435.820
değişiklik
"Hâricîler" sayfasının sürümleri arasındaki fark
Gezinti kısmına atla
Arama kısmına atla
4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
(Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.7) |
(4 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7) |
||
|
{{taraflı|Temmuz 2009}}
{{İslâm'da mezhepler}}
'''Haricîlik, Haric’îyye''' ya da '''Havârîc''' ([[Arapça]]: '''الخرج'''; çoğ. '''الخوارج''') [[İslam|İslam dini]]nde bir siyasi [[mezhep]] olarak [[Hicri]] ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. [[İslâm]] dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Haricîler'in en aşırı fırkalarından olan [[Ezarika]]'nın ana görüşleri itibarıyla İslam'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları ''tekfir'' ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise ''Haricîler'' içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen [[İbadiyye]]'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan [[Umman Sultanlığı]] (tahmini %70) ile nüfusun azınlığını teşkil ettikleri [[Cezayir]], [[Tunus]]'un [[Cerbe]] adası, [[Zanzibar]] ve [[Tanzanya]]'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mu.html | başlık = CIA - The World Factbook | yayımcı = [[CIA]] | tarih = 5 Haziran 2013 | erişmetarihi = 10 Haziran 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/
== Ortaya çıkışı ==
* [[Sufr’îyye]] - ''[[Abd-Alah el-Âsfar]], [[Abd-Allah ibn el-Seffar es-Saadî et-Tamimî]]'' ve ''[[Ziyad ibn el-Âsfar]]'' gibi bir dizi önder tarafından kurulmuş, ama kendi isimleri [[Sufi]]lerden üretilmiş olan Haricî kolun tâkipçileri
** [[İrfanîyye]] - Banû İrfan'dan [[Ebû Kurra]]'nın tâkipçileri<ref>[[İbn-i Haldun]], ''Kitab El İbar.''</ref><ref name="irfan">[[İbn-i Haldun]], ''Berberî Tarihi,'' Banû İrfan faslı.</ref>
*** [[Nukkarîyye]] - [[Ebû Yezîd Makhlâd Keydâd en-Nukkarî]]'in tâkipçileri<ref name="irfan"/><ref>{{Web kaynağı |url=http://books.google.fr/books?id=xtEZAAAAMAAJ&q=sufrite+ifren&dq=sufrite+ifren&lr=&pgis=1 |başlık=History of North Africa: Tunisia, Algeria, Morocco: From the Arab Conquest to 1830. Charles André Julien Publié par Praeger, 1970. Page 24 |erişimtarihi=9 Mayıs 2016 |arşiv-url=https://web.archive.org/web/20150419113135/http://books.google.fr/books?id=xtEZAAAAMAAJ&q=sufrite+ifren&dq=sufrite+ifren&lr=&pgis=1 |arşiv-tarihi=19 Nisan 2015 |ölüurl=no }}</ref>
* [[Acarîde]] - [[Abdû'l-Kerîm ibn-i Acrâd]]'ın tâkipçileri
** [[Meymuniye]] - [[Meymûn ibn-i Hâlid el-Acrâd]]'ın tâkipçileri
Kimilerine göre, [[Ehl-i sünnet]]'in [[köktendincilik]] kolundan olduğu varsayılan [[Vahhâbîler]] de Haricî kollardan biri olarak gösterilebilir. Nitekim tarihte [[18. yüzyıl]]'da ''İbn-i Âb’ı-[[Dîn]]'' ismindeki [[Hanefî]] bir âlim, [[Vehhâbî]]liğin kurucusu olarak bilinen [[Muhammed bin Abdülvahhab|İbn-i Abd’ûl-Vahhâb]]'ı, ''Yeni Haricî'' olarak tanımlamıştı.<ref name=Ahmad-IMVEL-164>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Ahmad|ad1=Ahmad Atif|başlık=Islam, Modernity, Violence, and Everyday Life|tarih=2009|yayıncı=Palgrave Macmillan.|sayfa=164|url=https://books.google.com/books?id=ccbIAAAAQBAJ&pg=PA164&dq=Khawarij+wahhab++Ibn+Abidin&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj5p4bm2J3KAhWIbB4KHb6dAnoQ6AEIHDAA#v=onepage&q=Khawarij%20wahhab%20%20Ibn%20Abidin&f=false|erişimtarihi=9 Ocak 2016}}</ref>
<ref>Khaled Abou El Fadl, "9/11 and the Muslim Transformation." Taken from [https://books.google.com/books?id=m-ZLkRpYQWMC&pg=PA87&dq=khawarij+wahabi&hl=en&sa=X&ei=ncoRUtnsD6HF2QX2o4GgAw&ved=0CD8Q6AEwAzgK#v=onepage&q=khawarij%20wahabi&f=false September 11 in History: A Watershed Moment?] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20181125212133/https://books.google.com/books?id=m-ZLkRpYQWMC&pg=PA87&dq=khawarij+wahabi&hl=en&sa=X&ei=ncoRUtnsD6HF2QX2o4GgAw&ved=0CD8Q6AEwAzgK#v=onepage&q=khawarij%20wahabi&f=false |date=25 Kasım 2018 }}, pg. 87. Ed. Mary L. Dudziak. [[:en:Durham, North Carolina|Durham]]: [[Duke Üniversitesi]] Yayınları, 2003. ISBN 9780822332428</ref>. Günümüzdeki [[Selefi]], [[Vahhabi]] toplumların fikirleri ve davranışları Haricilerle mutabıktır.<ref>1783–1836'de yaşamış Şam'lı Hanefi fıkıh alimi "İmam İbni Abidin es-Șami" Vahhabileri ifrat köktendincilikle itham edip Harici olarak görmektedir. El Fadl, Khaled Abou. (2001) "Islam and the Theology of Power." ''Middle East Report''. C.221 : S.28-33 {{İng}}</ref> Vahabi ve Selefiler diğer tarikat ehli müslümanları, [[küfür]], [[şirk]] ve [[bidat]] ile itham etmektedirler.
== Ayrıca bakınız ==
| |||