Sodyum karbonat: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Oktanyum (mesaj | katkılar)
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
56. satır: 56. satır:
| 48.1 (41.9 °C)
| 48.1 (41.9 °C)
| 45.62 (60 °C)
| 45.62 (60 °C)
| 43.6 (100&nbsp;°C)<ref name=sioc>{{cite book|last1=Seidell |first1=Atherton |last2=Linke |first2=William F. |year=1919 |title=Solubilities of Inorganic and Organic Compounds |url=https://archive.org/details/solubilitiesino01seidgoog |publisher=D. Van Nostrand Company |place=[[New York City|New York]] |edition=2nd |page=[https://archive.org/details/solubilitiesino01seidgoog/page/n658 633]}}</ref>
| 43.6 (100&nbsp;°C)<ref name=sioc>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Seidell |ad1=Atherton |soyadı2=Linke |ad2=William F. |yıl=1919 |başlık=Solubilities of Inorganic and Organic Compounds |url=https://archive.org/details/solubilitiesino01seidgoog |yayıncı=D. Van Nostrand Company |yer=[[New York City|New York]] |baskı=2nd |sayfa=[https://archive.org/details/solubilitiesino01seidgoog/page/n658 633]}}</ref>
}}
}}
| ÇözünürDiğer = [[alkali]] çözeltilerde,<ref name=sioc /> [[gliserin]]de çözünür<br>[[etanol|alkol]]de az çözünür<br> [[karbon disülfür|CS<sub>2</sub>]], [[aseton]], alkil [[asetat]]lar, alkol, [[benzonitril]], sıvı [[amonyak]]ta çözünmez<ref name=doc00>{{cite book|title = A Dictionary of Chemical Solubilities: Inorganic|url = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.163725|edition = 2nd|first1 = Arthur Messinger|last1 = Comey|first2 = Dorothy A.|last2 = Hahn|place = New York|publisher = The MacMillan Company|date = February 1921|pages = 208–209}}</ref>
| ÇözünürDiğer = [[alkali]] çözeltilerde,<ref name=sioc /> [[gliserin]]de çözünür<br>[[etanol|alkol]]de az çözünür<br> [[karbon disülfür|CS<sub>2</sub>]], [[aseton]], alkil [[asetat]]lar, alkol, [[benzonitril]], sıvı [[amonyak]]ta çözünmez<ref name=doc00>{{Kitap kaynağı|başlık = A Dictionary of Chemical Solubilities: Inorganic|url = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.163725|baskı = 2nd|ad1 = Arthur Messinger|soyadı1 = Comey|ad2 = Dorothy A.|soyadı2 = Hahn|yer = New York|yayıncı = The MacMillan Company|tarih = Şubat 1921|sayfalar = 208–209}}</ref>
| Çözünürlük1 = 98.3{{nbsp}}g/100{{nnbsp}}g (155&nbsp;°C)<ref name=doc00 />
| Çözünürlük1 = 98.3{{nbsp}}g/100{{nnbsp}}g (155&nbsp;°C)<ref name=doc00 />
| Çözücü1 = gliserin
| Çözücü1 = gliserin
66. satır: 66. satır:
| Çözücü3 = dimetilformamid
| Çözücü3 = dimetilformamid
| ErimeNoktası = 851°C
| ErimeNoktası = 851°C
| Erime_notları = (Susuz)<br>100°C <br> bozunur (monohidrat)<br>33.5°C<br> bozunur (heptahidrat)<br>34°C<br> (dekahidrat)<ref name=crc>{{CRC90}}</ref><ref name=pphoic>{{cite book|last = Pradyot|first = Patnaik|year = 2003|title = Handbook of Inorganic Chemicals|publisher = The McGraw-Hill Companies, Inc.|isbn = 978-0-07-049439-8|page = 861}}</ref>
| Erime_notları = (Susuz)<br>100°C <br> bozunur (monohidrat)<br>33.5°C<br> bozunur (heptahidrat)<br>34°C<br> (dekahidrat)<ref name=crc>{{CRC90}}</ref><ref name=pphoic>{{Kitap kaynağı|soyadı = Pradyot|ad = Patnaik|yıl = 2003|başlık = Handbook of Inorganic Chemicals|yayıncı = The McGraw-Hill Companies, Inc.|isbn = 978-0-07-049439-8|sayfa = 861}}</ref>
| pKb = 3.67
| pKb = 3.67
| RefractIndex = 1.485 (susuz)<br> 1.420 (monohidrat)<ref name=pphoic /><br> 1.405 (dekahidrat)
| RefractIndex = 1.485 (susuz)<br> 1.420 (monohidrat)<ref name=pphoic /><br> 1.405 (dekahidrat)
73. satır: 73. satır:
}}
}}
| Kısım3 = {{Kimyakutu Yapı
| Kısım3 = {{Kimyakutu Yapı
| KristalYapısı = [[Monoklinik]] (γ-form, β-form, δ-form, susuz)<ref name=scr>{{cite journal|title = Sodium carbonate revisited|first1 = Michal|last1 = Dusek|first2 = Gervais|last2 = Chapuis|first3 = Mathias|last3 = Meyer|first4 = Vaclav|last4 = Petricek|journal = [[Acta Crystallographica Section B]]|url = http://infoscience.epfl.ch/record/82110/files/publ_03_dusek_a.pdf|issn = 0108-7681|year = 2003|volume = 59|issue = 3|accessdate = 2014-07-25|pages = 337–352|doi = 10.1107/S0108768103009017|pmid = 12761404}}</ref><br> [[Ortorombik]] (monohidrat, heptahidrat)<ref name=cod>{{cite journal|title = Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>. H<sub>2</sub>O|first = J.P|last = Harper|journal = Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials|url = http://www.crystallography.net/1011295.html|issn = 2196-7105|accessdate = 2014-07-25|pages = 266–273|year = 1936|volume = 95|issue = 1|doi = 10.1524/zkri.1936.95.1.266|editor-last1 = Antipov|editor-first1 = Evgeny|editor-last2 = Bismayer|editor-first2 = Ulrich|editor-last3 = Huppertz|editor-first3 = Hubert|editor-last4 = Petrícek|editor-first4 = Václav|editor-last5 = Pöttgen|editor-first5 = Rainer|editor-last6 = Schmahl|editor-first6 = Wolfgang|editor-last7 = Tiekink|editor-first7 = E.R.T.|editor-last8 = Zou|editor-first8 = Xiaodong}}</ref><ref name=7h2o>{{cite journal|title = Sodium Carbonate Heptahydrate|first1 = C.|last1 = Betzel|first2 = W.|last2 = Saenger|first3 = D.|last3 = Loewus|journal = Acta Crystallographica Section B|pages = 2802–2804|year = 1982|volume = 38|issue = 11|doi = 10.1107/S0567740882009996}}</ref>
| KristalYapısı = [[Monoklinik]] (γ-form, β-form, δ-form, susuz)<ref name=scr>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Sodium carbonate revisited|ad1 = Michal|soyadı1 = Dusek|ad2 = Gervais|soyadı2 = Chapuis|ad3 = Mathias|soyadı3 = Meyer|ad4 = Vaclav|soyadı4 = Petricek|journal = [[Acta Crystallographica Section B]]|url = http://infoscience.epfl.ch/record/82110/files/publ_03_dusek_a.pdf|issn = 0108-7681|yıl = 2003|cilt = 59|sayı = 3|erişimtarihi =25 Temmuz 2014|sayfalar = 337–352|doi = 10.1107/S0108768103009017|pmid = 12761404}}</ref><br> [[Ortorombik]] (monohidrat, heptahidrat)<ref name=cod>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>. H<sub>2</sub>O|ad = J.P|soyadı = Harper|journal = Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials|url = http://www.crystallography.net/1011295.html|issn = 2196-7105|erişimtarihi =25 Temmuz 2014|sayfalar = 266–273|yıl = 1936|cilt = 95|sayı = 1|doi = 10.1524/zkri.1936.95.1.266|editör1-soyadı = Antipov|editör1-ad = Evgeny|editör2-soyadı = Bismayer|editör2-ad = Ulrich|editör3-soyadı = Huppertz|editör3-ad = Hubert|editör4-soyadı = Petrícek|editör4-ad = Václav|editör5-soyadı = Pöttgen|editör5-ad = Rainer|editör6-soyadı = Schmahl|editör6-ad = Wolfgang|editör7-soyadı = Tiekink|editör7-ad = E.R.T.|editör8-soyadı = Zou|editör8-ad = Xiaodong}}</ref><ref name=7h2o>{{Akademik dergi kaynağı|başlık = Sodium Carbonate Heptahydrate|ad1 = C.|soyadı1 = Betzel|ad2 = W.|soyadı2 = Saenger|ad3 = D.|soyadı3 = Loewus|journal = Acta Crystallographica Section B|sayfalar = 2802–2804|yıl = 1982|cilt = 38|sayı = 11|doi = 10.1107/S0567740882009996}}</ref>
| Coordination = Oktahedral (Na<sup>+</sup>, susuz)
| Coordination = Oktahedral (Na<sup>+</sup>, susuz)
}}
}}
|Kısım4={{Kimyakutu Termokimya
|Kısım4={{Kimyakutu Termokimya
| DeltaHf = −1130.7{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc /><ref name=chemister>{{cite web|last = Anatolievich|first = Kiper Ruslan|website =chemister.ru|url = http://chemister.ru/Database/properties-en.php?dbid=1&id=66|title = sodium carbonate|accessdate = 2014-07-25}}</ref>
| DeltaHf = −1130.7{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc /><ref name=chemister>{{Web kaynağı|soyadı = Anatolievich|ad = Kiper Ruslan|website =chemister.ru|url = http://chemister.ru/Database/properties-en.php?dbid=1&id=66|başlık = sodium carbonate|erişimtarihi =25 Temmuz 2014}}</ref>
| Entropi = 135{{nbsp}}J/mol•K<ref name=crc />
| Entropi = 135{{nbsp}}J/mol•K<ref name=crc />
| DeltaGf = −1044.4{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc />
| DeltaGf = −1044.4{{nbsp}}kJ/mol<ref name=crc />
91. satır: 91. satır:
| NFPA-H = 1
| NFPA-H = 1
| NFPA-F = 0
| NFPA-F = 0
| NFPA-R = 0 <ref name=css>{{cite web|title = Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous|url = http://www.conservationsupportsystems.com/system/assets/msds/sodium_carbonate_msds.pdf|website =conservationsupportsystems.com|publisher = ConservationSupportSystems|accessdate = 2014-07-25}}</ref>
| NFPA-R = 0 <ref name=css>{{Web kaynağı|başlık = Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous|url = http://www.conservationsupportsystems.com/system/assets/msds/sodium_carbonate_msds.pdf|website =conservationsupportsystems.com|yayıncı = ConservationSupportSystems|erişimtarihi =25 Temmuz 2014}}</ref>
| LD50 = 4090 mg/kg (sıçan, oral)<ref>{{cite web|url=http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/497-19-8|title=ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information|first=Michael|last=Chambers}}</ref>
| LD50 = 4090 mg/kg (sıçan, oral)<ref>{{Web kaynağı|url=http://chem.sis.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/497-19-8|başlık=ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information|ad=Michael|soyadı=Chambers}}</ref>
}}
}}
|Kısım8={{Kimyakutu Benzeyen
|Kısım8={{Kimyakutu Benzeyen
100. satır: 100. satır:
}}
}}
}}
}}
'''Sodyum karbonat''', ('''çamaşır sodası''', '''kristal soda''' ve '''soda külü''' olarak da bilinir) Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> formülüne sahip değişik hidratları olan bir [[inorganik bileşik]]tir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, odun küllerinden (bir zamanlar [[potasa]] üretmek için kullanılıyordu) belirgin şekilde farklı olduğundan, sodyum karbonat "soda külü" olarak bilinir hale geldi. <ref>{{cite web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/soda_ash/soda-ash-industry.pdf|title=minerals.usgs.gov/minerals}}</ref> Günümüzde ise, [[Solvay işlemi]] ile [[sodyum klorür]] ve [[kireç taşı]]ndan büyük miktarlarda üretilmektedir.
'''Sodyum karbonat''', ('''çamaşır sodası''', '''kristal soda''' ve '''soda külü''' olarak da bilinir) Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> formülüne sahip değişik hidratları olan bir [[inorganik bileşik]]tir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, odun küllerinden (bir zamanlar [[potasa]] üretmek için kullanılıyordu) belirgin şekilde farklı olduğundan, sodyum karbonat "soda külü" olarak bilinir hale geldi. <ref>{{Web kaynağı|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/soda_ash/soda-ash-industry.pdf|başlık=minerals.usgs.gov/minerals}}</ref> Günümüzde ise, [[Solvay işlemi]] ile [[sodyum klorür]] ve [[kireç taşı]]ndan büyük miktarlarda üretilmektedir.


==Hidratları==
==Hidratları==
108. satır: 108. satır:
* sodyum karbonat monohidrat ([[termonatrit]]), Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>•H<sub>2</sub>O. '''Kristal karbonat''' olarak da bilinir.
* sodyum karbonat monohidrat ([[termonatrit]]), Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>•H<sub>2</sub>O. '''Kristal karbonat''' olarak da bilinir.
* kalsine edilmiş soda olarak da bilinen susuz sodyum karbonat, hidratların ısıtılmasıyla oluşur. Ayrıca, [[Solvay işlemi]]nin son aşamasında olduğu gibi sodyum bikarbonat ısıtıldığında (kalsine edildiğinde) da oluşur.
* kalsine edilmiş soda olarak da bilinen susuz sodyum karbonat, hidratların ısıtılmasıyla oluşur. Ayrıca, [[Solvay işlemi]]nin son aşamasında olduğu gibi sodyum bikarbonat ısıtıldığında (kalsine edildiğinde) da oluşur.
Dekahidrat -2.1 - +32 °C sıcaklık aralığındaki kristalleşen sulu çözeltilerden, heptahidrat 32 - 35.4 °C sıcaklıktaki dar aralıkta ve bu sıcaklığın üzerinde ise monohidrat form oluşur.<ref>{{Cite journal|title=On the transition temperatures of the transition temperatures of the hydrates of sodium carbonate as fix points in thermometry |journal=Journal of the American Chemical Society |volume=36 |issue=3 |pages=485–490 |author= T.W.Richards and A.H. Fiske|doi=10.1021/ja02180a003 |year=1914 |url=https://zenodo.org/record/1428987 }}</ref> Kuru havada dekahidrat ve heptahidrat monohidratı vermek üzere su kaybeder. Diğer hidratlar da bilinmektedir, örn. sodyum karbonat birim başına 2.5 birim su ile ("pentahemihidrat").<ref>{{cite web |url=http://www.minsocam.org/ammin/am15/am15_69.pdf= |author=A. Pabst |title=On the hydrates of sodium carbonate }}{{dead link|date=January 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
Dekahidrat -2.1 - +32 °C sıcaklık aralığındaki kristalleşen sulu çözeltilerden, heptahidrat 32 - 35.4 °C sıcaklıktaki dar aralıkta ve bu sıcaklığın üzerinde ise monohidrat form oluşur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=On the transition temperatures of the transition temperatures of the hydrates of sodium carbonate as fix points in thermometry |journal=Journal of the American Chemical Society |cilt=36 |sayı=3 |sayfalar=485–490 |yazar= T.W.Richards and A.H. Fiske|doi=10.1021/ja02180a003 |yıl=1914 |url=https://zenodo.org/record/1428987 }}</ref> Kuru havada dekahidrat ve heptahidrat monohidratı vermek üzere su kaybeder. Diğer hidratlar da bilinmektedir, örn. sodyum karbonat birim başına 2.5 birim su ile ("pentahemihidrat").<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.minsocam.org/ammin/am15/am15_69.pdf= |yazar=A. Pabst |başlık=On the hydrates of sodium carbonate }}{{dead link|date=January 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>


==Kullanımı==
==Kullanımı==
137. satır: 137. satır:


==Daha fazla bilgi için==
==Daha fazla bilgi için==
* {{Cite book | last1 = Eggeman | first1 = T. | chapter = Sodium Carbonate | doi = 10.1002/0471238961.1915040918012108.a01.pub3 | title = Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology | year = 2011 | isbn = 978-0471238966 | pmid = | pmc = }}
* {{Kitap kaynağı | soyadı1 = Eggeman | ad1 = T. | bölüm = Sodium Carbonate | doi = 10.1002/0471238961.1915040918012108.a01.pub3 | başlık = Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology | yıl = 2011 | isbn = 978-0471238966 | pmid = | pmc = }}
* {{Cite book | last1 = Thieme | first1 = C. | chapter = Sodium Carbonates | doi = 10.1002/14356007.a24_299 | title = Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | year = 2000 | isbn = 978-3527306732 | pmid = | pmc = }}
* {{Kitap kaynağı | soyadı1 = Thieme | ad1 = C. | bölüm = Sodium Carbonates | doi = 10.1002/14356007.a24_299 | başlık = Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry | yıl = 2000 | isbn = 978-3527306732 | pmid = | pmc = }}


==Dış bağlantılar==
==Dış bağlantılar==

Sayfanın 18.44, 14 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Sodyum karbonat
Sodyum karbonatın iskelet formülü
Sodyum karbonat örneği
Adlandırmalar
Sodyum karbonat
Çamaşır sodası, Kristal soda, Soda külü
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.007.127 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 207-838-8
E numaraları E500(i) (asitliği düzenleyiciler, ...)
RTECS numarası
  • VZ4050000
UNII
  • InChI=1S/CH2O3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2*+1/p-2 
    Key: CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L 
  • InChI=1/NaHCO3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2*+1/p-2
    Key: CDBYLPFSWZWCQE-NUQVWONBAP
  • [Na+].[Na+].[O-]C([O-])=O
Özellikler
Molekül formülü Na2CO3
Molekül kütlesi 105.9888 g/mol (susuz)
286.1416 g/mol (dekahidrat)
Görünüm Beyaz katı, higroskopik
Koku Kokusuz
Yoğunluk
  • 2.54 g/cm3 (25 °C, susuz)
  • 1.92 g/cm3 (856 °C)
  • 2.25 g/cm3 (monohidrat)[1]
  • 1.51 g/cm3 (heptahidrat)
  • 1.46 g/cm3 (dekahidrat)[2]
Erime noktası 851°C (Susuz)
100°C
bozunur (monohidrat)
33.5°C
bozunur (heptahidrat)
34°C
(dekahidrat)[2][5]
Çözünürlük (su içinde) Susuz, g/100 mL:
  • 7 (0 °C)
  • 16.4 (15 °C)
  • 34.07 (27.8 °C)
  • 48.69 (34.8 °C)
  • 48.1 (41.9 °C)
  • 45.62 (60 °C)
  • 43.6 (100 °C)[3]
Çözünürlük (etandiol içinde) alkali çözeltilerde,[3] gliserinde çözünür
alkolde az çözünür
CS2, aseton, alkil asetatlar, alkol, benzonitril, sıvı amonyakta çözünmez[4]
Çözünürlük (gliserin içinde) 98.3 g/100 g (155 °C)[4]
Çözünürlük 3.46 g/100 g (20 °C)[6]
Çözünürlük (dimetilformamid içinde) 0.5 g/kg[6]
Baziklik (pKb) 3.67
−4.1•10−5 cm3/mol[2]
Kırınım dizimi (nD) 1.485 (susuz)
1.420 (monohidrat)[5]
1.405 (dekahidrat)
Yapı
Monoklinik (γ-form, β-form, δ-form, susuz)[7]
Ortorombik (monohidrat, heptahidrat)[1][8]
Oktahedral (Na+, susuz)
Termokimya
112.3 J/mol•K[2]
Standart molar entropi (S298)
135 J/mol•K[2]
Standart formasyon entalpisi fH298)
−1130.7 kJ/mol[2][6]
Gibbs serbest enerjisi fG)
−1044.4 kJ/mol[2]
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Tahriş edici
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS07: Zararlı[9]
İşaret sözcüğü Uyarı
Tehlike ifadeleri H319[9]
Önlem ifadeleri P305+P351+P338[9]
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 1: Maruziyet tahrişe neden olabilir, ancak yalnızca hafif kalıcı hasar oluşturur. Örnek: TerebentinYanıcılık 0: Yanmaz. Örnek: SuÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
1
0
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
4090 mg/kg (sıçan, oral)[11]
Güvenlik bilgi formu (SDS) MSDS
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Sodyum bikarbonat
Diğer katyonlar
Lityum karbonat
Potasyum karbonat
Rubidyum karbonat
Sezyum karbonat
Benzeyen bileşikler
Sodyum seskikarbonat
Sodyum perkarbonat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum karbonat, (çamaşır sodası, kristal soda ve soda külü olarak da bilinir) Na2CO3 formülüne sahip değişik hidratları olan bir inorganik bileşiktir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, odun küllerinden (bir zamanlar potasa üretmek için kullanılıyordu) belirgin şekilde farklı olduğundan, sodyum karbonat "soda külü" olarak bilinir hale geldi. [12] Günümüzde ise, Solvay işlemi ile sodyum klorür ve kireç taşından büyük miktarlarda üretilmektedir.

Hidratları

Sodyum karbonat üç hidrat formda ve susuz tuz olarak üretilir:

  • sodyum karbonat dekahidrat (natron), Na2CO3•10H2O, kolaylıkla çiçeklenerek monohidrat şekle dönüşür.
  • sodyum karbonat heptahidrat (mineral formu bilinmiyor), Na2CO3•7H2O.
  • sodyum karbonat monohidrat (termonatrit), Na2CO3•H2O. Kristal karbonat olarak da bilinir.
  • kalsine edilmiş soda olarak da bilinen susuz sodyum karbonat, hidratların ısıtılmasıyla oluşur. Ayrıca, Solvay işleminin son aşamasında olduğu gibi sodyum bikarbonat ısıtıldığında (kalsine edildiğinde) da oluşur.

Dekahidrat -2.1 - +32 °C sıcaklık aralığındaki kristalleşen sulu çözeltilerden, heptahidrat 32 - 35.4 °C sıcaklıktaki dar aralıkta ve bu sıcaklığın üzerinde ise monohidrat form oluşur.[13] Kuru havada dekahidrat ve heptahidrat monohidratı vermek üzere su kaybeder. Diğer hidratlar da bilinmektedir, örn. sodyum karbonat birim başına 2.5 birim su ile ("pentahemihidrat").[14]

Kullanımı

Ana kullanımı

En büyük kullanım alanı olarak, sodyum karbonat cam, kağıt, suni ipek, sabun ve deterjan üretiminde kullanılır.[15]

Cam üretimi

Sodyum karbonat silika için bir akış görevi görür, karışımın erime noktasını özel malzemeler olmadan erişebilir bir noktaya düşürür. Bu "soda camı" hafifçe suda çözünür, bu nedenle camın çözünmez olması için eriyik karışımına bir miktar kalsiyum karbonat eklenir. Şişe ve pencere camı (Soda-kireç camı) sodyum karbonat, kalsiyum karbonat ve silis kumu (silisyum dioksit (SiO2)) gibi karışımların eritilmesiyle yapılır. Bu maddeler ısıtıldığında, karbonatlar karbon dioksit açığa çıkarır. Bu şekilde sodyum karbonat, bir sodyum oksit kaynağıdır. Soda kireç camı, yüzyıllardır en yaygın cam şekli olmuştur.

Su yumuşatma

Sodyum karbonat Mg2+ ve Ca2+ uzaklaştırıp suyu yumuşatmak için kullanılır. Bu iyonlar karbonat iyonları ile işleme tabi tutulduğunda çözünmeyen katı çökeltiler oluşturur:

Ca2+ + CO32- → CaCO3

Sodyum karbonat ucuz ve suda çözünür bir karbonat iyonları kaynağıdır.

Gıda katkı maddesi ve pişirme

Sodyum karbonat bir asitlik düzenleyici, topaklanmayı önleyici madde, kabartma maddesi ve stabilizatör olarak kullanılan bir gıda katkı maddesidir (E500). Rāmen eriştelerine karakteristik lezzet ve dokusunu vermek için kullanılan ve bir alkali tuz çözeltisi olan kansui (かん水) bileşenlerinden biridir. Snus üretiminde son ürünün pH’ını stabilize etmek için kullanılır.


Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Harper, J.P (1936). Antipov, Evgeny; Bismayer, Ulrich; Huppertz, Hubert; Petrícek, Václav; Pöttgen, Rainer; Schmahl, Wolfgang; Tiekink, E.R.T.; Zou, Xiaodong (Ed.). "Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na2CO3. H2O". Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials. 95 (1): 266–273. doi:10.1524/zkri.1936.95.1.266. ISSN 2196-7105. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  2. ^ a b c d e f g Lide, David R., (Ed.) (2009). CRC Handbook of Chemistry and Physics (90th bas.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-1-4200-9084-0. 
  3. ^ a b Seidell, Atherton; Linke, William F. (1919). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds (2nd bas.). New York: D. Van Nostrand Company. s. 633. 
  4. ^ a b Comey, Arthur Messinger; Hahn, Dorothy A. (Şubat 1921). A Dictionary of Chemical Solubilities: Inorganic (2nd bas.). New York: The MacMillan Company. ss. 208–209. 
  5. ^ a b Pradyot, Patnaik (2003). Handbook of Inorganic Chemicals. The McGraw-Hill Companies, Inc. s. 861. ISBN 978-0-07-049439-8. 
  6. ^ a b c d Anatolievich, Kiper Ruslan. "sodium carbonate". chemister.ru. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  7. ^ Dusek, Michal; Chapuis, Gervais; Meyer, Mathias; Petricek, Vaclav (2003). "Sodium carbonate revisited" (PDF). Acta Crystallographica Section B. 59 (3): 337–352. doi:10.1107/S0108768103009017. ISSN 0108-7681. PMID 12761404. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  8. ^ Betzel, C.; Saenger, W.; Loewus, D. (1982). "Sodium Carbonate Heptahydrate". Acta Crystallographica Section B. 38 (11): 2802–2804. doi:10.1107/S0567740882009996. 
  9. ^ a b c Sigma-Aldrich Co., Sodium carbonate. Retrieved on 2014-05-06.
  10. ^ "Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous" (PDF). conservationsupportsystems.com. ConservationSupportSystems. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014. 
  11. ^ Chambers, Michael. "ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". 
  12. ^ "minerals.usgs.gov/minerals" (PDF). 
  13. ^ T.W.Richards and A.H. Fiske (1914). "On the transition temperatures of the transition temperatures of the hydrates of sodium carbonate as fix points in thermometry". Journal of the American Chemical Society. 36 (3): 485–490. doi:10.1021/ja02180a003. 
  14. ^ A. Pabst. "On the hydrates of sodium carbonate". [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Ullmann isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

Daha fazla bilgi için

Dış bağlantılar