Üniteryenizm: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Bibliyografi: Bibliyografya bölümünde yer alan kitapların tamamını yeniden düzenledim. Her birisi bir kitap kaynağı şablonuna yerleştirildi ve alfabetik olarak soyadlarına göre sıralandı. Bazı kitapların url leri eklendi.
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
10 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.7
1. satır: 1. satır:
{{Hristiyanlık}}
{{Hristiyanlık}}
'''Üniteryenizm''' ([[İngilizce]]: Unitarianism) [[Hristiyanlık]]taki [[teslis]] inanışının aksine [[tanrı]]nın birliğini savunan [[Hristiyan teolojisi]] hareketidir.<ref>{{Kaynak |url=http://www.newadvent.org/cathen/15047a.htm | katkı = The dogma of the Trinity | başlık = Catholic Encyclopedia | editör-ad = Kevin | editör-soyadı = Knight | yayıncı = New Advent}}</ref>
'''Üniteryenizm''' ([[İngilizce]]: Unitarianism) [[Hristiyanlık]]taki [[teslis]] inanışının aksine [[tanrı]]nın birliğini savunan [[Hristiyan teolojisi]] hareketidir.<ref>{{Kaynak | url = http://www.newadvent.org/cathen/15047a.htm | katkı = The dogma of the Trinity | başlık = Catholic Encyclopedia | editör-ad = Kevin | editör-soyadı = Knight | yayıncı = New Advent | erişimtarihi = 21 Ocak 2017 | arşiv-url = https://web.archive.org/web/20180123070514/http://www.newadvent.org/cathen/15047a.htm | arşiv-tarihi = 23 Ocak 2018 | ölüurl = no }}</ref>


Üniteryenler [[İsa]]'nın bazı bakımlardan "Tanrı'nın oğlu" olduğunu kabul etmekle birlikte Tanrı olarak kabul etmezler.<ref name="Miano 2003 15">{{Kaynak | ad = David | soyadı = Miano | başlık = An Explanation of Unitarian Christianity | yayıncı = AUC | yıl = 2003 | sayfa = 15 |url=http://americanunitarian.org/explanation.htm }}</ref> Üniteryenizmde [[ilk günah]] ve [[mukadderat]] gibi [[soteriyoloji]]k [[doktrin]]ler de dahil olmak üzere birçok geleneksel Hristiyan doktrini reddedilir.<ref>Earl Morse Wilbur; ''A History of Unitarianism''; Harvard University Press; 1952, ss. 302–303: "Üniteryen akımın kurucularından birisi olan Joseph Priestley, Üniteryenizmi, sonraki bozukluklar içine girmeden önceki Hristiyanlık olarak tanımlamaktadır. Bu bozukluklardan olarak, sadece teslisi değil, aynı zamanda başka ortodoks öğretileri ve uygulamaları da saymaktadır."</ref><ref>From ''The Catechism of the Hungarian Unitarian Church in Transylvanian Romania'': "Unitarians do not teach original sin. We do not believe that through the sin of the first human couple we all became corrupted. It would contradict the love and justice of God to attribute to us the sin of others, because sin is one's own personal action" (Ferencz Jozsef, 20th ed., 1991. Translated from Hungarian by Gyorgy Andrasi, published in ''The Unitarian Universalist Christian,'' FALL/WINTER, 1994, Volume 49, Nos.3–4; VII:107).</ref><ref>In his history of the Unitarians, David Robinson writes: "At their inception, both Unitarians and Universalists shared a common theological enemy: Calvinism." He explains that they "consistently attacked Calvinism on the related issues of original sin and election to salvation, doctrines that in their view undermined human moral exertion." (D. Robinson, ''The Unitarians and the Universalists'', Greenwood Press, 1985, pp. 3, 17).</ref> [[J. Gordon Melton]] tarafından hazırlanan Amerikan Dinler Ansiklopedisi'nde "[[liberal]]" kiliseler arasında sınıflandırılmıştır.<ref>ed. [[J. Gordon Melton]] ''Encyclopedia of American Religions'' (8th ed.) "Brought together in this chapter as the 'liberal' family of churches and 'religious' organizations are those groups that have challenged the orthodox Christian dominance of Western religious life: Unitarianism, universalism, and infidelism" (p. 611).</ref>
Üniteryenler [[İsa]]'nın bazı bakımlardan "Tanrı'nın oğlu" olduğunu kabul etmekle birlikte Tanrı olarak kabul etmezler.<ref name="Miano 2003 15">{{Kaynak | ad = David | soyadı = Miano | başlık = An Explanation of Unitarian Christianity | yayıncı = AUC | yıl = 2003 | sayfa = 15 | url = http://americanunitarian.org/explanation.htm | erişimtarihi = 21 Ocak 2017 | arşiv-url = https://web.archive.org/web/20190521191654/http://www.americanunitarian.org/explanation.htm | arşiv-tarihi = 21 Mayıs 2019 | ölüurl = yes }}</ref> Üniteryenizmde [[ilk günah]] ve [[mukadderat]] gibi [[soteriyoloji]]k [[doktrin]]ler de dahil olmak üzere birçok geleneksel Hristiyan doktrini reddedilir.<ref>Earl Morse Wilbur; ''A History of Unitarianism''; Harvard University Press; 1952, ss. 302–303: "Üniteryen akımın kurucularından birisi olan Joseph Priestley, Üniteryenizmi, sonraki bozukluklar içine girmeden önceki Hristiyanlık olarak tanımlamaktadır. Bu bozukluklardan olarak, sadece teslisi değil, aynı zamanda başka ortodoks öğretileri ve uygulamaları da saymaktadır."</ref><ref>From ''The Catechism of the Hungarian Unitarian Church in Transylvanian Romania'': "Unitarians do not teach original sin. We do not believe that through the sin of the first human couple we all became corrupted. It would contradict the love and justice of God to attribute to us the sin of others, because sin is one's own personal action" (Ferencz Jozsef, 20th ed., 1991. Translated from Hungarian by Gyorgy Andrasi, published in ''The Unitarian Universalist Christian,'' FALL/WINTER, 1994, Volume 49, Nos.3–4; VII:107).</ref><ref>In his history of the Unitarians, David Robinson writes: "At their inception, both Unitarians and Universalists shared a common theological enemy: Calvinism." He explains that they "consistently attacked Calvinism on the related issues of original sin and election to salvation, doctrines that in their view undermined human moral exertion." (D. Robinson, ''The Unitarians and the Universalists'', Greenwood Press, 1985, pp. 3, 17).</ref> [[J. Gordon Melton]] tarafından hazırlanan Amerikan Dinler Ansiklopedisi'nde "[[liberal]]" kiliseler arasında sınıflandırılmıştır.<ref>ed. [[J. Gordon Melton]] ''Encyclopedia of American Religions'' (8th ed.) "Brought together in this chapter as the 'liberal' family of churches and 'religious' organizations are those groups that have challenged the orthodox Christian dominance of Western religious life: Unitarianism, universalism, and infidelism" (p. 611).</ref>


Üniteryen hareketi, her ne kadar başlangıçta "Üniteryen" olarak adlandırılmasa da, 16. yüzyılın ortalarında [[Polonya]], [[Litvanya]] ve [[Transilvanya]] bölgesinde neredeyse aynı anda başlamıştır. Taraftarları arasında İtalyanlar önemli bir yer tutmaktaydı.<ref>James Hastings ''Encyclopaedia of Religion and Ethics: Algonquins-Art'' p 785 – 2001 "The first Unitarians were Italians, and the majority took refuge in Poland, where the laxity of the laws and the independence of the nobility secured for them a toleration which would have been denied to their views in other countries."</ref><ref>The encyclopedia of Protestantism 137 Hans Joachim Hillerbrand – 2004 "The so-called Golden Age of Unitarianism in Transylvania (1540–1571) resulted in a rich production of works both in Hungarian and Latin".</ref> [[İngiltere]]'de ise ilk Üniteryen Kilisesi hâlen bugünkü İngiliz Üniteryen Merkezi'nin bulunduğu Essex Street, [[Londra]]'da 1774 yılında kurulmuştur.<ref>Erwin Fahlbusch The encyclopedia of Christianity 5 603 2008 "Lindsey attempted but failed to gain legal relief for Anglican Unitarians, so in 1774 he opened his own distinctly Unitarian church on Essex Street, London, where today's British Unitarian headquarters are still located."</ref>
Üniteryen hareketi, her ne kadar başlangıçta "Üniteryen" olarak adlandırılmasa da, 16. yüzyılın ortalarında [[Polonya]], [[Litvanya]] ve [[Transilvanya]] bölgesinde neredeyse aynı anda başlamıştır. Taraftarları arasında İtalyanlar önemli bir yer tutmaktaydı.<ref>James Hastings ''Encyclopaedia of Religion and Ethics: Algonquins-Art'' p 785 – 2001 "The first Unitarians were Italians, and the majority took refuge in Poland, where the laxity of the laws and the independence of the nobility secured for them a toleration which would have been denied to their views in other countries."</ref><ref>The encyclopedia of Protestantism 137 Hans Joachim Hillerbrand – 2004 "The so-called Golden Age of Unitarianism in Transylvania (1540–1571) resulted in a rich production of works both in Hungarian and Latin".</ref> [[İngiltere]]'de ise ilk Üniteryen Kilisesi hâlen bugünkü İngiliz Üniteryen Merkezi'nin bulunduğu Essex Street, [[Londra]]'da 1774 yılında kurulmuştur.<ref>Erwin Fahlbusch The encyclopedia of Christianity 5 603 2008 "Lindsey attempted but failed to gain legal relief for Anglican Unitarians, so in 1774 he opened his own distinctly Unitarian church on Essex Street, London, where today's British Unitarian headquarters are still located."</ref>
21. satır: 21. satır:
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Story of Protestant Dissent and English Unitarianism |soyadı= Lloyd |ad= Walter |yazarbağı= |yıl= 1899 |yayıncı= Philip Green |yer= London |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://archive.org/details/storyprotestant01lloygoog }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Story of Protestant Dissent and English Unitarianism |soyadı= Lloyd |ad= Walter |yazarbağı= |yıl= 1899 |yayıncı= Philip Green |yer= London |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://archive.org/details/storyprotestant01lloygoog }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Divine Truth or Human Tradition: A Reconsideration of the Roman Catholic-Protestant Doctrine of the Trinity in Light of the Hebrew and Christian Scriptures |soyadı= Navas |ad= Patrick |yazarbağı= |yıl= 2007 |yayıncı= |yer= Bloomington, Indiana |isbn= 1425948324 |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Divine Truth or Human Tradition: A Reconsideration of the Roman Catholic-Protestant Doctrine of the Trinity in Light of the Hebrew and Christian Scriptures |soyadı= Navas |ad= Patrick |yazarbağı= |yıl= 2007 |yayıncı= |yer= Bloomington, Indiana |isbn= 1425948324 |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Story of Essex Hall |soyadı= Rowe |ad= Mortimer |yazarbağı= |yıl= 1959 |yayıncı= Lindsey Press |yer= London |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://www.unitarian.org.uk/sites/default/files/1959_StoryEssexHall.pdf }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= The Story of Essex Hall |soyadı= Rowe |ad= Mortimer |yazarbağı= |yıl= 1959 |yayıncı= Lindsey Press |yer= London |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://www.unitarian.org.uk/sites/default/files/1959_StoryEssexHall.pdf |arşiv-url= https://web.archive.org/web/20190412074143/https://www.unitarian.org.uk/sites/default/files/1959_StoryEssexHall.pdf |arşiv-tarihi= 12 Nisan 2019 |ölüurl= no }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Christianity: The Complete Guide |soyadı= Smith |ad= Matthew F. |yazarbağı= |editör1-ad= John |editör1-soyadı= Bowden |yıl= 2005 |yayıncı= Continuum |yer= London |isbn= 0826459374 |sayfa= |sayfalar= |bölüm= Unitarians |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Christianity: The Complete Guide |soyadı= Smith |ad= Matthew F. |yazarbağı= |editör1-ad= John |editör1-soyadı= Bowden |yıl= 2005 |yayıncı= Continuum |yer= London |isbn= 0826459374 |sayfa= |sayfalar= |bölüm= Unitarians |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url=}}
*{{ansiklopedi kaynağı |soyadı= Tuggy |ad= Dale |yazarbağı= |editör= |editör-bağ= |ansiklopedi= Stanford Encyclopedia of Philosophy |başlık= Unitarianism (Supplement to 'Trinity') |çeviribaşlık= |url= http://plato.stanford.edu/entries/trinity/unitarianism.html |erişimtarihi= |dil= |basım= |tarih= |yıl= |ay= |yayıncı= |cilt= |yer= |tanıtıcı= |isbn= |oclc= |doi= |sayfalar= |alıntı= |ref= }}
*{{ansiklopedi kaynağı |soyadı= Tuggy |ad= Dale |yazarbağı= |editör= |editör-bağ= |ansiklopedi= Stanford Encyclopedia of Philosophy |başlık= Unitarianism (Supplement to 'Trinity') |çeviribaşlık= |url= http://plato.stanford.edu/entries/trinity/unitarianism.html |erişimtarihi= |dil= |basım= |tarih= |yıl= |ay= |yayıncı= |cilt= |yer= |tanıtıcı= |isbn= |oclc= |doi= |sayfalar= |alıntı= |ref= }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Our Unitarian Heritage |soyadı= Wilbur |ad= Earl Morse |yazarbağı= Earl Morse Wilbur |yıl= 1925 |yayıncı= Starr King School for the Ministry |yer= Berkeley, California |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= http://www.sksm.edu/wp-content/uploads/2014/04/ouh.pdf}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= Our Unitarian Heritage |soyadı= Wilbur |ad= Earl Morse |yazarbağı= Earl Morse Wilbur |yıl= 1925 |yayıncı= Starr King School for the Ministry |yer= Berkeley, California |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= http://www.sksm.edu/wp-content/uploads/2014/04/ouh.pdf |arşiv-url= https://web.archive.org/web/20190317233215/http://www.sksm.edu/wp-content/uploads/2014/04/ouh.pdf |arşiv-tarihi= 17 Mart 2019 |ölüurl= no }}
*{{Kitap kaynağı |başlık= A History of Unitarianism: Socinianism and Its Antecedents |soyadı= Wilbur |ad= Earl Morse |yazarbağı= Earl Morse Wilbur |yıl= 1945 |yayıncı= Harvard University Press |yer= |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://books.google.com.tr/books/about/A_History_of_Unitarianism_Socinianism_an.html?id=NH_ZAAAAMAAJ}}
*{{Kitap kaynağı |başlık= A History of Unitarianism: Socinianism and Its Antecedents |soyadı= Wilbur |ad= Earl Morse |yazarbağı= Earl Morse Wilbur |yıl= 1945 |yayıncı= Harvard University Press |yer= |isbn= |sayfa= |sayfalar= |bölüm= |cilt= |alıntı= |kaynak= harv |erişimtarihi= |url= https://books.google.com.tr/books/about/A_History_of_Unitarianism_Socinianism_an.html?id=NH_ZAAAAMAAJ}}


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20081210144542/http://unitarianministries.com/ Unitarian Ministries International]
* [https://web.archive.org/web/20081210144542/http://unitarianministries.com/ Unitarian Ministries International]
* [http://www.bbc.co.uk/religion/religions/unitarianism/ Unitarianism] at BBC Religions
* [http://www.bbc.co.uk/religion/religions/unitarianism/ Unitarianism] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161203154127/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/unitarianism/ |date=3 Aralık 2016 }} at BBC Religions
* [http://www.americanunitarian.org/ American Unitarian Conference]
* [http://www.americanunitarian.org/ American Unitarian Conference] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170123124326/http://www.americanunitarian.org/ |date=23 Ocak 2017 }}
* [https://archive.is/20130205122949/http://american.unitarianreform.com/ American Unitarian Reform]
* [https://archive.is/20130205122949/http://american.unitarianreform.com/ American Unitarian Reform]
* [http://www.unitarian.org.uk/ General Assembly of Unitarian and Free Christian Churches (UK)]
* [http://www.unitarian.org.uk/ General Assembly of Unitarian and Free Christian Churches (UK)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170123130435/https://www.unitarian.org.uk/ |date=23 Ocak 2017 }}
* [http://www.biblicalunitarian.com/ Biblical Unitarians]
* [http://www.biblicalunitarian.com/ Biblical Unitarians] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170110051303/http://www.biblicalunitarian.com/ |date=10 Ocak 2017 }}
* [http://www.uuchristians.com/ The Free Christian Church of Unitarians and Universalists]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}
* [http://www.uuchristians.com/ The Free Christian Church of Unitarians and Universalists]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}

Sayfanın 19.19, 3 Ekim 2020 tarihindeki hâli

Üniteryenizm (İngilizce: Unitarianism) Hristiyanlıktaki teslis inanışının aksine tanrının birliğini savunan Hristiyan teolojisi hareketidir.[1]

Üniteryenler İsa'nın bazı bakımlardan "Tanrı'nın oğlu" olduğunu kabul etmekle birlikte Tanrı olarak kabul etmezler.[2] Üniteryenizmde ilk günah ve mukadderat gibi soteriyolojik doktrinler de dahil olmak üzere birçok geleneksel Hristiyan doktrini reddedilir.[3][4][5] J. Gordon Melton tarafından hazırlanan Amerikan Dinler Ansiklopedisi'nde "liberal" kiliseler arasında sınıflandırılmıştır.[6]

Üniteryen hareketi, her ne kadar başlangıçta "Üniteryen" olarak adlandırılmasa da, 16. yüzyılın ortalarında Polonya, Litvanya ve Transilvanya bölgesinde neredeyse aynı anda başlamıştır. Taraftarları arasında İtalyanlar önemli bir yer tutmaktaydı.[7][8] İngiltere'de ise ilk Üniteryen Kilisesi hâlen bugünkü İngiliz Üniteryen Merkezi'nin bulunduğu Essex Street, Londra'da 1774 yılında kurulmuştur.[9]

Kaynakça

  1. ^ Knight, Kevin ((Ed.)), "The dogma of the Trinity", Catholic Encyclopedia, New Advent, 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ocak 2017 
  2. ^ Miano, David (2003), An Explanation of Unitarian Christianity, AUC, s. 15, 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ocak 2017 
  3. ^ Earl Morse Wilbur; A History of Unitarianism; Harvard University Press; 1952, ss. 302–303: "Üniteryen akımın kurucularından birisi olan Joseph Priestley, Üniteryenizmi, sonraki bozukluklar içine girmeden önceki Hristiyanlık olarak tanımlamaktadır. Bu bozukluklardan olarak, sadece teslisi değil, aynı zamanda başka ortodoks öğretileri ve uygulamaları da saymaktadır."
  4. ^ From The Catechism of the Hungarian Unitarian Church in Transylvanian Romania: "Unitarians do not teach original sin. We do not believe that through the sin of the first human couple we all became corrupted. It would contradict the love and justice of God to attribute to us the sin of others, because sin is one's own personal action" (Ferencz Jozsef, 20th ed., 1991. Translated from Hungarian by Gyorgy Andrasi, published in The Unitarian Universalist Christian, FALL/WINTER, 1994, Volume 49, Nos.3–4; VII:107).
  5. ^ In his history of the Unitarians, David Robinson writes: "At their inception, both Unitarians and Universalists shared a common theological enemy: Calvinism." He explains that they "consistently attacked Calvinism on the related issues of original sin and election to salvation, doctrines that in their view undermined human moral exertion." (D. Robinson, The Unitarians and the Universalists, Greenwood Press, 1985, pp. 3, 17).
  6. ^ ed. J. Gordon Melton Encyclopedia of American Religions (8th ed.) "Brought together in this chapter as the 'liberal' family of churches and 'religious' organizations are those groups that have challenged the orthodox Christian dominance of Western religious life: Unitarianism, universalism, and infidelism" (p. 611).
  7. ^ James Hastings Encyclopaedia of Religion and Ethics: Algonquins-Art p 785 – 2001 "The first Unitarians were Italians, and the majority took refuge in Poland, where the laxity of the laws and the independence of the nobility secured for them a toleration which would have been denied to their views in other countries."
  8. ^ The encyclopedia of Protestantism 137 Hans Joachim Hillerbrand – 2004 "The so-called Golden Age of Unitarianism in Transylvania (1540–1571) resulted in a rich production of works both in Hungarian and Latin".
  9. ^ Erwin Fahlbusch The encyclopedia of Christianity 5 603 2008 "Lindsey attempted but failed to gain legal relief for Anglican Unitarians, so in 1774 he opened his own distinctly Unitarian church on Essex Street, London, where today's British Unitarian headquarters are still located."

Bibliyografya

Dış bağlantılar