Alıntı kelime: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 15.32, 22 Ocak 2020 tarihindeki hâli

Alıntı kelime veya sözcük bir dilden başka bir dile tercüme edilmeden geçmiş kelimedir. Alıntı kelimeler, ortak bir etimolojik kökene sahip oldukları için iki veya daha fazla dilde birbirlerine benzer olan soydaş kelimelerden farklıdır. Ayrıca başka bir dilden geçmiş olan, ancak geçerken o dile çevrilmiş, calque olarak adlandırılan kelimeler de alıntı olarak sınıflandırılmaz.

Çeşitli dillerde alıntı kelimeler

İngilizce

İngilizce, diğer kültürlerden veya dillerden birçok kelime ödünç almıştır. Bu kelimelere örnekler Lists of English words by country or language of origin ve Anglicization maddelerinde yer almaktadır.

Bazı İngilizce alıntı sözcükler, İngilizce'de alıntı sözcüğün sahip olduğu ses birimi mevcut olmasa bile orijinal fonolojiye nispeten sadık kalmaktadır. un-, -ing ve -ly gibi çoğu İngilizce ek Eski İngilizcede de kullanılmıştır. Bununla birlikte, bazı İngilizce ekler alıntı olmaktadır. Örneğin, -ize (Amerikan İngilizcesi) veya -ise (İngiliz İngilizcesi) son eki Yunanca -ιζειν (-izein) kökenli Latince -izare ekinden alıntı olmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda alıntı kelimeler

600'den fazla yıl boyunca Osmanlılar, imparatorluğun edebi ve idari dili olarak pek çok Farsça ve Arapça kökenli sözcük içeren, Osmanlı Türkçesi olarak adlandırılan ve dönemin günlük hayatta kullanılan Türkçesinden farklı bir Türkçe kullanmıştır. Osmanlıcanın ihtiva ettiği pek çok sözcük, imparatorluk coğrafyasında konuşulan Arnavutça, Bulgarca, Yunanca, Macarca, Ladino, Makedonca ve Sırp-Hırvatça gibi diğer dillere alıntı olarak girmiştir.

I. Dünya Savaşı sonrası İmparatorluk yıkıldıktan ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, Türk dili yeni kurulan Türk Dil Kurumu liderliğinde geniş çaplı bir dil reformuna tabi tutulmuştur. Bunun sonucunda dönemin Türkçesinde benimsenmiş birçok alıntı kelime Türki köklerden türetilmiş yeni sözcüklerle değiştirilmiştir. Türkçe aynı zamanda pantolon (Fransızca: pantalon) ve komik (Fransızca: comique) gibi Fransızca'dan birçok ödünç kelime de almıştır.

Modern Türkiye'de kelime kullanımı politik bir boyut da kazanmıştır. Sağcı yayınlar daha çok Arapça veya Farsça kökenli kelimeler kullanma eğiliminde olurken, solcu muadilleri Avrupa dillerinden daha çok sözcük benimsemekte, merkez görüşlü yayınlar ise daha çok yerli Türkçe kök sözcükleri kullanmaktadır.^[1]^{[sayfa belirt]}

Anlam kayması

Bazı durumlarda, alıntılanmış kelimenin orijinal anlamı, semantik açıdan kaymaya uğrayabilir. İngilizce bir kelime olan Viking, Japoncaya "バイキング" (baikingu) olarak geçmiştir, ancak bu kelime bu dilde "büfe" anlamına gelmektedir. Bunun nedeni Japonya'da bir İskandinav mutfağı geleneği olan smörgåsbord'dan esinlenerek açık büfe tarzında yemekler sunan ilk restoranın "Viking" adı altında açılmış olmasıdır.^[2]

"Karo" anlamına gelen Almanca Kachel kelimesi, Hollandacaya "kachel" olarak girmiştir, ancak bu dilde karo yerine soba anlamına gelmektedir. Bu durum, Almancada özel bir karolu soba çeşidini tanımlayan Kachelofen'ın Hollandacaya kacheloven olarak geçmesi, Hollandalıların ise bu bu kelimeyi sadece kachel olarak kısaltması ile meydana gelmiştir.

Ayrıca bakınız

İhtira

Kaynakça

^ Lewis, Geoffrey (2002). The Turkish Language Reform: A Catastrophic Success. London: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925669-3.
^ "The Imperial Viking Sal". Imperial Hotel Tokyo. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.

Dış bağlantılar

Dünya Alıntı Kelime Veritabanı (WOLD) (İngilizce)

[1] Lewis, Geoffrey (2002). The Turkish Language Reform: A Catastrophic Success. London: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925669-3.

[2] "The Imperial Viking Sal". Imperial Hotel Tokyo. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.

[1]

[2]

@@ 16. satır: / 16. satır: @@
 == Anlam kayması ==
-Bazı durumlarda, alıntılanmış kelimenin orijinal anlamı, [[semantik]] açıdan [[Anlam kayması|kaymaya]] uğrayabilir. İngilizce bir kelime olan ''Viking,'' [[Japonca]]ya "[[wikiwikiweb:バイキング|バイキング]]" (''baikingu)'' olarak geçmiştir, ancak bu kelime bu dilde "büfe" anlamına gelmektedir. Bunun nedeni Japonya'da bir İskandinav mutfağı geleneği olan [[İsveç masası|smörgåsbord]]'dan esinlenerek [[Büfe|açık büfe]] tarzında yemekler sunan ilk restoranın "Viking" adı altında açılmış olmasıdır.<ref>{{Web kaynağı|başlık=The Imperial Viking Sal|yayıncı=Imperial Hotel Tokyo|url=https://www.imperialhotel.co.jp/e/tokyo/restaurant/sal/|erişimtarihi=30 Mart 2019}}</ref>
+Bazı durumlarda, alıntılanmış kelimenin orijinal anlamı, [[semantik]] açıdan [[Anlam kayması|kaymaya]] uğrayabilir. İngilizce bir kelime olan ''Viking,'' [[Japonca]]ya "[[wikiwikiweb:バイキング|バイキング]]" (''baikingu)'' olarak geçmiştir, ancak bu kelime bu dilde "büfe" anlamına gelmektedir. Bunun nedeni Japonya'da bir İskandinav mutfağı geleneği olan [[İsveç masası|smörgåsbord]]'dan esinlenerek [[Büfe|açık büfe]] tarzında yemekler sunan ilk restoranın "Viking" adı altında açılmış olmasıdır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Imperial Viking Sal | yayıncı = Imperial Hotel Tokyo | url = https://www.imperialhotel.co.jp/e/tokyo/restaurant/sal/ | erişimtarihi = 30 Mart 2019 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20190930192209/https://www.imperialhotel.co.jp/e/tokyo/restaurant/sal/ | arşivtarihi = 30 Eylül 2019}}</ref>
 "Karo" anlamına gelen Almanca ''[[wikiwikiweb:Kachel#German|Kachel]]'' kelimesi, [[Hollandaca]]ya "''[[wikiwikiweb:kachel|kachel]]''" olarak girmiştir, ancak bu dilde karo yerine [[soba]] anlamına gelmektedir. Bu durum, Almancada özel bir karolu soba çeşidini tanımlayan ''[[wikiwikiweb:Kachelofen|Kachelofen'ın]]'' Hollandacaya ''[[wikiwikiweb:kacheloven|kacheloven]]'' olarak geçmesi, Hollandalıların ise bu bu kelimeyi sadece ''kachel'' olarak kısaltması ile meydana gelmiştir.