Rusya: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 08.24, 25 Nisan 2010 tarihindeki hâli

Şablon:Ülke2

Rusya (Rusça: Росси́я (yardım·bilgi), Rossiya) ya da resmî adıyla Rusya Federasyonu (Rusça: Росси́йская Федера́ция (yardım·bilgi), Rossiyskaya Federatsiya, Şablon:UFA), Doğu Avrupa ile kuzey Asya'ya yayılmış, ve 17,075,400 km²'lik^[1] yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir.^[2] Nüfus olarak ise sıralamada sekizincidir. ^[3]^{[dipnot 1]}

Tarihi

Ana madde: Rusya tarihi

Rusya'nın tarihi Doğu Slavlarla başlar. Kiril Abecesi'nin icat edildiği 864 yılından önce Rusların tarihi hakkındaki bilgiler azdır. Rusların kurduğu ilk büyük devlet olan Kiev Knezliği 13. yüzyılda Moğol istilasına uğrayarak yıkıldı. 14. yüzyılda Altın Ordu devletinin zayıflamasıyla^[4] kurulan Moskova Knezliği ise zamanla gelişerek 16. yüzyılda Rusya Çarlığı haline geldi. Bu Çarlık 18. yüzyılda daha da güçlenerek Rusya İmparatorluğunu oluşturdu.

Rusya I. Dünya Savaşı'nda iken monarşiden hoşnut olmayan Bolşevikler işçi ve köylü kitlelerini yanlarına alarak 1917 yılında Ekim Devrimini yaptılar. Bu tarihten sonra Rusya sosyalizme dayalı bir devlet yapısı oluşturdu. Eski Rusya İmparatorluğu'nun sömürgeleri olan bir çok devleti de kapsayan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni ilan etti. II. Dünya Savaşını Soğuk Savaş yılları izledi. Rusya'nın başını çektiği Sovyetler Birliği Doğu Avrupa'daki bir çok devletle Varşova Paktını imzalayarak Doğu Bloğu'nun önderliğini üstlendi. Batı Bloğu ülkeleri de NATO örgütünü kurdular. Ancak ekonomik ve askeri açılardan Batı Bloğu'nun gerisinde kalan Doğu Bloğu 1990lı yıllarda parçalandı. Bu parçalanmayı Sovyetler Birliği'nin kendisi de izledi. Bütün Sovyet Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1991 yılının Aralık ayında da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti de bağımsız bir ülke haline gelerek Rusya Federasyonu'nu oluşturdu.

Coğrafya ve İklim

Rusya Federasyonu Avrasya kıta sahanlığının kuzeyinde bulunur. Arktik (Kuzey Kutup dairesi) ve çevresindeki (sub-Arktik) bölgelerin büyük bir oranı sınırları içinde olduğundan diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, metrekareye daha düşük kişi yoğunluğuna, ekonomik faaliyet ve coğrafi (fiziki) çeşitlik görülür. Bu bölgelerden daha güneye gelindiğinde coğrafi ve bitki örtüsü çeşitliliği artar. Rusya dünyanın en soğuk ülkelerinden biridir.diğer iklimlere göre kış aylarında 3 kat fazla soğuk hissedilir.^[5] Ortalama yıllık sıcaklık −5.5 °C (22 °F)dir. Karşılaştırma için İzlanda'nın ortalama yıllık sıcaklığı 1.2 °C (34 °F) ve İsveç'in ortalama yıllık sıcaklığı 4 °C (39 °F)'dir. Lakin bu karşılaştırma, ülke genelini gösterdiğinden geniş yüzölçümde değişken ve ılıman iklim çeşitliliğine sahip Rusya için yanıltıcıdır.

Zaman Dilimi

Rusya Federasyonu toprakları 11 zaman dilimi boyunca uzanır. Bu kadar farklı zaman dilimine yayılabilmiş tek ülkedir.Bunun nedeni diğer ülkelere göre toprak yüzölçümünün fazla olmasıdır.Rusya dünyanın yüz ölçümü bakımından en geniş ülkesidir bu yüzden zaman dilimleri uzantısı 11 dilimdir.

Nüfus

141 milyonluk Rusya nüfusunun %73'ünü kentlerde yaşayanlar, %27'sini ise kırsal kesimde yaşayanlar oluşturmaktadır.Ayrıca Rusya nüfus bakımından dünyanın en kalabalık sekizinci ülkesi konumundadır (Daha fazla nüfuslu ülkeler: Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Brezilya, Pakistan ve Bangladeş ).

60 farklı etnik grubun yaşadığı Rusya Federasyonu'nda başlıca etnik gruplar şunlardır; 115,9 milyon Rus, 5,6 milyon Tatar, 2,9 milyon Ukraynalı, 1 milyon 130 bin Ermeni, 444 bin Yakut, 300 bin Karaçay ve Balkar, 1 milyon 360 bin Çeçen, 843 bin Mordvin, 808 bin Beyaz Rus,622 bin Azeri, 515 bin Oset, 172 bin Moldovalı, 96 bin Ahıska Türkü, 637 bin Udmurt, 604 bin Mari, 233 bin Komi, 125 bin Komi-Permyak, 93 bin Karelyalı, 445 bin Buryat, 174 bin Kalmık, 41,3 bin Nenets, 35,5 bin Evenk, 16 bin Çukçe, 29 bin Hantı, 11,4 bin Mansi, 230 bin Yahudi, 597 bin Alman, 1 milyon 637 bin Çuvaş, 1 milyon 637 bin Başkurt, 422 bin Kumuk, 243 bin Tuva, 90 bin Nogay, 76 bin Hakas, 67 bin Altay,7 bin Dolgan gibi toplulukları vardır. Kafkas halkları sayıları da şöyledir: 814 bin Avar, 520 bin Kabardey, 510 bin Dargi, 413 bin İnguş, 411,5 bin Lezgi, 198 bin Gürcü, 156,5 bin Lak, 131,8 bin Tabasaran, 128,5 bin Adige, 60,5 bin Çerkes, 38 bin Abaza, 12 bin Şapsığ, vb (Ethnic groups in Russia,Wikipedia)^{[kaynak belirtilmeli]}. Dünyada en fazla,182 etnik grubun yaşadığı ülkedir (Dünya Ansiklopedisi;ayrıca Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev'in açıklaması).^{[kaynak belirtilmeli]}

Yaş ortalaması erkeklerde 35, kadınlarda ise 41 dir. Ortalama ömür ise sırasıyla, 59 ve 71 yıldır.

Rusya'nın en büyük şehirleri

Şablon:Rusya'nın en büyük şehirleri

İdari Bölümler

Bu alt başlığın ana maddesi: Rusya'nın Federal Yapılanması

Rusya Federasyonu, 83 regiona (idari birime) bölünmektedir. Bunlar Rusça “субъект” (birim) olarak adlandırılmaktadır. Bu federal yapılar hukuki açıdan eşit birimler sayılmakta olup aşağıdaki gibi sıralanabilir: 21 Cumhuriyet (ya da Federe Cumhuriyet: eskiden bunların çoğu özerk cumhuriyet olarak adlandırılmaktaydı. Şimdi de halen birçok yerde yanlış olarak özerk cumhuriyet deyimi kullanılmaktadır.) 46 Oblast (Rusya’nın bölgeleri;il), 9 Kray (büyük il), 2 Federal kent yönetimi (Moskova ve Sankt Petersburg), 1 Özerk Oblast (özerk il/Yahudi Özerk Oblastı), 4 Özerk Okrug (küçük özerk İl). Bütün bu federal birimler 8 büyük Federal Okrug (çevre) birimi içine alınıp,bu yerlere bağlanmışlardır.

Rusya Federasyonu'na bağlı 21 cumhuriyetin her birinin kendi ayrı anayasası ve devlet başkanı (Prezident) vardır. Bu anayasaların Rusya Federasyonu Anayasası'na uyumlu olması ve onunla çelişmemesi gerekmektedir.

Notlar ve Kaynaklar

Notlar

^ İlk yedi ülke: Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Brezilya, Pakistan ve Bangladeş.

Dış bağlantılar

Gov.ru (Rusça)
Kremlin (İngilizce)

Ayrıca bakınız

Vikipedi'nin kardeş projelerinden ' *hakkında daha fazla bilgi edinin*
	Vikisözlük'te tanımlar
	Commons'ta dosyalar
	Vikihaber'de haberler

Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM Şablon:Link SM

[4] İlk yedi ülke: Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Brezilya, Pakistan ve Bangladeş.

[resmisite-1] Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği Resmi sitesi

[ozelsite-2] Rusyaofisi.com internet sitesi

[3] ttp://www.photius.com/rankings/population/population_2007_0.html

[5] ttp://www.radikal.com.tr/Default.aspx?aType=RadikalYazarYazisi&Date=16.08.2009&ArticleID=949945

[enwiki-6] İngilizce Wikipedia Rusya sayfası - 15/08/2006

[1]

[2]

[3]

[dipnot 1]

[4]

[5]

Sayfanın 15.00, 15 Nisan 2010 tarihindeki hâli değiştir Leinad (mesaj \| katkılar) 7 değişiklik 93.70.71.120 (k - m - e) tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor. ← Önceki sürümle aradaki fark		Sayfanın 08.24, 25 Nisan 2010 tarihindeki hâli değiştir geri al Kaan 123 (mesaj \| katkılar) 5.834 değişiklik Değişiklik özeti yok Sonraki sürümle aradaki fark →
86. satır:		86. satır:


	'''Rusya''' ([[Rusça]]: {{ses\|Ru-Россия.ogg\|Росси́я}}, ''Rossiya'') ya da resmî adıyla '''Rusya Federasyonu''' ([[Rusça]]: {{ses\|Ru-Rossiyskaya Federatsiya.ogg\|Росси́йская Федера́ция}}, ''Rossiyskaya Federatsiya''), Doğu [[Avrupa]] ile kuzey [[Asya]]'ya yayılmış, ve 17,075,400 km²'lik<ref name="resmisite">[http://www.turkey.mid.ru/hakk_t02.html Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği Resmi sitesi] </ref> [[yüzölçümü]] ile dünyanın en geniş ülkesidir.<ref name="ozelsite">[http://www.rusyaofisi.com Rusyaofisi.com internet sitesi] </ref> Nüfus olarak ise sıralamada sekizincidir. <ref>http://www.photius.com/rankings/population/population_2007_0.html</ref><ref group=dipnot>İlk yedi ülke: [[Çin]], [[Hindistan]], [[Amerika Birleşik Devletleri]], [[Endonezya]], [[Brezilya]], [[Pakistan]] ve [[Bangladeş]].</ref>		'''Rusya''' ([[Rusça]]: {{ses\|Ru-Россия.ogg\|Росси́я}}, ''Rossiya'') ya da resmî adıyla '''Rusya Federasyonu''' ([[Rusça]]: {{ses\|Ru-Rossiyskaya Federatsiya.ogg\|Росси́йская Федера́ция}}, ''Rossiyskaya Federatsiya'', {{UFA\|rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈraʦəjə}}), Doğu [[Avrupa]] ile kuzey [[Asya]]'ya yayılmış, ve 17,075,400 km²'lik<ref name="resmisite">[http://www.turkey.mid.ru/hakk_t02.html Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği Resmi sitesi] </ref> [[yüzölçümü]] ile dünyanın en geniş ülkesidir.<ref name="ozelsite">[http://www.rusyaofisi.com Rusyaofisi.com internet sitesi] </ref> Nüfus olarak ise sıralamada sekizincidir. <ref>http://www.photius.com/rankings/population/population_2007_0.html</ref><ref group=dipnot>İlk yedi ülke: [[Çin]], [[Hindistan]], [[Amerika Birleşik Devletleri]], [[Endonezya]], [[Brezilya]], [[Pakistan]] ve [[Bangladeş]].</ref>

	== Tarihi ==		== Tarihi ==