Toplumdilbilim: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
TuğçeKılıçç (mesaj | katkılar)
Sosyolinguistik veya toplum dil bilimi kavramı üzerine makale ve sitelerden yararlanılarak yeni bir sayfa oluşturuldu.Toplum dil bilimi kavramının temsilcileri,tarihsel bilgileri,etki alanları ve oluşmasında etkili olan nedenleri ile birlikte karma bir yazı yazıldı.
1. satır: 1. satır:
'''Toplumsal dil bilimi''' veya '''sosyolinguistik''',insan topluluklarının kendine ait faktörlerle -sosyal sınıf,etnik köken, yaş ve cinsiyet-girdiği etkileşimi ve bu etkileşimin sonucu olan değişimleri karma biçimde inceleyen dil bilim dalı.<ref name=":0">{{Web kaynağı|url=http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4585/4498|başlık=Dtcfdergisi.ankara.edu}}</ref><ref name=":1">{{Web kaynağı|url=http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt12/sayi68_pdf/1dil_edebiyat/askinbalci_hulya.pdf|başlık=Sosyalaraştırmalar.com}}</ref>
'''Toplumdilbilim''', kültürel [[norm]]lar, beklentiler ve bağlam, dilin nasıl kullanıldığı ve toplumun [[dil (lisan)|dil]] üzerindeki etkisi de dahil olmak üzere toplumun her yönünün etkisini tanımlayıcı bir araştırmadır.
[[Dosya:Ferdinand de Saussure by Jullien.png|küçükresim|Ferdinand de Saussure]]
İlk kez bir alan olarak ,1952 yılında [[Haver C.Currie]] tarafından belirtilen ve zamanla diğer dil bilimciler tarafından geliştirilen-[[B.Bernstein]] fikri olarak sunulan alt ve orta toplumsal katmanlara bağlı dil değişimi<ref name=":0" />,[[Ferdinand de Saussure|Saussure’]]<nowiki/>ün düşüncesi olan özellikli dil ve kişisel dil ayrımı<ref name=":2">{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/411255|başlık=dergipark.org}}</ref>- bir dil bilim alanıdır.


== Toplumsal dil bilimin etki alanları ==
== Dış bağlantılar ==
Dil ve toplum arasındaki ilişkinin içeriği ve çeşitliliği yönüyle etki alanı oldukça değişken olan bu dalın asıl etki alanları makro düzeydeki etki alanı ve mikro düzeydeki etki alanı olmak üzere iki tanedir.
* {{DMOZ|Science/Social_Sciences/Linguistics/Applied_Linguistics|Applied Linguistics}}
* {{Web kaynağı | url = http://www.ncsu.edu/linguistics/ncllp/aboutfieldwork.php | başlık = About sociolinguistic fieldwork | iş = The North Carolina Language and Life Project | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160624003830/https://www.ncsu.edu/linguistics/ncllp/aboutfieldwork.php | arşivtarihi = 24 Haziran 2016 | erişimtarihi = 6 Şubat 2018 | ölüurl = no }}
* [https://web.archive.org/web/20101011073136/http://www.revel.inf.br/site2007/_pdf/9/entrevistas/revel_9_interview_labov.pdf Sociolinguistics: an interview with William Labov] ReVEL, vol. 5, n. 9, 2007.


=== Makro düzeydeki etki alanı ===
{{dilbilim-taslak}}
Toplumsal bağlamda sosyal olarak değerlendirilen durumları ve buna bağlı işlevleri inceler.İnsan topluluklarının sahip oldukları dillerin hangi koşullarda , nasıl ve ne zaman kullandıklarına dair incelemeler yapar.<ref name=":1" />


=== Mikro düzeydeki etki alanı ===
[[Kategori:Toplumdilbilim| ]]
Toplumlara ve bölgelere bağlı olarak değişen dil kullanımını inceleyerek dilin toplumsal ve bölgesel değerini açıklar.Toplum içerisinde kullanılan konuşmanın üretimi ve anlamı üzerinde durur. Bununla birlikte bir kültürdeki konuşmanın analizini ve kültürler arası iletişimdeki rolünü irdeler.<ref name=":1" />
[[Dosya:Portret van Wilhelm von Humbolt, RP-P-1914-3252.jpg|küçükresim|Wilhelm von Humboldt]]

== Toplumsal dil bilimin oluşma ve incelenme nedenleri ==
Dil bilimci [[Wilhelm von Humboldt]] tarafından belirtilen her dilin içerinde kendine özgü bir görüş-dilin iç biçimi-barındırdığı fikri ,toplum ve dil ilişkisinin incelenmesi yönünde bir talep olarak değerlendirilebilir.<ref name=":0" />

Dil yetisini [[toplumsal nitelikli dil]]  ve [[bireysel nitelikli söz]] olarak değerlendiren Ferdinand de Saussure, dil ile söz oluşumda birey ve topluma dikkat çeker.Bu bağlamda,dilin toplum üyeleri arasındaki sözleşmeye bağlı bir varlığı olduğunu belirtir.Bu durum dil ile toplum ilişkisinin incelenmesi için bir neden olabilir.<ref name=":0" />

Toplumsal dilin katmanlarından ve bu katmanların işlevlerinden bahseden B.Bernstein,belirttiği eksiklik kuramı ile toplumsal sınıfların dil üzerindeki etkisini açıkça belirtir.Bahsedilen kurama göre toplumun sahip olduğu alt ve orta sınıf<!-- Bahsedilen toplumsal sınıf kavramı B.Bernstein tarafından belirtilir. --> arasında dilin işlevi yönünden bir bakıma eksiklik vardır.Toplumun alt sınıfı,orta sınıfına göre dili daha eksik ve daha yetersiz kullanmaktadır.Ayrıca bahsedilen alt sınıfın dili daralmış kod ve orta sınıfın dili genişlemiş kod olarak belirtilir.Bu fikirler doğrultusunda dil üzerine yapılan çalışmalarda toplumun incelenmesi bir gereksinim haline gelebilir.<ref name=":0" />

B.Bernstein’in bahsettiği eksiklik kuramına bir eleştiri olarak değerlendirilen ayrılık kuramı ,[[William Labov]]’un araştırmaları doğrultusunda değerlendirilir.Ayrılık kuramı,Labov ve konunun diğer araştırmacıları referans alınarak değerlendirildiğinde,ölçünlü İngilizce ve ölçülü olmayan İngilizce için her ikisinin de kendi içinde toplumsal anlam ve işlevler barındırdığı , dolayısıyla bu özgünlük durumu sebebiyle birinin diğerinden daha üstün olup olmama durumun değerlendirilemeyeceği anlaşılır.Değerlendirmede toplumsal davranışın bir bakıma dil davranışı olarak adlandırılabileceği ortaya çıkmıştır<ref name=":2" />.Bu ve buna benzer kuramlar dahilinde de toplum ve dil biliminin ilişkisine duyulan ihtiyaç belirtilebilir.

== Kaynakça ==
Dergipark.org<ref name=":2" />

Dtcfdergisi.ankara.edu<ref name=":0" />,

Sosyalaraştırmalar.com<ref name=":1" />

Sayfanın 19.18, 27 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Toplumsal dil bilimi veya sosyolinguistik,insan topluluklarının kendine ait faktörlerle -sosyal sınıf,etnik köken, yaş ve cinsiyet-girdiği etkileşimi ve bu etkileşimin sonucu olan değişimleri karma biçimde inceleyen dil bilim dalı.[1][2]

Ferdinand de Saussure

İlk kez bir alan olarak ,1952 yılında Haver C.Currie tarafından belirtilen ve zamanla diğer dil bilimciler tarafından geliştirilen-B.Bernstein fikri olarak sunulan alt ve orta toplumsal katmanlara bağlı dil değişimi[1],Saussure’ün düşüncesi olan özellikli dil ve kişisel dil ayrımı[3]- bir dil bilim alanıdır.

Toplumsal dil bilimin etki alanları

Dil ve toplum arasındaki ilişkinin içeriği ve çeşitliliği yönüyle etki alanı oldukça değişken olan bu dalın asıl etki alanları makro düzeydeki etki alanı ve mikro düzeydeki etki alanı olmak üzere iki tanedir.

Makro düzeydeki etki alanı

Toplumsal bağlamda sosyal olarak değerlendirilen durumları ve buna bağlı işlevleri inceler.İnsan topluluklarının sahip oldukları dillerin hangi koşullarda , nasıl ve ne zaman kullandıklarına dair incelemeler yapar.[2]

Mikro düzeydeki etki alanı

Toplumlara ve bölgelere bağlı olarak değişen dil kullanımını inceleyerek dilin toplumsal ve bölgesel değerini açıklar.Toplum içerisinde kullanılan konuşmanın üretimi ve anlamı üzerinde durur. Bununla birlikte bir kültürdeki konuşmanın analizini ve kültürler arası iletişimdeki rolünü irdeler.[2]

Wilhelm von Humboldt

Toplumsal dil bilimin oluşma ve incelenme nedenleri

Dil bilimci Wilhelm von Humboldt tarafından belirtilen her dilin içerinde kendine özgü bir görüş-dilin iç biçimi-barındırdığı fikri ,toplum ve dil ilişkisinin incelenmesi yönünde bir talep olarak değerlendirilebilir.[1]

Dil yetisini toplumsal nitelikli dil  ve bireysel nitelikli söz olarak değerlendiren Ferdinand de Saussure, dil ile söz oluşumda birey ve topluma dikkat çeker.Bu bağlamda,dilin toplum üyeleri arasındaki sözleşmeye bağlı bir varlığı olduğunu belirtir.Bu durum dil ile toplum ilişkisinin incelenmesi için bir neden olabilir.[1]

Toplumsal dilin katmanlarından ve bu katmanların işlevlerinden bahseden B.Bernstein,belirttiği eksiklik kuramı ile toplumsal sınıfların dil üzerindeki etkisini açıkça belirtir.Bahsedilen kurama göre toplumun sahip olduğu alt ve orta sınıf arasında dilin işlevi yönünden bir bakıma eksiklik vardır.Toplumun alt sınıfı,orta sınıfına göre dili daha eksik ve daha yetersiz kullanmaktadır.Ayrıca bahsedilen alt sınıfın dili daralmış kod ve orta sınıfın dili genişlemiş kod olarak belirtilir.Bu fikirler doğrultusunda dil üzerine yapılan çalışmalarda toplumun incelenmesi bir gereksinim haline gelebilir.[1]

B.Bernstein’in bahsettiği eksiklik kuramına bir eleştiri olarak değerlendirilen ayrılık kuramı ,William Labov’un araştırmaları doğrultusunda değerlendirilir.Ayrılık kuramı,Labov ve konunun diğer araştırmacıları referans alınarak değerlendirildiğinde,ölçünlü İngilizce ve ölçülü olmayan İngilizce için her ikisinin de kendi içinde toplumsal anlam ve işlevler barındırdığı , dolayısıyla bu özgünlük durumu sebebiyle birinin diğerinden daha üstün olup olmama durumun değerlendirilemeyeceği anlaşılır.Değerlendirmede toplumsal davranışın bir bakıma dil davranışı olarak adlandırılabileceği ortaya çıkmıştır[3].Bu ve buna benzer kuramlar dahilinde de toplum ve dil biliminin ilişkisine duyulan ihtiyaç belirtilebilir.

Kaynakça

Dergipark.org[3]

Dtcfdergisi.ankara.edu[1],

Sosyalaraştırmalar.com[2]

  1. ^ a b c d e f "Dtcfdergisi.ankara.edu". 
  2. ^ a b c d "Sosyalaraştırmalar.com" (PDF). 
  3. ^ a b c "dergipark.org".