Satraplık

Satraplık, İran medeniyetinde ülke topraklarının ayrıldığı idari birimlere (eyaletlere) verilen ad veya Persler'in valilik atamaları olarak da adlandırabileceğimiz sistemdir. Pers imparatorluğu mutlakiyetle yönetilmiştir. Pers hükümdarının yetkileri sınırsız olup istekleri kanun niteliği taşımıştır. Ülke satraplık adı verilen eyaletlere bölünmüştür. Satraplıklar satrap adı verilen ve Pers soyluları arasından seçilen kişiler tarafından yönetilmiştir. I. Darius tarafından geliştirilmiş sistem M.Ö. 340 yıllarında kullanılmaktaydı. PerslerEge Denizi’nden Hindistan’a kadar olan topraklarını yönetebilmek için bu satraplıkları kurdular. İskender'in işgalinden sonra ise bu sistem ortadan kalktı.

Satraplarda Pers soyluları satrap olarak görev yapmıştır. Satraplar her yıl kralın görevlendirdiği kişiler tarafından teftiş edilmiştir. Yönetimde yetersiz görülen satraplar görevden alınmış ya da cezalandırılmışlardır. Sayıları yirminin üzerindedir. Satraplıkların her birinde bir Pers garnizonu bulunuyordu. Bu garnizonlar, bulunduğu kavmin ya da ülkenin inançlarını, geleneklerini, hükümetlerini devam ettirmelerine izin vermişlerdir. Bu sistemin en güzel örneği Kral II. Kiros’un Babil Esareti'ndeki Yahudilerin ülkelerine dönüp krallıklarını yeniden kurmalarına ve inançlarını özgür şekilde yaşamalarına izin vermesidir. Garnizonların asıl görevi, barışı korumak, emniyeti ve adaleti sağlamak, vergileri toplamak ve gerektiğinde asker, savaş araç ve gereçleri ya da erzak sağlanmasıyla ilgilenmekti. Kral satrapın satraplığı (vilayeti) iyi yönetemediğini düşünüyorsa cezalandırır veya ölüm cezası verirdi. Satraplar da gerektiğinde hükümete müdahale edebilirdi.

II. Kiros (II. Keyhüsrev) satraplıklar arasında iletişimi sağlamak için posta sistemi kurmuştur. Buna göre belli aralıklarla posta istasyonları kurulmuş ve bu noktalarda atlar hazır bekletilerek mesaj taşıyan ulakların hızlı hareket etmeleri sağlanmıştı.