra]] Kralı, [[Neşa]] Fatihi ||
| [[Pithana]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kuššara]] Kralı, [[Neşa]] Fatihi ||
|-
|-
| [[Pijusti]] || M.Ö. 17. yüzyıl || Hatti Kralı, Anitta'ya yenildi ||
| [[Piyusti]] || M.Ö. 17. yüzyıl || Hatti Kralı, Anitta'ya yenildi ||
|-
|-
| [[Anitta]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kusarra]] Kralı, [[Hattuşa]]'yı yıktı || Pithana'nın oğlu
| [[Anitta]] || M.Ö. 17. yüzyıl || [[Kuššara]] Kralı, [[Hattuşa]]'yı yıktı || Pithana'nın oğlu
|-
|-
| ([[Tuthaliya]]) || || ||
| ([[Tuthaliya]]) || || ||
22. satır: 25. satır:
| ([[Kantuzili]]) || || ||
| ([[Kantuzili]]) || || ||
|-
|-
| ([[PU-Sarruma]]) || || ||
| ([[PU-Šarruma]]) || || ||
|}
|}


=== Eski Krallık Dönemi ===
=== Eski Krallık Dönemi ===


{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="600px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse"
{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="730px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse; white-space:nowrap"
|- bgcolor="#b4c7e7"
|- bgcolor="#b4c7e7"
! Hükümdar !! Dönemi !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
! Hükümdar !! Dönemi<br>(M.Ö.) !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
|-
|-
| [[I. Hattuşili]] || M.Ö. 1660-1630 || [[Hitit İmparatorluğu]]'nun kurucusu || [[Labarna]]'nın yeğeni, evlatlığı
| [[I. Labarna]] || ...-1650 || [[Hitit devleti|Hititler]]'nin geleneksel kurucusudur ||
|-
|-
| [[I. Murşili]] || M.Ö. 1630-1600 || [[Babil]]'i yıkarak [[Hammurabi]] sülalesine son verdi || I. Hattuşili'nin torunu,evlatlığı
| [[I. Hattuşili]] || 1650-1620 || II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. || I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı
|-
|-
| [[I. Murşili]] || 1620-1590 || 1595'de [[Babil]]'i yıkarak [[Hammurabi]] sülalesine son verdi. || I. Hattuşili'nin torunu, evlatlığı
| [[I. Hantili]] || M.Ö. 1600-1570 || || I. Murşili'nin kayınbiraderi
|-
|-
| [[I. Zidanta]] || M.Ö. 1570-1560 || || I. Hantili'nin damadı
| [[I. Hantili]] || 1590-1560 || Zidanta ile işbirliği yaparak I. Murşili'yi öldürdü. || I. Murşili'nin kayınbiraderi
|-
|-
| [[Ammuna]] || M.Ö. 1560-1540 || || I. Zidanta'nın oğlu
| [[I. Zidanta]] || 1560-1545 || Hantili'nin varisini(?) öldürerek tahta çıktı.|| I. Hantili'nin damadı
|-
|-
| [[Ammuna]] || 1545-1530 || Babasını öldürerek tahta çıktı. || I. Zidanta'nın oğlu
⚫
| [[I. Huzziya]] || M.Ö. 1540-1535 || || Ammuna'nın gelinin erkek kardeşi(kayını)
|-
|-
⚫
| [[I. Huzziya]] || 1530-1525 || || Ammuna'nın gelinin erkek kardeşi(kayını)<ref>Bu konuda tam bir fikir birliği yoktur. Ammuna'nın oğlu da olabilir.</ref>
⚫
| [[Telepinu]] || M.Ö. 1535-1510 || Tahta çıkış yasasını çıkardı || I. Huzziya'nın kayınbiraderi
|-
⚫
| [[Telepinu]] || 1535-1500 || Huzziya'yi sürgüne gönderdi. Tahta çıkış yasasını çıkardı. || I. Huzziya'nın kayınbiraderi
|}
|}


=== Orta Krallık Dönemi ===
=== Orta Krallık Dönemi ===
{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="600px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse"
{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="730px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse; white-space:nowrap"
|- bgcolor="#b4c7e7"
|- bgcolor="#b4c7e7"
! Hükümdar !! Dönemi !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
! Hükümdar !! Dönemi<br>(M.Ö.) !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
|-
|-
| [[Alluvamna]] || M.Ö. 1510-1500 || || Telipinu'nun damadı
| [[Alluvamna]] || 1500-... || || Telipinu'nun damadı
|-
|-
| [[Tahurwaili]] || || Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda). ||
⚫
| [[II. Hantili]] || M.Ö. 1500-1490 || || Alluvamna'nın oğlu?
|-
|-
| [[II. Zidanta]] || M.Ö. 1490-1480 || || II. Hantili'nin oğlu?
| [[II. Hantili]] || || || Alluvamna'nın oğlu?
|-
|-
| [[II. Huzziya]] || M.Ö. 1480-1460 || Karanlık dönemin son kralı || II. Zidanta'nın oğlu?
| [[II. Zidanta]] || || || II. Hantili'nin oğlu?
|-
⚫
| [[II. Huzziya]] || || || II. Zidanta'nın oğlu?
|-
| [[I. Muwatalli]] || ...-1400 || II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı || Aile dışından
|}
|}


=== Büyük Krallık ===
=== Büyük Krallık ===


{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="650px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse"
{| class="nowraplinks" cellspacing="0" cellpadding="3" rules="all" width="750px" style="background:#fbfbfb; border-style: solid; border-width: 1px; font-size:90%; empty-cells:show; border-collapse:collapse; white-space:nowrap"
|- bgcolor="#b4c7e7"
|- bgcolor="#b4c7e7"
! Hükümdar !! Dönemi !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
! Hükümdar !! Dönemi<br>(M.Ö.) !! Önemli Olaylar !! Akrabalık Durumları
|-
|-
| [[II. Tuthaliya]] || M.Ö. 1460-1440 || Yakındoğu'daki çıkarları güvence altına aldı || II. Huzziya'nın torunu
| [[II. Tuthaliya]]<ref>Bazı kaynaklarda I. Tudhaliya</ref> || 1400-? || || II. Huzziya'nın torunu
|-
|-
| [[I.Arnuvanda]] || M.Ö. 1440-1420 || || I./II. Tuthaliya'nın damadı,evlatlığı
| [[I. Arnuvanda]] || || || II. Tuthaliya'nın damadı
|-
|-
| [[II. Hattuşili]] || M.Ö. 1420-1400 || || I.Arnuvanda'nın oğlu?
| [[II. Hattuşili]] || || Varlığı, akrabalığı ve hüküm zamanı tartışmalıdır ||
|-
|-
| [[III. Tuthaliya]] || M.Ö. 1400-1381 || || II. Hattuşili? oğlu?
| [[III. Tuthaliya]]<ref>Bazı kaynaklarda II. Tudhaliya</ref> || ... || || I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
|-
|-
| [[Genç Tuthaliya]] || M.Ö. 1381-1380 || ||
| [[Genç Tuthaliya]] || ?-1350 || Hiç hüküm sürmemiş olabilir. || III. Tuthaliya'nın oğlu
|-
|-
| [[I. Şuppiluliuma]] || M.Ö. 1380-1345 || İmparatorluğun en güçlü ordu komutanı, en başarılı devlet adamı || III. Tuthaliya'nın oğlu
| [[I. Şuppiluliuma]] || 1350-1322 || Kuzey Suriye ve [[Mitanni]] ülkesini fethetti || III. Tuthaliya'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
|-
|-
| [[II. Arnuvanda]] || M.Ö. 1346-1345 || || I. Şuppiluliuma'nın oğlu
| [[II. Arnuvanda]] || 1322-1321 || || I. Şuppiluliuma'nın oğlu
|-
|-
| [[II. Murşili]] || M.Ö. 1345-1315 || En başarılı krallardan biriydi || II. Arnuvanda'nın kardeşi
| [[II. Murşili]] || 1321-1295 || [[Arzava]] ülkesini fethetti || I. Şuppiluliuma'nın oğlu
|-
|-
| [[II. Muvatalli]] || M.Ö. 1315-1282 || [[Kadeş Savaşı|Kadeş Meydan Muharebesi]], onun örnek çalışmaları sayesinde olumlu sonuç verdi || [[II. Murşili]]'nin oğlu
| [[II. Muvatalli]] || 1295-1272 || [[Kadeş Savaşı|Kadeş Meydan Muharebesi]] || II. Murşili'nin oğlu
|-
|-
| [[III. Murşili]] || M.Ö. 1282-1275 || || II. Muvatalli'nin oğlu
| [[III. Murşili]] || 1272-1267 || Urhi-Teşup olarak da bilinir. || II. Muvatalli'nin oğlu
|-
|-
| [[Urhi-Teşup]] || || || II. Muvatalli'nin oğlu
| [[III. Hattuşili]] || 1267-1237 || Urhi-Teşup'u sürerek tahta çıktı. Mısır ile ([[Kadeş Antlaşması]])'nı yaptı || II. Murşili'nin oğlu
|-
|-
| [[III. Hattuşili]] || M.Ö. 1275-1250 || İlk barış antlaşmasını gerçekleştirdi ([[Kadeş Antlaşması]]) || II. Murşili'nin oğlu
| [[IV. Tuthaliya]] || 1237-1209 || || III. Hattuşili'nin oğlu
|-
|-
| [[IV. Tuthaliya]] || M.Ö. 1250-1220 || Krallık süresi Hitit Çağının parlak bir dönemi idi || III. Hattuşili'nin oğlu
| [[Kurunta]] || 1228-1227 || Krallıği kesin değildir. Çok kısa bir süre için tahtı ele geçirmiş olabilir || II. Muvatalli'nin oğlu
|-
|-
| [[III. Arnuvanda]] || M.Ö. 1220-1200 || || [[IV. Tuthaliya]]'nın oğlu
| [[III. Arnuvanda]] || 1209-1207 || || IV. Tuthaliya'nın oğlu
|-
|-
| [[II. Şuppiluliuma]] || M.Ö. 1200-1190 || || III. Arnuvanda'nın kardeşi
| [[II. Şuppiluliuma]] || 1207-1180 || || IV. Tuthaliya'nın oğlu
|}
|}

==Notes==
{{Reflist}}

=== Kaynaklar ===
=== Kaynaklar ===
* Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
* Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
* İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15
* İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15



[[Kategori:Hitit kral ve kraliçeleri|*]]
[[Kategori:Hitit kral ve kraliçeleri|*]]

Sayfanın 21.54, 4 Ağustos 2011 tarihindeki hâli

Hititler
Kadeş Barış Antlaşması
Hititoloji
Şehirler / Devletler
Hattiler · Hattuşaş · Assuwa Birliği · Karya · Amoriler · Tuvana Krallığı · Alişar · Ankuva · Arinna · Arslantepe · Sarissa
Anadolu tarihi
Hitit Kralları
Dil
Çivi yazısı · Hititçe · Akadca · Luvi dili
Kültür
Hitit mitolojisi · Hitit mitolojisi · Hitit Parlamentosu.


Hitit krallarının sırası ve saltanat süreleri Boğazköy'de açıga çıkarılan Hitit arşivleri ve mühürleri kullanılarak oluşturulmuş, ayrıca Hititlerin çağdaşı olan diğer Orta Doğu kaynaklı arşivlerle de desteklenmiştir. Buna rağmen listede boşluklar vardır. Eski krallık öncesi devir hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Anitta'dan Labarna'ya kadar olan devir için henüz yeterli bilgi bulunmamaktadır. Çeşitli kaynaklar tarafından bazı isimler ileri sürülmüşse de bunlar tartışmaya açıktır. Orta krallık[1] dönemine ait çok az belge olduğu için özellikle kralların saltanat süreleri hakkında pek bir bilgi yoktur. Aşağıda verilen bütün tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Listede görülen II. Hattuşili gerçekte mevcut olmayabilir ve mevcutsa bile krallık sırası kesin değildir. Genç Tudhaliya'nın da hiç krallık yapamadan öldürülmüş olması muhtemeldir.

Hatti beylikler devri

Ayrıca bakınız: Hattiler
IV. Tuthaliya
Hititler (M.Ö. 1550 & 1300)
Hükümdar Dönemi Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
Pamba M.Ö. 22. yüzyıl Hatti Kralı
Pithana M.Ö. 17. yüzyıl Kuššara Kralı, Neşa Fatihi
Piyusti M.Ö. 17. yüzyıl Hatti Kralı, Anitta'ya yenildi
Anitta M.Ö. 17. yüzyıl Kuššara Kralı, Hattuşa'yı yıktı Pithana'nın oğlu
(Tuthaliya)
(Kantuzili)
(PU-Šarruma)

Eski Krallık Dönemi

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
I. Labarna ...-1650 Hititler'nin geleneksel kurucusudur
I. Hattuşili 1650-1620 II. Labarna diye de bilinir. Hattuşa şehrini başkent yapmıştır. I. Labarna'nın yeğeni, evlatlığı
I. Murşili 1620-1590 1595'de Babil'i yıkarak Hammurabi sülalesine son verdi. I. Hattuşili'nin torunu, evlatlığı
I. Hantili 1590-1560 Zidanta ile işbirliği yaparak I. Murşili'yi öldürdü. I. Murşili'nin kayınbiraderi
I. Zidanta 1560-1545 Hantili'nin varisini(?) öldürerek tahta çıktı. I. Hantili'nin damadı
Ammuna 1545-1530 Babasını öldürerek tahta çıktı. I. Zidanta'nın oğlu
I. Huzziya 1530-1525 Ammuna'nın gelinin erkek kardeşi(kayını)[2]
Telepinu 1535-1500 Huzziya'yi sürgüne gönderdi. Tahta çıkış yasasını çıkardı. I. Huzziya'nın kayınbiraderi

Orta Krallık Dönemi

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
Alluvamna 1500-... Telipinu'nun damadı
Tahurwaili Krallığı kesin ama sırası belli değil (Telipinu ve II. Zidanta arasinda).
II. Hantili Alluvamna'nın oğlu?
II. Zidanta II. Hantili'nin oğlu?
II. Huzziya II. Zidanta'nın oğlu?
I. Muwatalli ...-1400 II. Huzziya'yi öldürerek tahta çıktı Aile dışından

Büyük Krallık

Hükümdar Dönemi
(M.Ö.)		 Önemli Olaylar Akrabalık Durumları
II. Tuthaliya[3] 1400-? II. Huzziya'nın torunu
I. Arnuvanda II. Tuthaliya'nın damadı
II. Hattuşili Varlığı, akrabalığı ve hüküm zamanı tartışmalıdır
III. Tuthaliya[4] ... I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
Genç Tuthaliya ?-1350 Hiç hüküm sürmemiş olabilir. III. Tuthaliya'nın oğlu
I. Şuppiluliuma 1350-1322 Kuzey Suriye ve Mitanni ülkesini fethetti III. Tuthaliya'nın (veya II. Hattuşili'nin) oğlu
II. Arnuvanda 1322-1321 I. Şuppiluliuma'nın oğlu
II. Murşili 1321-1295 Arzava ülkesini fethetti I. Şuppiluliuma'nın oğlu
II. Muvatalli 1295-1272 Kadeş Meydan Muharebesi II. Murşili'nin oğlu
III. Murşili 1272-1267 Urhi-Teşup olarak da bilinir. II. Muvatalli'nin oğlu
III. Hattuşili 1267-1237 Urhi-Teşup'u sürerek tahta çıktı. Mısır ile (Kadeş Antlaşması)'nı yaptı II. Murşili'nin oğlu
IV. Tuthaliya 1237-1209 III. Hattuşili'nin oğlu
Kurunta 1228-1227 Krallıği kesin değildir. Çok kısa bir süre için tahtı ele geçirmiş olabilir II. Muvatalli'nin oğlu
III. Arnuvanda 1209-1207 IV. Tuthaliya'nın oğlu
II. Şuppiluliuma 1207-1180 IV. Tuthaliya'nın oğlu

Notes

  1. ^ Hititler için kullanılan 'Orta krallık' tabirinin belli bir hanedanla ilgisi yoktur. Bazı kaynaklar Eski ve Orta krallıkları birleştirerek, sadece Eski ve Yeni krallık diye ikiye ayırır.
  2. ^ Bu konuda tam bir fikir birliği yoktur. Ammuna'nın oğlu da olabilir.
  3. ^ Bazı kaynaklarda I. Tudhaliya
  4. ^ Bazı kaynaklarda II. Tudhaliya

Kaynaklar

  • Trevor Bryce, Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, 2005.
  • Birgit Brandau, Hartmut Schickert, Hititler, 2003.
  • İlker KOÇ, Hititler, ODTÜ Yayıncılık, Ekim 2006, sayfa 14-15
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hitit_kralları_listesi&oldid=9852698" sayfasından alınmıştır