Goranice: Revizyonlar arasındaki fark

Goranice
Goranice
كوردی Hewramî, Kurdî, Maçû
Ana dili olanlar	İran, Irak ve Avrupa'daki Kürt Diasporası tarafından
Konuşan sayısı	300,000 (2014) (tarih gerekli)
Dil ailesi	Hint-Avrupa dil ailesi Hint-İran dilleri İran dilleri Batı İran dilleri Kuzeybatı kolu Zaza-Gorani dilleri Goranice; ; ; ; ; ;
Dil kodları
ISO 639-3	hac

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 09.37, 28 Ağustos 2020 tarihindeki hâli

Goranice veya Goranice dili, bir Kuzeybatı İran dilidir. Goranice, İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.^[2]^[3]

Tarih

İran - Irak sınırındaki Hawraman Dağlarında konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.

Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Kürtler; Zazalar ve Goranlar'ın çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."^[4]^[5]

Goranice, dil bilimsel açıdan Kürtçe lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.^[6]^[7]^[8]

Lehçeler

Gorani lehceleri arasında şüphesiz en önemlisi kendi içinde iki kola ayrılan Hewramî´dir^[9]. Hewramî, diğer Gorani lehçelerinde çokça farklı olup sunni Kürt Spiritüalizminde önemli bir yere sahiptir. Goraninin diğer lehçeleri şunlardır^[10]:

Hewramanî Textî: Hewramanın Irak'ta kalan kısmında konuşulur.
Hewramanî Lûhonî: Hewraman bölgesinin İran tarafında konuşulur.
Şebeki: Şabaklarca Musul yakınlarında konuşulur.
Bacelanî: Xanekin ve Musul'da kalan büyük Bacelan boyunun konuştuğu lehçedir
Sarlî: Musul'un kuzeyinde 15 köyde, kakai kürtlerinin kulandığı şivedir.
Kendulayî (asıl Gorani): Yarsanların kutsal dili olarak bilinen, Goran aşiretinin konuştuğu lehçedir.
Şexanî: Eskiden Halepçe yöresinde konuşulan lehçedir. İran-Irak Savaşında İran askerleri desteğinde ayaklanan ve Irak yönetimine ABD tarafından verilen zehirli gaz silahlarının gerek İran ve gerekse Irak tarafından kullanımının yaşandığı Halepçe olaylarından sonra bu yöredeki Goranlar Hewraman dağlarına sığınmışlardır.

Kaynakça

^ [1]
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009.
^ [2]
^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016.
^ Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.
^ Ludwig, P.: HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE, Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)
^ [3]
^ [4]
^ MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)
^ Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.

Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] [1]

[2] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2009.

[3] [2]

[4] "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016.

[5] Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.

[6] Ludwig, P.: HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE, Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)

[7] [3]

[8] [4]

[9] MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)

[10] Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ 14. satır: / 14. satır: @@
 |iso3=hac
 }}
-'''Goranice''' veya '''Goranice Dili''', bir [[Batı İran dilleri|Kuzeybatı İran dilidir]].  İran'ı dillerin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ling.ohio-state.edu/~odden/The%20Noun%20Phrase%20in%20Hawrami.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=26 Ocak 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100709124425/http://www.ling.ohio-state.edu/~odden/The%20Noun%20Phrase%20in%20Hawrami.pdf |arşivtarihi=9 Temmuz 2010 |ölüurl=yes }}</ref><ref>[https://www.ethnologue.com/subgroups/zaza-gorani]</ref>
+'''Goranice''' veya '''Goranice dili''', bir [[Batı İran dilleri|Kuzeybatı İran dilidir]].  Goranice, İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ling.ohio-state.edu/~odden/The%20Noun%20Phrase%20in%20Hawrami.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=26 Ocak 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100709124425/http://www.ling.ohio-state.edu/~odden/The%20Noun%20Phrase%20in%20Hawrami.pdf |arşivtarihi=9 Temmuz 2010 |ölüurl=yes }}</ref><ref>[https://www.ethnologue.com/subgroups/zaza-gorani]</ref>
 == Tarih ==
-[[İran]] - [[Irak]] sınırındaki [[Hawraman Dağları]]nda konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir.  Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani, yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.
+[[İran]] - [[Irak]] sınırındaki [[Hawraman Dağları]]nda konuşulan bu dil, oldukça zengin bir geçmişe sahiptir.  Şu an itibarıyla, çoğu Yarsani olmak üzere yaklaşık 300.000 kişi bu dili konuşmaktadır.
-Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca dillerinin mazisinin Kürtçe'den daha eskidir. Kürtler; Zazalar ve Goranlar'ın çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler.Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani, İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in Kuzeyinde konuşuluyor."<ref>{{Web kaynağı |url=http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160219201905/http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |arşivtarihi=19 Şubat 2016 |ölüurl=yes }}</ref><ref>Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.</ref>
+Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris) akademisyenlerinden dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca dillerinin mazisi Kürtçe'den daha eskidir. Kürtler; Zazalar ve Goranlar'ın çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler. Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani; İran‘ın Güney kesiminde, Kermanşah‘in kuzeyinde konuşuluyor."<ref>{{Web kaynağı |url=http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=2 Şubat 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160219201905/http://dersimnews.com/kirmancki/zazaca-kurtceden-daha-eski-bir-dildir.html |arşivtarihi=19 Şubat 2016 |ölüurl=yes }}</ref><ref>Blau, Joyce 1989: “Gurânî et zâzâ”. Compendium Linguarum Iranicarum. Rüdiger Schmitt (Hrsg.), s. 336-340. Wiesbaden.</ref>
-Bu dil, dilbilimsel açıdan [[Kürtçe]] lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen, bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.<ref>Ludwig, P.: [http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE], Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)</ref><ref>[http://www.muzafferorucoglu.net/deneme.asp?id=85]</ref><ref>[http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm]</ref>
+Goranice, dil bilimsel açıdan [[Kürtçe]] lehçesi olmayıp başlı başına dil olarak sınıflandırılmasına rağmen bazı dil bilimciler tarafından Kürt lehçesi diye kabul edilir.<ref>Ludwig, P.: [http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/ot_grp14/ot_kurdlang_i_20081215.html HISTORY OF THE KURDISH LANGUAGE], Encyclopeadia Iranica (13. Mart 2009)</ref><ref>[http://www.muzafferorucoglu.net/deneme.asp?id=85]</ref><ref>[http://www.zazaki.de/zazakide/blau-zaza_ve_gorani_dilleri.htm]</ref>
 == Lehçeler ==
-Gorani lehceleri arasında şüphesiz en önemlisi kendi içinde iki kola ayrılan Hewramî´dir<ref>[http://www.rupking.com/Documents/Awroman_Mackenzie1966_Introduction.pdf MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)]</ref>. Hewramî diğer Gorani lehçelerinde çokça farklı olup, sunni [[Kürtler|Kürt]] Spiritüalizminde önemli bir yere sahiptir. Goraninin diğer lehçeleri şunlardır<ref>Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.</ref>:
+Gorani lehceleri arasında şüphesiz en önemlisi kendi içinde iki kola ayrılan Hewramî´dir<ref>[http://www.rupking.com/Documents/Awroman_Mackenzie1966_Introduction.pdf MacKenzie, D. N.: The Dialect of Awroman(Hawraman-i Luhon)]</ref>. Hewramî, diğer Gorani lehçelerinde çokça farklı olup sunni [[Kürtler|Kürt]] Spiritüalizminde önemli bir yere sahiptir. Goraninin diğer lehçeleri şunlardır<ref>Karl Hadank & Oskar Mann: Mundarten der Guran Berlin 1930.</ref>:
 * ''Hewramanî Textî'': Hewramanın Irak'ta kalan kısmında konuşulur.
 * ''Hewramanî Lûhonî'': Hewraman bölgesinin İran tarafında konuşulur.
 * ''Şebeki'': [[Şabak]]larca Musul yakınlarında konuşulur.
-* ''Bacelanî'': Xanekin ve [[Musul]]da kalan büyük Bacelan boyunun konuştuğu lehçedir
+* ''Bacelanî'': Xanekin ve [[Musul|Musul']]da kalan büyük Bacelan boyunun konuştuğu lehçedir
-* ''Sarlî'': Musulun kuzeyinde 15 köyde, kakai kürtlerinin kulandığı şivedir.
+* ''Sarlî'': Musul'un kuzeyinde 15 köyde, kakai kürtlerinin kulandığı şivedir.
 * ''Kendulayî'' (asıl Gorani): [[Yarsan]]ların kutsal dili olarak bilinen, Goran aşiretinin konuştuğu lehçedir.
-* ''Şexanî'': eskiden [[Halepçe]] yöresinde konuşulan [[lehçe]]dir. İran-Irak Savaşında İran askerleri desteğinde ayaklanan ve Irak yönetimine ABD tarafından verilen zehirli gaz silahlarının gerek İran ve gerekse Irak tarafından kullanımının yaşandığı Halepçe olaylarından sonra bu yöredeki Goranlar [[Hewraman]] dağlarına sığınmışlardır.
+* ''Şexanî'': Eskiden [[Halepçe]] yöresinde konuşulan [[lehçe]]dir. İran-Irak Savaşında İran askerleri desteğinde ayaklanan ve Irak yönetimine ABD tarafından verilen zehirli gaz silahlarının gerek İran ve gerekse Irak tarafından kullanımının yaşandığı Halepçe olaylarından sonra bu yöredeki Goranlar [[Hewraman]] dağlarına sığınmışlardır.
 == Kaynakça ==