Çerkez Ethem: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
Yazım hatası düzeltme ve içerik ekleme Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
||
1. satır: | 1. satır: | ||
{{Kişi bilgi kutusu |
{{Kişi bilgi kutusu |
||
| isim = |
| isim = Çerkes Ethem<br/>شركس ادهم |
||
| resim = |
| resim = CerkesEthemPortre.jpg |
||
| resim_boyutu = 200px |
| resim_boyutu = 200px |
||
| doğum_tarihi = 1886 |
| doğum_tarihi = 1886 |
||
16. satır: | 16. satır: | ||
}}[[Dosya:Çerkez Ethem, Çerkez savaşçıları ve Mustafa Kemal Atatürk, 06-1920.jpg|thumb|Çerkes Ethem, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte]] |
}}[[Dosya:Çerkez Ethem, Çerkez savaşçıları ve Mustafa Kemal Atatürk, 06-1920.jpg|thumb|Çerkes Ethem, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte]] |
||
'''Çerkez Ethem''' ('''d.''' 1886, [[Bandırma]] - '''ö.''' 21 Eylül 1948, [[Amman]]), [[Çerkesler|Çerkes]] asıllı [[Türkler|Türk]] [[asker]]. [[ |
'''Çerkez Ethem''' ('''d.''' 1886, [[Bandırma]] - '''ö.''' 21 Eylül 1948, [[Amman]]), [[Çerkesler|Çerkes]] asıllı [[Türkler|Türk]] [[asker]]. [[Milli mücadele dönemi]]'nda [[Kuva-yi Milliye]] birliklerinde [[komutan]]dır ve [[Kuvâ-yi Seyyâre]]'nin kurucusu ve lideridir. |
||
Bandırma'nın bir köyü olan Emreköy'e yerleşmiş Şapsığ [[Çerkesler|Çerkes]] boyundan, Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğüydü. Ağabeyleri, İlyas ve Nuri beyler, [[Rum]] eşkıyalarıyla çarpışırken ölmüşler, [[Çerkes Reşit|Reşit]] ve Tevfik beyler de 1901 ve 1902 yıllarında [[Harbiye]]'yi bitirerek subay çıkmışlardı. Reşit Bey çeşitli cephelerde çarpıştı, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına [[Saruhan]] (şimdiki [[Manisa]]) Mebuslu olarak katıldı, oradan Birinci [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'ye geçti. |
Bandırma'nın bir köyü olan Emreköy'e yerleşmiş Şapsığ [[Çerkesler|Çerkes]] boyundan, Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğüydü. Ağabeyleri, İlyas ve Nuri beyler, [[Rum]] eşkıyalarıyla çarpışırken ölmüşler, [[Çerkes Reşit|Reşit]] ve Tevfik beyler de 1901 ve 1902 yıllarında [[Harbiye]]'yi bitirerek subay çıkmışlardı. Reşit Bey çeşitli cephelerde çarpıştı, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına [[Saruhan]] (şimdiki [[Manisa]]) Mebuslu olarak katıldı, oradan Birinci [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'ye geçti. |
||
24. satır: | 24. satır: | ||
15 Mayıs 1919 tarihinde [[İzmir]]'in işgali üzerine, vatan savunmasına başlamak için vurucu güç olarak [[Kuva-yi Seyyare]]'yi kurdu ve "Umum [[Kuva-yi Milliye]] Komutanı" ve Ankara'daki 20. Kolordu Komutanı olan [[Ali Fuat Paşa]] ile istişare ederek İngiliz ve Yunan birliklerinin ilerlemesine karşı [[gerilla]] operasyonları düzenledi. |
15 Mayıs 1919 tarihinde [[İzmir]]'in işgali üzerine, vatan savunmasına başlamak için vurucu güç olarak [[Kuva-yi Seyyare]]'yi kurdu ve "Umum [[Kuva-yi Milliye]] Komutanı" ve Ankara'daki 20. Kolordu Komutanı olan [[Ali Fuat Paşa]] ile istişare ederek İngiliz ve Yunan birliklerinin ilerlemesine karşı [[gerilla]] operasyonları düzenledi. |
||
Düzenli ordu kurulana dek TBMM'ye karşı girişilen ayaklanmaları bastırdı. [[Anzavur Ayaklanması]], [[Çopur Musa Ayaklanması]] ile [[Düzce Ayaklanmaları|Gerede]] ve [[Yozgat]] isyanlarını bastıran Çerkes Ethem'in isyancıları yargılamadan derhal infaz etmesi TBMM üyeleri ve [[İstiklal Mahkemeleri]] tarafından onaylanmıyordu. |
Düzenli ordu kurulana dek TBMM'ye karşı girişilen ayaklanmaları bastırdı. [[Anzavur Ayaklanması]], [[Çopur Musa Ayaklanması]] ile [[Düzce Ayaklanmaları|Gerede]] ve [[Yozgat]] isyanlarını bastıran Çerkes Ethem'in isyancıları yargılamadan derhal infaz etmesi TBMM üyeleri ve [[İstiklal Mahkemeleri]] tarafından onaylanmıyordu.Yozgat isyanından sorumlu tuttuğu Ankara valisi Ali Galip beyin Ankara'dan Yozgat'a istiklal mahkemesine yollamaya Mustafa Kemal ve İsmet paşa ile ilk sıkıntı su yüzüne vurmaya başlamıştı. |
||
1920 yılının sonunda 20. Kolordu ve Komutanı [[Ali Fuat Paşa]] ile birlikte [[Gediz Muharebeleri]]'ne katıldı ve TBMM kuvvetleri, [[Gediz]]'i geri alarak, [[İzmir'in İşgali]]'nden sonra ilk defa Yunanların işgal ettikleri bir bölgeden geri çekilmelerini sağladı. |
1920 yılının sonunda 20. Kolordu ve Komutanı [[Ali Fuat Paşa]] ile birlikte [[Gediz Muharebeleri]]'ne katıldı ve TBMM kuvvetleri, [[Gediz]]'i geri alarak, [[İzmir'in İşgali]]'nden sonra ilk defa Yunanların işgal ettikleri bir bölgeden geri çekilmelerini sağladı. |
||
[[Gediz Muharebeleri]]'nden sonra komuta kademesiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve düzenli ordu birliklerine katılmak istememesi yüzünden isyan etti.<ref>http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt21/sayi1/273-288.pdf</ref> Ocak 1921'de [[İsmet İnönü|İsmet Bey]] ve [[Refet Bey]] öncülüğündeki birliklerce Çerkes Ethem birliklerine harekat düzenlendi.<ref name=":0">Türk İstiklal Harbi - II'nci Cilt - Batı Cephesi - 3'üncü Kısım. - T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Dairesi Başkanlığı Resmî Yayını</ref> Büyük bir çarpışma yaşanmadan, Çerkes Ethem'in birlikleri teslim oldu.<ref name=":0" /> |
[[Gediz Muharebeleri]]'nden sonra komuta kademesiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve düzenli ordu birliklerine katılmak istememesi yüzünden isyan etti.<ref>http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt21/sayi1/273-288.pdf</ref> Ocak 1921'de [[İsmet İnönü|İsmet Bey]] ve [[Refet Bey]] öncülüğündeki birliklerce Çerkes Ethem birliklerine harekat düzenlendi.<ref name=":0">Türk İstiklal Harbi - II'nci Cilt - Batı Cephesi - 3'üncü Kısım. - T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Dairesi Başkanlığı Resmî Yayını</ref> Büyük bir çarpışma yaşanmadan, Çerkes Ethem'in birlikleri teslim oldu.(Ethem bey kardeş kanı dökmemek adına çatışma yerine, birliklerini dağıtarak kuvvai-i milliye birliklerine katılmalarını salık verdi)<ref name=":0" /> Küçük bir grup yandaşı ile Yunanlılardan geçiş koridoru talebinde bulunarak Almanya'ya geçti.<ref>http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/arsiv/ayak.htm#_ftnref55</ref> [[Yüzellilikler]] ismiyle anılan ve ülkeye girmesi yasaklanan kişilerden oluşan listede yer aldı.<ref>http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/dergi_27/05%20Saduman%20Halici.pdf s.2</ref> Savaştan sonra [[Ürdün]]'e geçti ve 21 Eylül 1948 tarihinde [[Amman]]'da vefat etti. |
||
Aslında çatışmanın asıl kaynağı yeni kurulacak olan devletin Fransız tipi burjuva ulus devletimi, yoksa Sovyet tipi bir sosyalizm mi olacağı kaynaklıdır.Diğer tüm söylenceler işin halı altına süpürülmesi kaynaklıdır. |
|||
Ethem bey teşkilatı mahsusa ve TKP li Mustafa Suphi aracılığı ile genç SSCB tipi bir İslami Sosyalizm hayal etmektedirler. Bu minvalde, Arif Oruç öncülüğünde Eskişehir'de bir matbaa kurulur "Seyyare Yeni Dünya" adlı günlük gazete çıkarılmaya başlanır.Hatta bu gazetenin logosunda "Dünyanın Fukara-i Kesibesi Birleşiniz" yazmaktadır.Ayrıca bolşevik bir birlik dahi oluşturur.Mustafa Kemal ve Ethem arasındaki sürtüşmenin asıl kaynağı budur. |
|||
== Ayrıca bakınız == |
== Ayrıca bakınız == |
Sayfanın 19.11, 25 Nisan 2020 tarihindeki hâli
Çerkes Ethem شركس ادهم | |
---|---|
Dosya:CerkesEthemPortre.jpg | |
Doğum | 1886 Bandırma, Hüdavendigâr Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 1948 (61-62 yaşlarında) Amman, Ürdün |
Defin yeri | Habjouka Mezarlığı, El-Misdar, Amman, Ürdün |
Etnik köken | Çerkes |
Eğitim | Bakırköy Süvari Küçük Zabit Mektebi |
Tanınma nedeni | Kuva-yi Milliye birliklerine komutanlık ederek Yunan güçlerine karşı zafer sağlaması. TBMM'ye karşı ayaklanmaları bastırması. |
Din | İslam |
Aile | Pşevu Ali Bey (babası) |
Çerkez Ethem (d. 1886, Bandırma - ö. 21 Eylül 1948, Amman), Çerkes asıllı Türk asker. Milli mücadele dönemi'nda Kuva-yi Milliye birliklerinde komutandır ve Kuvâ-yi Seyyâre'nin kurucusu ve lideridir.
Bandırma'nın bir köyü olan Emreköy'e yerleşmiş Şapsığ Çerkes boyundan, Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğüydü. Ağabeyleri, İlyas ve Nuri beyler, Rum eşkıyalarıyla çarpışırken ölmüşler, Reşit ve Tevfik beyler de 1901 ve 1902 yıllarında Harbiye'yi bitirerek subay çıkmışlardı. Reşit Bey çeşitli cephelerde çarpıştı, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına Saruhan (şimdiki Manisa) Mebuslu olarak katıldı, oradan Birinci TBMM'ye geçti.
Çerkes Ethem, evden kaçarak Bakırköy Süvari Küçük Zabit Mektebi'ne girdi. Balkan Savaşı'nda Bulgar cephesinde yaralandı. Kıdem zammı ve madalya aldı. I. Dünya Savaşı'nda Kuşçubaşı Eşref'in yönettiği Teşkilat-ı Mahsusa ile birlikte İran, Afganistan ve Irak'a yapılan akınlara katıldı. Yaralanarak savaş sonunda köyüne çekildi.
15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'in işgali üzerine, vatan savunmasına başlamak için vurucu güç olarak Kuva-yi Seyyare'yi kurdu ve "Umum Kuva-yi Milliye Komutanı" ve Ankara'daki 20. Kolordu Komutanı olan Ali Fuat Paşa ile istişare ederek İngiliz ve Yunan birliklerinin ilerlemesine karşı gerilla operasyonları düzenledi.
Düzenli ordu kurulana dek TBMM'ye karşı girişilen ayaklanmaları bastırdı. Anzavur Ayaklanması, Çopur Musa Ayaklanması ile Gerede ve Yozgat isyanlarını bastıran Çerkes Ethem'in isyancıları yargılamadan derhal infaz etmesi TBMM üyeleri ve İstiklal Mahkemeleri tarafından onaylanmıyordu.Yozgat isyanından sorumlu tuttuğu Ankara valisi Ali Galip beyin Ankara'dan Yozgat'a istiklal mahkemesine yollamaya Mustafa Kemal ve İsmet paşa ile ilk sıkıntı su yüzüne vurmaya başlamıştı.
1920 yılının sonunda 20. Kolordu ve Komutanı Ali Fuat Paşa ile birlikte Gediz Muharebeleri'ne katıldı ve TBMM kuvvetleri, Gediz'i geri alarak, İzmir'in İşgali'nden sonra ilk defa Yunanların işgal ettikleri bir bölgeden geri çekilmelerini sağladı.
Gediz Muharebeleri'nden sonra komuta kademesiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve düzenli ordu birliklerine katılmak istememesi yüzünden isyan etti.[1] Ocak 1921'de İsmet Bey ve Refet Bey öncülüğündeki birliklerce Çerkes Ethem birliklerine harekat düzenlendi.[2] Büyük bir çarpışma yaşanmadan, Çerkes Ethem'in birlikleri teslim oldu.(Ethem bey kardeş kanı dökmemek adına çatışma yerine, birliklerini dağıtarak kuvvai-i milliye birliklerine katılmalarını salık verdi)[2] Küçük bir grup yandaşı ile Yunanlılardan geçiş koridoru talebinde bulunarak Almanya'ya geçti.[3] Yüzellilikler ismiyle anılan ve ülkeye girmesi yasaklanan kişilerden oluşan listede yer aldı.[4] Savaştan sonra Ürdün'e geçti ve 21 Eylül 1948 tarihinde Amman'da vefat etti.
Aslında çatışmanın asıl kaynağı yeni kurulacak olan devletin Fransız tipi burjuva ulus devletimi, yoksa Sovyet tipi bir sosyalizm mi olacağı kaynaklıdır.Diğer tüm söylenceler işin halı altına süpürülmesi kaynaklıdır. Ethem bey teşkilatı mahsusa ve TKP li Mustafa Suphi aracılığı ile genç SSCB tipi bir İslami Sosyalizm hayal etmektedirler. Bu minvalde, Arif Oruç öncülüğünde Eskişehir'de bir matbaa kurulur "Seyyare Yeni Dünya" adlı günlük gazete çıkarılmaya başlanır.Hatta bu gazetenin logosunda "Dünyanın Fukara-i Kesibesi Birleşiniz" yazmaktadır.Ayrıca bolşevik bir birlik dahi oluşturur.Mustafa Kemal ve Ethem arasındaki sürtüşmenin asıl kaynağı budur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt21/sayi1/273-288.pdf
- ^ a b Türk İstiklal Harbi - II'nci Cilt - Batı Cephesi - 3'üncü Kısım. - T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Dairesi Başkanlığı Resmî Yayını
- ^ http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/arsiv/ayak.htm#_ftnref55
- ^ http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/dergi_27/05%20Saduman%20Halici.pdf s.2