Lockheed Martin F-35 Lightning II

Şablon:Tanım uçak F-35 Lightning II (Türkçe:Şimşek II) (Joint Strike Fighter / Müşterek Saldırı Uçağı), savaştaki her amaç için farklı uçak geliştirmenin masraflı olmasından dolayı tek bir uçağın tüm görevleri yerine getirmesi amacıyla tasarlanan bir savaş uçağıdır. Aynı zamanda ABD'nin son insanlı savaş uçağı projesidir.

ABD, deniz ve hava kuvvetlerindeki F-16, A-10, F/A-18 - yeni olan E/F "Super Hornet" varyantları hariç, AV-8B'leri İngiltere ise Harrier'ları bu uçak ile değiştirecektir. Uçağın üretim projesinde 9 ülke yer almıştır bu ülkeler içinde Türkiye de bulunmaktadır ve bu projeye toplam 11 milyar $ yatırmıştır(alınacak uçakların maliyetleri ile birlikte). Türkiye elindeki F-16'ları bu uçak ile takviye edip değiştirecektir. Uçak F-22'de kullanılan teknolojilerden faydalanılarak üretilmiştir. Radardaki izi F-22 kadar küçük olamasa bile günümüz uçaklarından düşüktür. Bunu sağlamak için silah istasyonları gövdenin içine saklanmıştır. Dikine inip kalkabilmesi için bir modeli de vardır, bu sayede uçak gemilerine ve elverişsiz yerlere rahatlıkla inebilecektir. Uçak gemisine inip kalkarken mancınık ile fırlatılabilmesi ve kanca ile yakalanabilmesi için gövde altı saglamlaştırılmıştır. Tek kişilik ve tek motorludur.

Geliştirilmesi

Gerekliliği

F-35 2040'lı yıllarda dünyanın en önde gelen avcı uçağı olması için tasarlanmıştır. Ayrıca havadan-havaya yeteneği olarak F-22'den sonra gelen tek uçak olarak da planlanmıştır. F-35 tasarlanırken gereksinim duyulan özellikler ise şunlar olmuştur: Geçmişteki avcılardan dört kat daha fazla etkili havadan havaya mücadele, sekiz kat daha etkili karaya saldırı, üç kat daha etkili stratejik keşif ve hava savunması. Manalı olarak bu yetenekleri geçmişte kalan uçaklardan daha küçük ayak izi (radar izi) ve daha uzun menzille yerine getirmelidir.

Aslında uçak ABD Donanması'nın V/STOL ihtiyacı nedeni ile tasarlanmıştır.AV-8 Harrier II uçağının başarısızlığı, yerine başka bir uçak aranmasına neden olmuştur.Ayrıca NATO ülkelerindeki F-16'ların yerini doldurabilecek yeni bir ticari savaş uçağına ihtiyaç vardı.Böylece Birleşik Devletler hem para kazanacak hemde sattığı klasik kalkış yapabilen uçaklardan kendi için ürettiği V/STOL uçakların maliyetini çıkarabilecekti.Diğer ülkelere F-22 satışı olmadığından doğal olarak talep bu uçağa yönlenecektir.

Doğuşu ve Seçilmesi

JSF (Joint Strike Fighter / Müşterek Saldırı Uçağı) projesi birçok ihtiyacın dışında var olan genel avcı tiplerini değiştirmek için geliştirildi. Güncel JSF projesi kontratı 16 Kasım 1996'da imzalandı.

Lockheed Martin X-35 prototipi diğer aday uçak olan Boeing X-32'yi yendiği için 26 Ekim 2001'de "Sistem Geliştirme ve Gösterim(SDD)" tarafından ödüllendirilmiş ve kontrat bu uçak için imzalanmıştır. Seçilen uçağın ismi Lockheed'in kendi içinde "F-24" düşülmesine rağmen atanan isim "F-35" olunca Lockheed'e bir sürpriz olmuştur.

İsimlendirilmesi...

Lockheed'in II. Dünya Savaşındaki P-38 Lightning ve Soğuk Savaş döneminde İngiliz Uçak Kurumu'nun(BAC) ürettiği Electric Lightning uçaklarının onur ve şerefine, Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri(USAF) tarafından 7 Temmuz 2006'da resmi olarak uçağın ismi F-35: Lightning-II olarak açıklanmıştır. Seçim listesinde bulunmuş diğer isimler Kestrel, Phoenix, Piasa, Black Mamba ve Spitfire II'dir.

Farklı Yapılanmaları

Uçağın parçalarının %80'ini paylaşan üç farklı yapılanması üretilmektedir:

• F-35A, Geleneksel kalkma ve inme (CTOL)
• F-35B, Kısa kalkış dikey iniş (STOVL)
• F-35C, Uçak gemileri için tasarlanmış (CV) versiyon.

Uluslararası Katılımlar

Katılım ülkeleri:

  Birincil müşteri: ABD

  1. seviye: Birleşik Krallık

  2. seviye: Hollanda ve İtalya

  3. seviye: Kanada, Türkiye, Avustralya, Norveç ve Danimarka

  Güvenlik işbirlik katılımcıları (SCP): İsrail ve Singapur

X-35 prototipi yakıt ikmali yaparken

ABD programın birincil müşterisi ve destekçisidir. Türkiye, İtalya, Hollanda, Kanada, Norveç, Danimarka, Avustralya ve Büyük Britanya programa toplam 4.375 milyar $(ABD Doları) katkıda bulunmuştur. Programın toplam maliyeti yaklaşık olarak 40 milyar $(ABD Doları) olarak tahmin edilmektedir(ABD tarafından genellikle saklı tutulur).

Uluslararası katılımlarda 3 seviye vardır ve katlımcılar bulundukları finansal katkıya göre seviyelendirilir. Büyük Britanya "1. seviye" partnerdir ve 2.5 milyar $ (ABD Doları)'lık katkıda bulunmuştur. "2. seviye" partnerler ise 1 milyar $ (ABD Doları) katkı yapan İtalya ve 800 milyon $ (ABD Doları) ile Hollanda'dır. "3.seviye" partnerler ise Kanada - 440 milyon $ (ABD doları); Türkiye - 175 milyon $ (ABD Doları); Avustralya - 144 milyon $ (ABD Doları); Norveç - 122 milyon $ (ABD Doları) ve Danimarka - 110 milyon $ (ABD Doları).

İsrail ve Singapur ise güvenlik yardımına katılmışlardır.

Hollanda

Hollanda JSF'nin ilk ortaklarından olmasına rağmen 2009 Nisan ayında F-35 alımı konusunda ciddi tartışmalar sahne olmuş bir ülkedir. Ülkedeki işçi partililer F-35'in maliyetinin artması ve henüz birim fiyatının belli olmaması sebebiyle alımın iptal edilmesi fikrini öne atmış, ancak koalisyonun diğer ortağı olan Hristiyan Demokratlar projenin devamından yana olmuşlardır. Mecliste süren uzun tartışmalar sonucunda Hollanda meclisten kendi lehine önemli bir karar çıkarttırmış ve Lockheed Martin'e kabul ettirmiştir: İlk F-35 test uçağı temin edilecek ve Hollanda eğer bu uçağı kendi ihtiyaçlarına uygun bulmayıp anlaşmadan vazgeçerse 113 milyon avronun sadece 20 milyon avrosunu ödeyecek. Kalan maliyet ise Lockheed Martin‘in sorumluluğunda karşılanacak.

Türkiye

Türkiye JSF(Joint Strike Fighter) Projesine 12 Temmuz 2002'de yedinci uluslararası partner olarak katılmıştır. Ayrıca Türkiye yapacağı F-35 üretimi ile ilgili olarak karşılıklı anlayış muhtırası imzalamıştır. Türkiye 116+18 adet F-35A "CTOL/Hava Kuvvetleri(Geleneksel kalkma ve inme)versiyonu" siparişinde bulunmuş ve bu uçaklar için 11 milyar $ (Amerikan Doları) ödeyeceği bildirilmişitir. Türkiye'deki uluslararası üretime katkıyı Tusaş Havacılık ve Uzay Sanayi tarafından lisanslı olarak yapılması planlanmaktadır.Ayrıca üretilen bütün uçakların motor bölümü ve diğer kısımlardan bazılarının parçaları Türkiye'de üretilecektir.İlk motor teslimatı yakın zaman önce gerçekleşmiştir.Ayrıca uçağın elektronik kablo tesisatını üreten Hollanda'lı firma dördüncü fabrikasını Türkiye'de açmıştır.Türkiye için ilk teslimatın ise 2014 yılında alınması planlanmaktadır.

Avustralya

Hollanda'dan sonra Avustralya'da da projenin maliyetleri konusunda soru işaretleri oluşmuş ve bazı iddialar basına yansımıştır ancak Avustralya Savunma Bakanlığı bürokratlarının 2009 Mayıs ayında kaleme aldığı Beyaz Kitap’ın yazarlarının yorumunda, Avustralya için 2030 yılına kadar beşinci nesil savaş uçağı alternatifinin sadece F-35 olduğu, zira 20 yıl boyunca F-35’ten daha üstün bir uçak olmayacağı iddia edilmiştir. Yapılan yorumda, F-35’in stealth özelliği ve modern aviyoniği ile her türlü tehdite cevap verebilecek bir uçak olacağı dile getirildi.

Avustralya, 100 adet F-35A (CTOL) tipi taarruz uçağı tedarik etmeyi planlıyor. Bu uçaklar, F/A-18A/B Hornet’lerin yerine geçerek F/A-18F Super Hornet uçaklarını tamamlayacaklardır.

Genel Özellikler

F-35A

F-35B

F-35C

• Mürettebat: 1
• Uzunluk: 15,37 m
• Yükseklik: 5,28 m
• Kanat açıklığı: 10,65 m
• Kanat Alanı: 42,7 m²
• Boş ağırlığı: 13.170 kg A; 14.588 kg B; 14.547 kg C
• Yüklü ağırlığı: 20.100 kg
• Azami Kalkış Ağırlığı: 27.200 kg
• Motor: 1× Pratt & Whitney F135 ikincil yanmalı turbofan, (165 kN)

veya 1x General Electric/Rolls-Royce F136 ikincil yanmalı turbofan, (178 kN)

• Kaldırma Fanı(STOVL): F135 ya da F136 motorlardan biri üzerine 1× Rolls-Royce Kaldırma Sistemi(80 kN)
• Dahili yakıt: F-35A: 8.382 kg; F-35B: 6.352 kg; F-35C: 9.110 kg

Performans

F-35 Motoru

• Azami hız: 1,6+ Mach (1.932 km/sa.)
• Menzil: A: 2.200 km; B: 1.667 km; C: 2.593 km (Dahili yakıt ile birlikte)
• Çıkabildiği azami yükseklik: 48.000 fit (15.000 m)
• Tırmanış değeri: 40.000 fit/dak. (200 m/sn).
• Hücum yarıçapı: 600 nmi (690 mi, 1,110 km)
• Kanat yüklemesi: 446 kg/m²
• İtici Güç/Ağırlık oranı:
  • Tam dolu yakıt ile: A: 0.89; B: 0.92; C: 0.81
  • %50 Yakıt ile: A: 1.12; B: 1.10; C: 1.01
• G Limiti:
  • F-35A: 9 G
  • F-35B: 9 G
  • F-35C: 9 G