Omur: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.197 değişiklik
Otorite kontrolü şablonu eklendi
Mirana Gavami (mesaj | katkılar)
42 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
{{Kemik bilgi kutusu
[[Dosya:Gray90.png|sağ|küçükresim|300px|<!--A diagram of a thoracic vertebra. Notice the [[Bone#Terminology|articulation]]s for the [[rib]]s-->]]
|Ad= Vertebra
|Resim=ana foto.tif
|Resim yazısı= Kemik ve fibröz kıkırdak yapısından oluşan omuganın bir parçası
|Resim2=
|Resim yazısı2=
|Map=
|MapCaption=
|Türkçe= omur
|Latince= vertebrae
|GraySubject=
|GrayPage=
|Başlangıç=
|Tutunma=
|Eklemleri=
|Oluştuğu yapı=
|MeshName =
}}


'''Omur''', yani '''[[vertebra]]''', omurgayı oluşturan 33-34 [[kemik]]ten her birine verilen addır. [[Kafatası]]nın hemen altından başlayıp kuyruk sokumuna dek uzanırlar. Omurgada 7 adet [[boyun]] omuru (servikal vertebra), 12 adet sırt omuru (torakal vertebra), 5 adet bel omuru (lomber vertebra), 5 sakral vertebra|sakral ve 4 de koksal vertebra bulunur. Bu 33 vertebranın ilk 24 tanesi birbirine eklemler aracılığıyla bağlanmıştır. Bunlara presakral vertebralar denilir. Kalan 9 vertebradan daha üstteki 5 tanesinin birleşmesinden sakrum meydana gelmiştir. En altta bulunan küçük ve tam gelişmemiş 4 vertebranın birleşmesinden koksiks denilen kemik meydana gelmiştir.
'''Omur''', yani '''[[vertebra]]''', omurgayı oluşturan 33-34 [[kemik]]ten her birine verilen addır. [[Kafatası]]nın hemen altından başlayıp kuyruk sokumuna dek uzanırlar. [[Omurga]]<nowiki/>da 7 adet [[boyun]] omuru (servikal vertebra), 12 adet sırt omuru (torasik vertebra), 5 adet bel omuru (lumbal vertebra), 5 sakral vertebra (sakrum) ve 4 de koksigeal (koksiks) vertebra bulunur. Bu vertebraların ilk 24 tanesi birbirine eklemler aracılığıyla bağlanmıştır. Bunlara presakral vertebralar denilir. Kalan 9 vertebradan daha üstteki 5 tanesinin birleşmesinden [[sakrum]] meydana gelmiştir. En altta bulunan küçük ve tam gelişmemiş 4 vertebranın birleşmesinden [[koksiks]] denilen kemik meydana gelmiştir. Bu vertebraların her birinin yapısı içlerinden geçen oluşumlara ve fonksiyonlarına göre değişiklik göstermesine karşın, hepsinin ortak özellikleri vardır.


{{İnsan iskeleti kemikleri}}
{{İnsan iskeleti kemikleri}}

== Yapısı ==

=== Genel yapısı ===
Tüm vertebraların birçok ortak özelliği var ve bunların birçoğu torasik vertebranın farklı görünümleri incelendiğinde ortaya çıkmaktadır. Bir vertebranın gövdesi, omurga boyunca birincil ağırlık taşıma görevi gören büyük silindirik kemik kütlesidir. [[İntervertebral diskler|İntervertebral disk]], omurga boyunca bir amortisör görevi gören kalın, sıvı dolu fibrokartilaj halkasıdır. Vertebralar arası eklem, iki vertebra gövdesi ve araya giren intervertebral diskin birleşiminden oluşmuştur. Her vertebra gövdesinin arkasında, hassas omuriliği barındıran ve koruyan vertebra kanalı bulunmaktadır. Pediküller, vertebra gövdesininin kısa, kalın kemik çıkıntılarıdır. Lamina, vertebral kanalın arka duvarını oluşturan ince kemik plakalarıdır. Her bir vertebra, birbiriyle eşleşen üst ve alt eklem yüzlerine sahiptir. Bir vertebranın alt yüzü, altındaki vertebranın üst yüzeyiyle birleşerek bir çift apofizeal eklem oluşturmuştur. Daha yaygın olarak [[Faset eklem|faset eklemler]] olarak adlandırılan bu eklemler, vertebral hareketin yönünü yönlendirmeye yardımcı olmaktadırlar.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|url=http://worldcat.org/oclc/1229517578|başlık=Essentials of Kinesiology for the Physical Therapist Assistant (Third Edition)|tarih=2019|yayıncı=Mosby|ad=Paul Jackson|soyadı=Mansfield.|isbn=978-0-323-54498-6|oclc=1229517578}}</ref>

=== Gelişimi ===
Erken embriyoda [[somit]]<nowiki/>ler oluşur ve bunların bir kısmı [[sklerotom]]<nowiki/>lara dönüşür. Sklerotomlar, vertebraları, kaburga kıkırdağını ve [[Oksipital kemik|oksipital kemiğ]]<nowiki/>in bir kısmını oluşturur. Somit içindeki ilk konumlarından, sklerotom hücreleri medial olarak [[Notokorda|notokord]]'a göç ederler. Bu hücreler, paraksiyel [[mezoderm]]<nowiki/>in diğer tarafındaki sklerotom hücreleri ile karşılaşır. Bir sklerotomun alt yarısı, her bir vertebra gövdesini oluşturmak için bitişik olanın üst yarısı ile birleşir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/dc.20482|başlık=Manual of Surgical Pathology, 2nd edition: Author: Susan C. Lester, Illustrators: Christopher A. French and Glenn Curtis, Elsevier Churchill Livingstone, Philadelphia, 2006|tarih=2006|sayı=9|sayfalar=659–659|çalışma=Diagnostic Cytopathology|cilt=34|ad=Michael J.|soyadı=Thrall|issn=8755-1039|doi=10.1002/dc.20482}}</ref>Bu vertebra gövdesinden sklerotom hücreleri dorsal olarak hareket eder ve gelişmekte olan omuriliği sararak vertebra kemerini oluşturur. Diğer hücreler, kaburgaları oluşturmak için torasik vertebraların kaburga uzantılarına uzar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1002/sce.37303804139|başlık=Walker, Warren F. Vertebrate dissection. Philadelphia: W. B. Saunders Company, 1954. 331 p.|tarih=1954-10|sayı=4|sayfalar=328–328|çalışma=Science Education|cilt=38|issn=0036-8326|doi=10.1002/sce.37303804139}}</ref>

=== Bölgesel farklılıklar ===
Tüm omurlar ortak anatomik özelliklere sahip olsalar da, belirli bir bölgenin benzersiz işlevini yansıtan farklı özelliklere de sahiptirler.
{| class="wikitable"
|+
|
|Gövde
|Üst eklem yüzü
|Alt eklem yüzü
|Spinöz uzantı
|Vertebral kanal
|Transvers uzantı
|-
|Atlas (C1)
|yok
|dışbükey, yüzü üste dönük
|az içbükey, yüzü alta dönük
|yok, yerine küçük posterior tüberkül vardır
|üzçgen şeklinde, servikal bölgede en büyük
|servikal bölgede en geniş
|-
|Axis (C2)
|vertikal uzanan dens isimli çıkıntı
|çok az dışbükey, yüzü üste dönük
|yassı, yüzü öne ve alta dönük
|en büyük ve iki taraflı
|geniş ve üçgen şeklinde
|ön ve arka tüberkülleri oluşturuyor
|-
|C3 -C6
|genişliği derinliğinden fazla, unsinat uzantıları var
|yassı, yüzü arkaya ve yukarıya dönük
|yassı, yüzü öne ve alta dönük
|iki taraflı
|geniç ve üçgen şeklinde
|ön ve arka tüberküller olarak tamamlanıyor
|-
|C7
|genişliği derinliğinden fazla
|yassı, yüzü arkaya ve yukarıya dönük
|tipik torasik vertebra için geçiş
|geniş ve belirgin, rahatlıkla palpe edilebilir
|üçgen şeklinde
|ince ve belirgin, büyük ön tüberkül fazladan kaburga oluşturabilir
|-
|T9
|eşit genişlik ve derinlik, kaburgaların yapışmasl için kaburga eklem yüzleri
|yassı, yüzü arkaya dönük
|yassı, yüzü öne dönük
|uzun ve sivri, aşağıya eğik
|daire şeklinde, servikal vertebranınkinden küçük
|kaburgaların tüberkülleri için kaburga eklem yüzleri
|-
|T1 ve T 10-T12
|eşit genişlik ve derinlik, T1'in birinci kaburga için tam yüzü ve ikinci kaburga için kısmi yüzü var; T10-T12'nin her birinin tam kaburga yüzü var
|yassı, yüzü arkaya dönük
|yassı, yüzü öne dönük
|uzun ve sivri, aşağıya eğik
|daire şeklinde, servikal vertebranınkinden küçük
|T10-T12'nin kaburga eklem yüzleri olmayabilir
|-
|L1-L5
|genişliği derinliğinden fazla, L5 kısmen takozlu
|kısmen içbükey, yüzü içe ve iç-arkaya dönük
|L1-L4 kısmen içbükey, yüzü dışa ve dış-öne dönük; L5 yassı, yüzü öne ve kısmen dışa dönük
|kalın ve kısmen dikdörgen şeklinde
|üçgen şeklinde, kauda ekinayı içerir
|uzun, laterale doğru eğri
|-
|Sakrum
|kaynaşmış, ilk sakral vertebranın gövdesi belirgin
|yassı, yüzü öne ve kısmen içe dönük
|yok
|yok, yerine çok sayıda spinöz tüberkül var
|üçgen şeklinde, kauda ekinayı içerir
|yok, yerine çok sayıda spinöz tüberkül var
|-
|Koksiks
|4 rudimenter (kalıntı) vertebranın birleşmesi
|rudimenter
|rudimenter
|rudimenter
|ilk koksiksde bitiyor
|rudimenter
|}
[[Dosya:Servikal vertebra.tif|küçükresim|235x235pik|'''Servikal vertebra''']]

==== Servikal vertebra ====
Servikal vertebranın enine uzantıları(prosessus) , beyne doğru giderken [[vertebral arter]] için koruyucu bir geçit görevi gören enine foramenlere (delik) sahiptirler. Bu foramenler servikal vertebranın ayırıcı özelliğidir. C3-C7'nin küçük dikdörtgen gövdeleri, uncinate uzantılarla arkadan yana olarak sınırlandırılmıştır. Bu kanca benzeri unsinat uzantıların bitişik vertebralarla eklemlenmesi, gizli olmayan eklemleri oluşturmakta ve servikal vertebranın bu bölgesinin bir dizi istiflenebilir raf gibi görünmesini sağlamaktadır. Servikal bölgedeki dikenli uzantıların çoğu bifid veya iki uçludur ve vücudun her iki tarafındaki kaslar için bağlantı sağlar. C3-C7 boyunca apofizeal (faset) eklemlerin, yatay ve ön düzlemler arasında yaklaşık 45 derece olan bir düzlemde eğimli bir çatı üzerindeki zona gibi yönlendirildiği gözlemlenmiştir. Bu yönelim, bu bölgenin kinematiği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Birinci ve ikinci servikal vertebra diğerlerinden farklılıklar göstermektedir. <ref name=":0" />
[[Dosya:Atlas (son).tif|küçükresim|228x228pik|'''Atlas (C1)''']]

===== Atlas (C1) =====
Yunan tanrısı Atlas'ın dünyanın yükünü sırtında taşıdığı söylenmektedir. İlk servikal vertebra, kafatasının ağırlığını destekleme işlevini yansıtan atlas olarak da adlandırılmaktadır. Atlas, esasen ön ve arka kemerlerle birbirine bağlanan iki büyük yan kütledir. Diğer ayırt edici özellikleri arasında, servikal bölgenin en büyüğü olan büyük transvers (enine) uzantıları olması yer almaktadır.<ref name=":0" />
[[Dosya:Axis (son).tif|küçükresim|227x227pik|'''Axis (C2)''']]

===== Axis (C2) =====
Axis adını, baş ve üst servikal bölge arasındaki dönme hareketleri için tam anlamıyla dikey dönme ekseni olarak işlev gören, dens adı verilen büyük sivri uçlu kemiğin çıkıntısından almıştır . Axsisin (C2) üst yüzü, atlasın düzleştirilmiş çarpık yüzüyle eşleşecek şekilde nispeten düzdür. Bu konformasyon, atlasın, başın sola veya sağa döndürülmesi gibi, eksen üzerinde yatay düzlemde serbestçe dönmesine izin vermek için iyi tasarlanmıştır. C2'nin bifid spinöz uzantısı geniş ve aşikardır.<ref name=":0" />

==== Torasik vertebra ====
[[Dosya:Toracic vertebra (genel).tif|küçükresim|227x227px|'''Torasik vertebra''']]12 torasik vertebra, keskin, aşağıya doğru yansıtılan spinal uzantıları ve büyük posterior, lateral olarak yansıtılan transvers (enine) uzantıları ile karakterizedir. Çoğu torasik vertebranın gövdesi ve transvers uzantıları, kaburgaların arka yüzü ile eklemlenme için kostal yönlere sahiptir. Çoğu kaburganın ön kısmı doğrudan veya dolaylı olarak sternuma bağlanmıştır. Bu nedenle kaburgalar, torasik vertebra ve [[sternum]] göğüs boşluğunun hacmini tanımlar.<ref name=":0" />
[[Dosya:Lumbal vertebra.tif|küçükresim|225x225pik|'''Lumbal vertebra''']]

==== Lumbal vertebra ====

Vücudun üst üste binen tüm ağırlığını desteklemek için uygun, büyük, geniş gövdelere sahiptir. Gövdelerinin büyük olması lumbal vertebraların ayırıcı özelliğidir. Spinal uzantılar geniş ve dikdörtgendir, vertebra gövdesine sağlam, kalın laminalar ve pediküllerle bağlanmıştır. Üst lomber bölgenin faset eklemleri sagital düzleme yakın yönlendirilmiş, ancak alt bölgelerde (L4 ve L5) frontal düzleme doğru geçiş yapılmıştır.<ref name=":0" />
==== Sacrum ====
[[Dosya:Sacrum .tif|küçükresim|221x221pik|'''Sacrum''']]Sakrum, vertebral kolonun ağırlığını pelvise ileten üçgen bir kemiktir. Geniş yassı sakral çıkıntı ile eklemlenmiş ve lumbosakral bileşkeyi oluşturmuştur. Sakrumun arka (dorsal) yüzeyi dışbükey (konveks) ve pürüzlüdür. Çok sayıda bağ ve kas bağlantılarını içermektedir. Sakral kanal [[Kauda equina|kauda ekinay]]<nowiki/>ı (omuriliğin alt ucundan uzanan periferik sinirler) barındırmakta ve korumaktadır. Dört çift dorsal sakral foramina (küçük delik), sakral sinirlerin dorsal dalını iletmektedir. Sakrumun anterior veya pelvik tarafında, dört çift ventral sakral foramina, sakral pleksusun çoğunu oluşturan spinal sinirlerin ventral dalını iletmektedir.<ref name=":0" />
==== Koksiks ====
Bazen kuyruk kemiği olarak da anılan kuyruk sokumu, 4-5 kaynaşmış vertebradan oluşan küçük üçgen bir kemiktir. Kuyruk sokumu tabanı, sakrokoksigeal eklemi oluşturan alt sakrum ile eklemlenmiştir.<ref name=":0" />

== Fonksiyonları ==

# Tüm vücudun dik durmasını ve ağırların gövdenin alt kısımlarına iletilmesi sağlar, yani dengeyi oluşturur.
# Vertebralar birleşerek eklemler yapar ve bu da vücudun temel haraketlerinin yapılmasını sağlar.
# Birleşerek vertebral forameni oluştururlar ve buradan omurilik geçer. Böylece omuriliği dış etkenlerden ve hızlı zedelenmekten korurlar.

== Klinik önemi ==
Vertebra ile ilgili olarak bir çok kalıtsal ve sonradan oluşan deformiteler mevcuttur. Vertebraların birleşerek oluşturduğu omurga, içinde omuriliği taşıdığı için bunların deformiteleri bazen hayati risk teşkil edebilir.


[[Dosya:Spina Bifida türleri.tif|alt=Hamileliyin dördüncü haftaslnda kapanması gereken nöral tüp kapanmazsa, gösterilen deformiteler orataya çıkıyor.|küçükresim|246x246pik|'''Spina Bifida türleri.''' Hamileliyin dördüncü haftasında kapanması gereken nöral tüp kapanmazsa, gösterilen deformiteler orataya çıkıyor.]]
* [[Spina bifida]] (SB), gebeliğin ilk ayında fetüsün omurgasının düzgün kapanmamasından kaynaklanan nöral tüp defektidir (beyin, omurilik ve / veya koruyucu kılıflarının eksik gelişimini içeren bir bozukluk). SB ile doğan bebeklerin bazen omurgalarında sinirlerde ve omurilikte önemli hasarın meydana geldiği açık bir lezyon olmaktadır. Omurga açıklığı doğumdan kısa bir süre sonra cerrahi olarak onarılabilmesine rağmen, sinir hasarı kalıcıdır ve alt ekstremitelerde değişen derecelerde felç ile sonuçlanmaktadır. Hiçbir lezyon olmasa bile, uygun olmayan şekilde oluşmuş veya eksik omurlar ve buna eşlik eden sinir hasarı olabilir. Fiziksel ve hareketlilik zorluklarına ek olarak, çoğu bireyin bir tür öğrenme güçlüğü vardır. SB türleri şunlardır: miyelomeningosel, omuriliğin ve koruyucu kaplamasının (meninksler) omurgadaki bir açıklıktan çıkıntı yaptığı en şiddetli form; omuriliğin normal olarak geliştiği <nowiki/>ancak [[Beyin zarı|meninks]]<nowiki/>ler ve omurilik sıvısı) bir spinal açıklıktan çıkıntı yapan meningoselli ve nöral tüpün kapandığı occulta.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ninds.nih.gov/|başlık=National Institute of Neurological Disorders and Stroke {{!}} National Institute of Neurological Disorders and Stroke|erişimtarihi=2021-05-05|çalışma=www.ninds.nih.gov}}</ref>
* [[Spinal disk herniasyonu]]<nowiki/>nda omurganın herhangi bir yerinde oluşabilen fıtıklaşmış bir disk yakındaki bir siniri tahriş edebilir. Fıtık olan diskin bulunduğu yere bağlı olarak, kol veya bacakta ağrı, uyuşma veya güçsüzlükle sonuçlanabilir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/herniated-disk/symptoms-causes/syc-20354095|başlık=Herniated disk - Symptoms and causes|erişimtarihi=2021-05-05|dil=en|çalışma=Mayo Clinic}}</ref>

== Kaynakça ==
<references />
*

[[Kategori:Anatomi]]
[[Kategori:Omurgalı anatomisi]]


{{Otorite kontrolü}}
{{Otorite kontrolü}}

Sayfanın 18.38, 6 Mayıs 2021 tarihindeki hâli

Kemik: Vertebra
Kemik ve fibröz kıkırdak yapısından oluşan omuganın bir parçası
Türkçe omur
Latince vertebrae

Omur, yani vertebra, omurgayı oluşturan 33-34 kemikten her birine verilen addır. Kafatasının hemen altından başlayıp kuyruk sokumuna dek uzanırlar. Omurgada 7 adet boyun omuru (servikal vertebra), 12 adet sırt omuru (torasik vertebra), 5 adet bel omuru (lumbal vertebra), 5 sakral vertebra (sakrum) ve 4 de koksigeal (koksiks) vertebra bulunur. Bu vertebraların ilk 24 tanesi birbirine eklemler aracılığıyla bağlanmıştır. Bunlara presakral vertebralar denilir. Kalan 9 vertebradan daha üstteki 5 tanesinin birleşmesinden sakrum meydana gelmiştir. En altta bulunan küçük ve tam gelişmemiş 4 vertebranın birleşmesinden koksiks denilen kemik meydana gelmiştir. Bu vertebraların her birinin yapısı içlerinden geçen oluşumlara ve fonksiyonlarına göre değişiklik göstermesine karşın, hepsinin ortak özellikleri vardır.

Yapısı

Genel yapısı

Tüm vertebraların birçok ortak özelliği var ve bunların birçoğu torasik vertebranın farklı görünümleri incelendiğinde ortaya çıkmaktadır. Bir vertebranın gövdesi, omurga boyunca birincil ağırlık taşıma görevi gören büyük silindirik kemik kütlesidir. İntervertebral disk, omurga boyunca bir amortisör görevi gören kalın, sıvı dolu fibrokartilaj halkasıdır. Vertebralar arası eklem, iki vertebra gövdesi ve araya giren intervertebral diskin birleşiminden oluşmuştur. Her vertebra gövdesinin arkasında, hassas omuriliği barındıran ve koruyan vertebra kanalı bulunmaktadır. Pediküller, vertebra gövdesininin kısa, kalın kemik çıkıntılarıdır. Lamina, vertebral kanalın arka duvarını oluşturan ince kemik plakalarıdır. Her bir vertebra, birbiriyle eşleşen üst ve alt eklem yüzlerine sahiptir. Bir vertebranın alt yüzü, altındaki vertebranın üst yüzeyiyle birleşerek bir çift apofizeal eklem oluşturmuştur. Daha yaygın olarak faset eklemler olarak adlandırılan bu eklemler, vertebral hareketin yönünü yönlendirmeye yardımcı olmaktadırlar.[1]

Gelişimi

Erken embriyoda somitler oluşur ve bunların bir kısmı sklerotomlara dönüşür. Sklerotomlar, vertebraları, kaburga kıkırdağını ve oksipital kemiğin bir kısmını oluşturur. Somit içindeki ilk konumlarından, sklerotom hücreleri medial olarak notokord'a göç ederler. Bu hücreler, paraksiyel mezodermin diğer tarafındaki sklerotom hücreleri ile karşılaşır. Bir sklerotomun alt yarısı, her bir vertebra gövdesini oluşturmak için bitişik olanın üst yarısı ile birleşir. [2]Bu vertebra gövdesinden sklerotom hücreleri dorsal olarak hareket eder ve gelişmekte olan omuriliği sararak vertebra kemerini oluşturur. Diğer hücreler, kaburgaları oluşturmak için torasik vertebraların kaburga uzantılarına uzar.[3]

Bölgesel farklılıklar

Tüm omurlar ortak anatomik özelliklere sahip olsalar da, belirli bir bölgenin benzersiz işlevini yansıtan farklı özelliklere de sahiptirler.

Gövde Üst eklem yüzü Alt eklem yüzü Spinöz uzantı Vertebral kanal Transvers uzantı
Atlas (C1) yok dışbükey, yüzü üste dönük az içbükey, yüzü alta dönük yok, yerine küçük posterior tüberkül vardır üzçgen şeklinde, servikal bölgede en büyük servikal bölgede en geniş
Axis (C2) vertikal uzanan dens isimli çıkıntı çok az dışbükey, yüzü üste dönük yassı, yüzü öne ve alta dönük en büyük ve iki taraflı geniş ve üçgen şeklinde ön ve arka tüberkülleri oluşturuyor
C3 -C6 genişliği derinliğinden fazla, unsinat uzantıları var yassı, yüzü arkaya ve yukarıya dönük yassı, yüzü öne ve alta dönük iki taraflı geniç ve üçgen şeklinde ön ve arka tüberküller olarak tamamlanıyor
C7 genişliği derinliğinden fazla yassı, yüzü arkaya ve yukarıya dönük tipik torasik vertebra için geçiş geniş ve belirgin, rahatlıkla palpe edilebilir üçgen şeklinde ince ve belirgin, büyük ön tüberkül fazladan kaburga oluşturabilir
T9 eşit genişlik ve derinlik, kaburgaların yapışmasl için kaburga eklem yüzleri yassı, yüzü arkaya dönük yassı, yüzü öne dönük uzun ve sivri, aşağıya eğik daire şeklinde, servikal vertebranınkinden küçük kaburgaların tüberkülleri için kaburga eklem yüzleri
T1 ve T 10-T12 eşit genişlik ve derinlik, T1'in birinci kaburga için tam yüzü ve ikinci kaburga için kısmi yüzü var; T10-T12'nin her birinin tam kaburga yüzü var yassı, yüzü arkaya dönük yassı, yüzü öne dönük uzun ve sivri, aşağıya eğik daire şeklinde, servikal vertebranınkinden küçük T10-T12'nin kaburga eklem yüzleri olmayabilir
L1-L5 genişliği derinliğinden fazla, L5 kısmen takozlu kısmen içbükey, yüzü içe ve iç-arkaya dönük L1-L4 kısmen içbükey, yüzü dışa ve dış-öne dönük; L5 yassı, yüzü öne ve kısmen dışa dönük kalın ve kısmen dikdörgen şeklinde üçgen şeklinde, kauda ekinayı içerir uzun, laterale doğru eğri
Sakrum kaynaşmış, ilk sakral vertebranın gövdesi belirgin yassı, yüzü öne ve kısmen içe dönük yok yok, yerine çok sayıda spinöz tüberkül var üçgen şeklinde, kauda ekinayı içerir yok, yerine çok sayıda spinöz tüberkül var
Koksiks 4 rudimenter (kalıntı) vertebranın birleşmesi rudimenter rudimenter rudimenter ilk koksiksde bitiyor rudimenter
Servikal vertebra

Servikal vertebra

Servikal vertebranın enine uzantıları(prosessus) , beyne doğru giderken vertebral arter için koruyucu bir geçit görevi gören enine foramenlere (delik) sahiptirler. Bu foramenler servikal vertebranın ayırıcı özelliğidir. C3-C7'nin küçük dikdörtgen gövdeleri, uncinate uzantılarla arkadan yana olarak sınırlandırılmıştır. Bu kanca benzeri unsinat uzantıların bitişik vertebralarla eklemlenmesi, gizli olmayan eklemleri oluşturmakta ve servikal vertebranın bu bölgesinin bir dizi istiflenebilir raf gibi görünmesini sağlamaktadır. Servikal bölgedeki dikenli uzantıların çoğu bifid veya iki uçludur ve vücudun her iki tarafındaki kaslar için bağlantı sağlar. C3-C7 boyunca apofizeal (faset) eklemlerin, yatay ve ön düzlemler arasında yaklaşık 45 derece olan bir düzlemde eğimli bir çatı üzerindeki zona gibi yönlendirildiği gözlemlenmiştir. Bu yönelim, bu bölgenin kinematiği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Birinci ve ikinci servikal vertebra diğerlerinden farklılıklar göstermektedir. [1]

Atlas (C1)
Atlas (C1)

Yunan tanrısı Atlas'ın dünyanın yükünü sırtında taşıdığı söylenmektedir. İlk servikal vertebra, kafatasının ağırlığını destekleme işlevini yansıtan atlas olarak da adlandırılmaktadır. Atlas, esasen ön ve arka kemerlerle birbirine bağlanan iki büyük yan kütledir. Diğer ayırt edici özellikleri arasında, servikal bölgenin en büyüğü olan büyük transvers (enine) uzantıları olması yer almaktadır.[1]

Axis (C2)
Axis (C2)

Axis adını, baş ve üst servikal bölge arasındaki dönme hareketleri için tam anlamıyla dikey dönme ekseni olarak işlev gören, dens adı verilen büyük sivri uçlu kemiğin çıkıntısından almıştır . Axsisin (C2) üst yüzü, atlasın düzleştirilmiş çarpık yüzüyle eşleşecek şekilde nispeten düzdür. Bu konformasyon, atlasın, başın sola veya sağa döndürülmesi gibi, eksen üzerinde yatay düzlemde serbestçe dönmesine izin vermek için iyi tasarlanmıştır. C2'nin bifid spinöz uzantısı geniş ve aşikardır.[1]

Torasik vertebra

Torasik vertebra

12 torasik vertebra, keskin, aşağıya doğru yansıtılan spinal uzantıları ve büyük posterior, lateral olarak yansıtılan transvers (enine) uzantıları ile karakterizedir. Çoğu torasik vertebranın gövdesi ve transvers uzantıları, kaburgaların arka yüzü ile eklemlenme için kostal yönlere sahiptir. Çoğu kaburganın ön kısmı doğrudan veya dolaylı olarak sternuma bağlanmıştır. Bu nedenle kaburgalar, torasik vertebra ve sternum göğüs boşluğunun hacmini tanımlar.[1]

Lumbal vertebra

Lumbal vertebra

Vücudun üst üste binen tüm ağırlığını desteklemek için uygun, büyük, geniş gövdelere sahiptir. Gövdelerinin büyük olması lumbal vertebraların ayırıcı özelliğidir. Spinal uzantılar geniş ve dikdörtgendir, vertebra gövdesine sağlam, kalın laminalar ve pediküllerle bağlanmıştır. Üst lomber bölgenin faset eklemleri sagital düzleme yakın yönlendirilmiş, ancak alt bölgelerde (L4 ve L5) frontal düzleme doğru geçiş yapılmıştır.[1]

Sacrum

Sacrum

Sakrum, vertebral kolonun ağırlığını pelvise ileten üçgen bir kemiktir. Geniş yassı sakral çıkıntı ile eklemlenmiş ve lumbosakral bileşkeyi oluşturmuştur. Sakrumun arka (dorsal) yüzeyi dışbükey (konveks) ve pürüzlüdür. Çok sayıda bağ ve kas bağlantılarını içermektedir. Sakral kanal kauda ekinayı (omuriliğin alt ucundan uzanan periferik sinirler) barındırmakta ve korumaktadır. Dört çift dorsal sakral foramina (küçük delik), sakral sinirlerin dorsal dalını iletmektedir. Sakrumun anterior veya pelvik tarafında, dört çift ventral sakral foramina, sakral pleksusun çoğunu oluşturan spinal sinirlerin ventral dalını iletmektedir.[1]

Koksiks

Bazen kuyruk kemiği olarak da anılan kuyruk sokumu, 4-5 kaynaşmış vertebradan oluşan küçük üçgen bir kemiktir. Kuyruk sokumu tabanı, sakrokoksigeal eklemi oluşturan alt sakrum ile eklemlenmiştir.[1]

Fonksiyonları

  1. Tüm vücudun dik durmasını ve ağırların gövdenin alt kısımlarına iletilmesi sağlar, yani dengeyi oluşturur.
  2. Vertebralar birleşerek eklemler yapar ve bu da vücudun temel haraketlerinin yapılmasını sağlar.
  3. Birleşerek vertebral forameni oluştururlar ve buradan omurilik geçer. Böylece omuriliği dış etkenlerden ve hızlı zedelenmekten korurlar.

Klinik önemi

Vertebra ile ilgili olarak bir çok kalıtsal ve sonradan oluşan deformiteler mevcuttur. Vertebraların birleşerek oluşturduğu omurga, içinde omuriliği taşıdığı için bunların deformiteleri bazen hayati risk teşkil edebilir.


Hamileliyin dördüncü haftaslnda kapanması gereken nöral tüp kapanmazsa, gösterilen deformiteler orataya çıkıyor.
Spina Bifida türleri. Hamileliyin dördüncü haftasında kapanması gereken nöral tüp kapanmazsa, gösterilen deformiteler orataya çıkıyor.
  • Spina bifida (SB), gebeliğin ilk ayında fetüsün omurgasının düzgün kapanmamasından kaynaklanan nöral tüp defektidir (beyin, omurilik ve / veya koruyucu kılıflarının eksik gelişimini içeren bir bozukluk). SB ile doğan bebeklerin bazen omurgalarında sinirlerde ve omurilikte önemli hasarın meydana geldiği açık bir lezyon olmaktadır. Omurga açıklığı doğumdan kısa bir süre sonra cerrahi olarak onarılabilmesine rağmen, sinir hasarı kalıcıdır ve alt ekstremitelerde değişen derecelerde felç ile sonuçlanmaktadır. Hiçbir lezyon olmasa bile, uygun olmayan şekilde oluşmuş veya eksik omurlar ve buna eşlik eden sinir hasarı olabilir. Fiziksel ve hareketlilik zorluklarına ek olarak, çoğu bireyin bir tür öğrenme güçlüğü vardır. SB türleri şunlardır: miyelomeningosel, omuriliğin ve koruyucu kaplamasının (meninksler) omurgadaki bir açıklıktan çıkıntı yaptığı en şiddetli form; omuriliğin normal olarak geliştiği ancak meninksler ve omurilik sıvısı) bir spinal açıklıktan çıkıntı yapan meningoselli ve nöral tüpün kapandığı occulta.[4]
  • Spinal disk herniasyonunda omurganın herhangi bir yerinde oluşabilen fıtıklaşmış bir disk yakındaki bir siniri tahriş edebilir. Fıtık olan diskin bulunduğu yere bağlı olarak, kol veya bacakta ağrı, uyuşma veya güçsüzlükle sonuçlanabilir.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Mansfield., Paul Jackson (2019). Essentials of Kinesiology for the Physical Therapist Assistant (Third Edition). Mosby. ISBN 978-0-323-54498-6. OCLC 1229517578. 
  2. ^ Thrall, Michael J. (2006). "Manual of Surgical Pathology, 2nd edition: Author: Susan C. Lester, Illustrators: Christopher A. French and Glenn Curtis, Elsevier Churchill Livingstone, Philadelphia, 2006". Diagnostic Cytopathology. 34 (9): 659–659. doi:10.1002/dc.20482. ISSN 8755-1039. 
  3. ^ "Walker, Warren F. Vertebrate dissection. Philadelphia: W. B. Saunders Company, 1954. 331 p." Science Education. 38 (4): 328–328. 1954-10. doi:10.1002/sce.37303804139. ISSN 0036-8326.  Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  4. ^ "National Institute of Neurological Disorders and Stroke | National Institute of Neurological Disorders and Stroke". www.ninds.nih.gov. Erişim tarihi: 2021-05-05. 
  5. ^ "Herniated disk - Symptoms and causes". Mayo Clinic (İngilizce). Erişim tarihi: 2021-05-05. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Omur&oldid=25416740" sayfasından alınmıştır