Trabzon Vilayeti: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
17. satır: 17. satır:
|flag_type =
|flag_type =
|image_coat =
|image_coat =
|image_map = Trabzon Vilayet, Ottoman Empire (1900).svg
|image_map = CUINET(1890) 1.036 Vilayet of Trebizond.jpg
|image_map_size = 280px
|image_map_size = 280px
|image_map_caption = Trabzon Vilayeti (1900)
|image_map_caption = Trabzon Vilayeti (1890)
|capital = [[Trabzon]]<ref name="geodict">{{Google Kitaplar|cVQDZFM1T2IC|page=1854|Geographical Dictionary of the World}}</ref>
|capital = [[Trabzon]]<ref name="geodict">{{Google Kitaplar|cVQDZFM1T2IC|page=1854|Geographical Dictionary of the World}}</ref>
|today =
|today =
34. satır: 34. satır:
|footnotes =
|footnotes =
}}
}}

[[File:CUINET(1890) 1.036 Vilayet of Trebizond.jpg|thumb|right|400px|1890 yılında Trabzon vilayeti]]
'''Trabzon Vilayeti,''' [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] vilayetidir. 1867 yılında [[Trabzon Eyaleti]]'nin kaldırılmasıyla [[Trabzon]]'da kurulmuştur.
'''Trabzon Vilayeti,''' [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] vilayetidir. 1867 yılında [[Trabzon Eyaleti]]'nin kaldırılmasıyla [[Trabzon]]'da kurulmuştur.



Sayfanın 20.34, 15 Temmuz 2020 tarihindeki hâli

Trabzon Vilayeti
Vilayet-i Trabzon
Osmanlı İmparatorluğu Vilayeti

1867–1922
Trabzon Vilayeti harita üzerinde
Trabzon Vilayeti harita üzerinde
Trabzon Vilayeti (1890)
Merkez Trabzon[1]
Tarih
 - Kuruluş 1867
 - Kaldırılış 1922
Nüfus
 - Müslüman, 1914[2] 921.128 
 - Yunan, 1914[2] 161.524 
 - Ermeni, 1914[2] 38.899 

Trabzon Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1867 yılında Trabzon Eyaleti'nin kaldırılmasıyla Trabzon'da kurulmuştur.

Tarihi

Trabzon Eyaleti 1867 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kaldırılmıştır. Yerine Trabzon Vilayeti kurulmuştur. Vilayete bağlı sancaklar Trabzon Sancağı, 1869'dan itibaren Canik Sancağı, Lazistan Sancağı ve Gümüşhane Sancağı'dır.

Trabzon vilayeti, 1869 tarihli salnameye göre Trabzon, Canik, Gümüşhane ve Lazistan sancaklarından oluşuyordu. Trabzon sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkezin dışında, Bucak, Gireson, Rize, Of ve Tirebolu kazalarını kapsıyordu. Akçabat, Vakf-i sagir ile birlikte Yomra, Vakf-i kebir ile birlikte Tonya ve Maçka nahiyeleri mutasarrıflığa bağlıydı. Aybastı, Perşembe, Ulubey-Hapsemana Bucak kazasına bağlı birer nahiyeydi. Gireson kazasına Keşap ve Aksu nahiyeleri bağlıydı. Rize kazası Kuraiseba nahiyesini, Of kazası Sürmene nahiyesini, Tirebolu kazası Görele nahiyesini kapsıyordu. Trabzon sancağının merkezi olan Trabzon kentinde Rum metropolitinin başında bulunduğu Trabzon metropolitliği vardı. Ayrıca Trabzon ve çevresinden sorumlu Ermeni piskoposu, Trabzon ve çevresinden sorumlu Katolik piskoposu görev yapıyordu. Trabzon kentinde Rusya, Belçika, İran, İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, Müttefik Kuzey Almanya ve İtalya’nın konsoloslukları vardı.

Canik sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Samsun kazası dışında, Ünye, Bafra ve Çarşamba kazalarından oluşuyordu. Kavak nahiyesine merkez kazaya bağlıydı. Fatsa, Niksar, Çemeş-Bolaman ve Karakuş, Ünye kazasına bağlı nahiyelerdi. Terme nahiyesi Çarşamba kazasına, Alaçam nahiyesi de Bafra kazasına bağlıydı. Canik sancağının merkezi olan Samsun’da Canik ve çevresinden sorumlu Rum metropoliti görev yapıyordu.

Lazistan sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Batum kazası dışında, Arhavi ve Livana sancaklarından oluşuyordu. Acara-yı Ulya, Acara-yı Sufla ve Çürüksu birer nahiye olarak Batum kazasına bağlıydı. Arhavi kazası, Hemşin, Atina, Gönye ve Hopa nahiyelerini kapsıyordu. Livana kazasında ise sadece Maçahel nahiyesi bulunuyordu.

Gümüşhane sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Gümüşnahe kazası dışında,Torul ve Kelkit kazalarından oluşuyordu. Kovans ve Yağmurdere Gümüşhane kazasında yer alıyordu. Kürtün nahiyesi Torul kazasına, Şiran nahiyesi de Kelkit kazasına bağlıydı. Sancağın merkezi Gümüşhane kentinde, Gümüşhane ve çevresinden sorumlu Rum metropoliti görev yapıyordu.[3]

1869 yılı nüfusu

Trabzon sancağı 1.082 köyden ve 63.365 haneden oluşuyordu. Bunun 52.846 hanesi Müslüman, 10.519 hanesi Hıristiyan idi. 1869 tarihli salnamede sadece erkek nüfusu verilmiştir. Buna göre sancakta 210.149 erkek yaşıyordu. Bu erkek nüfusun 175.664 kişi Müslüman, 26.523 kişi Rum, 7.565 kişi Ermeni ve 397 kişi Katolik idi. Bu tespitte vergi yükümlüsü yetişkin erkek nüfusu sayılmış olmalıdır. Bu sayının dört katı alındığında, sancağın yaklaşık toplam nüfusu ortaya çıkar. Buradan hareketle 1869 yılında Trabzon sancağının toplam nüfusunun, 702.656 kişi Müslüman, 106.092 kişi Rum, 30.260 kişi Ermeni ve 1.588 kişi Katolik olmak üzere, 840.596 kişiden oluştuğu söylenebilir.

Canik sancağı 862 köyden ve 37.301 haneden oluşuyordu; 29.167 hanesi Müslüman, 8.134 hanesi Hıristiyan idi. 1869 tarihli salnameye göre sancakta, 99.545 kişi Müslüman, 25.119 kişi Rum ve 7.391 kişi Ermeni olmak üzere, 132.055 erkek yaşıyordu. Bu yetişkin erkek nüfusun dört katı alındığında, 98.180 kişi Müslüman, 100.476 kişi Rum ve 29.564 kişi Ermeni olmak üzere, sancağın yaklaşık toplam nüfusunun 528.222 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.

Lazistan sancağı 330 köyden ve 21.926 haneden oluşuyordu; 21.474 hanesi Müslüman, 452 hanesi Hıristiyan idi. 1869 tarihli salnameye göre, sancakta 66.232 erkek yaşıyordu. Bu erkek nüfusu içinde 64.534 kişi Müslüman, 41 kişi Rum, 396 kişiı Ermeni ve 1.261 kişi Katolik idi. Söz konusu yetişkin erkek nüfusunun dört katı alındığında, 258.136 kişi Müslüman, 88 kişi Rum, 1.584 kişi Ermeni ve 5.044 kişi Katolik olmak üzere, sancağın yaklaşık toplam nüfusunun 264.928 kişiden oluştuğu sonucuna varılabilir.

En az nüfusun yaşadığı Gümüşhane sancağı 366 köyden ve 16.378 haneden oluşuyordu. Bunun 10.307 hanesi Müslüman, 6.071 hanesi Hıristiyan idi. Gümüşhane sancağında, 25.517 kişi Müslüman, 11.755 kişi Rum ve 1.047 kişi Ermeni olmak üzere, 38.319 erkek kaydedilmiştir. Benzer biçimde söz konusu erkek nüfusunun dört katı alındığında, 102.068 kişi Müslüman, 47.020 kişi Rum ve 4.188 kişi Ermeni olmak üzere, sancağın toplam nüfusunun 153.276 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[4]

Sancakları

1909 yılında Trabzonun sancakları, kazaları ve nahiyeleri:

TRABZON VİLAYETİ
Trabzon Sancağı
Kaza Nahiye
Trabzon
Akçaabat
Giresun
Görele
Of
Ordu
Sürmene
Tirebolu
Vakfıkebir
Canik Sancağı
Kaza Nahiye
Samsun (Merkez)
Bafra
Çarşamba
Fatsa
Terme
Ünye
Gümüşhane Sancağı
Kaza Nahiye
Gümüşhane
Kelkit
Şiran (Karaca)
Torul
Lazistan Sancağı
Kaza Nahiye
Rize (Merkez)
Atina
Hopa

1920'de Trabzon sancağına bağlı kaza olan Giresun, Ordu, Tirebolu ve Görele kazalarıyla birleştirilip Giresun sancağına dönüşmüş, 1921'de Giresun sancağına bağlı Ordu kazası Trabzon Vilayeti'nin Canik Sancağı'na bağlı Fatsa ve Ünye kazalarıyla birleşip Ordu Sancağı'nı oluşturmuştur.

Nüfus

Eyalete bağlı sancak sınırlarını gösteren harita.
Nüfus
Trabzon
Yıl Nüfus
1864 938.100
1884 1.003.300
1890 1.047.700
1891 1.051.800
1900 948.500
1910 1.444.100
1920 1.073.900
Y & G
1861 yılında Trabzon Vilayeti'nin sancakları: Trabzon, Lazistan, Canik, Gümüşhane
1914 nüfusu.
Trabzon Vilayeti 1914 Nüfusu [5]
Sancak/Kaza Müslüman Rum Ermeni Yahudi Diğer Toplam
Trabzon 64.726 23.806 14,846 8 127 104.858
Ordu 111.421 18,505 12,349 - 1.211 143.491
Of 75.050 1.819 - - - 76,869
Akçaabat 56.401 6,561 3,517 - - 66,479
Tirebolu 48,999 10.530 868 - - 60,397
Sürmene 57,698 9.762 323 - - 67.783
Giresun 92,301 24.138 2,275 - - 118.714
Görele 42,823 1,648 312 - - 44.783
Vakfıkebir 28.484 13 51 - - 28,548
Maçka 17,950 19,575 258 - - 37.783
Trabzon sancağı 595,853 116,357 36,149 8 1,338 749,705
Lazistan (Rize) 122.055 1,507 5 - - 123.567
Atina 50,297 171 28 - - 50.496
Hopa 38,156 44 2 - - 38,202
Lazistan sancağı 210,508 1,722 35 - - 212,265
Gümüşhane 29,639 9.179 1,817 - - 40,635
Şiran 29.686 30.547 24 - - 60,257
Torul 22,312 3.155 392 - - 25,859
Kelkit 33.130 614 482 - - 34.226
Gümüşhane sancağı 114,767 43,495 2,715 - - 160,977
Canik (Samsun) 44,992 54,709 4,791 18 533 105,044
Ünye 58.351 5,251 5.861 9 - 69,472
Bafra 48,944 30.838 1,735 - 81,517
Fatsa 35,678 3,026 1,250 - 385 40,339
Çarşamba 54,353 3,948 10,820 - 609 69,730
Terme 23,632 967 2,601 - - 27,200
Canik sancağı 265,950 98,739 27,319 27 1,267 393,302
Toplam 1,187,078 260,313 66,218 35 2,605 1,516,249
Not: Ermenilerden 64,607 Gregoryen, 1,611 Katolik Ermeni.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ Google Kitaplar'da Geographical Dictionary of the World, s. 1854,
  2. ^ a b c "1914 Census Statistics" (PDF). Turkish General Staff. ss. 605–606. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2011. 
  3. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 73-127. ISBN 9789157871117.
  4. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 147. ISBN 9789157871117.
  5. ^ Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. ss. 180-184. ISBN 9780299091606.