Altayca: Revizyonlar arasındaki fark

Altayca
Altayca
Алтай тили
Telaffuz	Altay tili
Bölge	Altay Cumhuriyeti, Altay Krayı
Etnisite	Altaylar
Konuşan sayısı	55,720 (2010)
Dil ailesi	Türk dilleri Şaz Sibirya grubu Altayca; ; ;
Yazı sistemi	Kiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Rusya Altay Cumhuriyeti;
Dil kodları
ISO 639-2	alt
ISO 639-3	Çeşitli:; atv – Kuzey Altayca; alt – Güney Altayca

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 20.18, 7 Ocak 2020 tarihindeki hâli

Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti’nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.^[4]

Dil, Altay Krayı'nda konuşulan Kuzey Altayca ile Altay Cumhuriyeti'nde konuşulan Güney Altayca olmak üzere iki lehçeye sahiptir, ancak bu iki lehçe tamamıyla karşılıklı anlaşılabilir değildir.^[5] Dilin Kiril alfabesi ile yazılan standart formu Güney Altaycayı baz almakta olup, 2006 yılında Kuzey Altaycanın yazımı için Kiril alfabesi asıllı bir sistem de geliştirilmiştir.^[6]

Sınıflandırma

Altayca, Altay Dağlarının çevrelediği bir alanda konuşulur ve genellikle Şorca ve Hakasça dillerine coğrafi açıdan yakınlığı dolayısıyla Türki dillerin Kuzey (Sibirya) alt grubu içinde değerlendirilir,^[7] ancak coğrafi olarak diğer dillerden nispeten izole olması nedeniyle bu sınıflandırma tartışmalıdır. Kıpçak grubu içinde yer alan Kırgızcaya yakın özellikler göstermesi yüzünden bu sınıfa da dahil edilmiştir. Talat Tekin dilin güney lehçesini diğer Türk dilleri içerisinde ayrı bir alt gruba sokmuş iken, Kuzey lehçesini Şorcanın Kondoma lehçesi ve Çulımca ile birlikte sınıflandırmıştır.^[8]

Coğrafi dağılımı

Altayca, temel olarak Altay Cumhuriyeti’nde (Güney Altay) ve Altay Kray’da (Kuzey Altay) konuşulur.

Statüsü

Altayca, Rusça ile birlikte Altay Cumhuriyeti’nin resmî dilidir. Resmî dil olarak Altay dili, Altay-kiji olarak adlandırılan Güney diyalekti üzerinde gelişmiştir.

Diyalektleri

Altay dili, Kuzey ve Güney diyalektlerine ayrılır. Bu diyalektler de ayrıca pek çok alt diyalekti içerir. Başlıca diyalektleri aşağıdaki gibidir:

Güney Altay
- Asıl Altay
  - Mayma
- Telengit
  - Tölös
  - Çuy
- Teleut
Kuzey Altay
- Tuba
- Kumandı
  - Turaçak
  - Solton
  - Starobardin
- Çalkan ya da Çalkandu (Kuu, Lebedin olarak da bilinir)

Kaynakça

^ "Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)" (PDF). gks.ru. Russian Bureau of Statistics. Erişim tarihi: 1 November 2017.
^ http://www.ethnologue.com/language/atv
^ http://www.ethnologue.com/language/alt
^ "Dillere göre Rusya Federasyonu nüfusu (Rusça)" (PDF). gks.ru. Rus İstatistik Bürosu. Erişim tarihi: 1 November 2017.
^ Raymond G. Gordon Jr., ed. 2005. Ethnologue: Languages of the World. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
^ В Алтайском крае издана азбука кумандинского языка. 2006
^ Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). "Ethnologue report for Northern Turkic". SIL International. Erişim tarihi: 2007-09-14.
^ Tekin, Tâlat (January 1989). "A New Classification of the Chuvash-Turkic Languages". Erdem. 5 (13): 129–139. ISSN 1010-867X.

Dış bağlantılar

[1] "Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)" (PDF). gks.ru. Russian Bureau of Statistics. Erişim tarihi: 1 November 2017.

[2] ttp://www.ethnologue.com/language/atv

[3] ttp://www.ethnologue.com/language/alt

[4] "Dillere göre Rusya Federasyonu nüfusu (Rusça)" (PDF). gks.ru. Rus İstatistik Bürosu. Erişim tarihi: 1 November 2017.

[5] Raymond G. Gordon Jr., ed. 2005. Ethnologue: Languages of the World. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.

[6] В Алтайском крае издана азбука кумандинского языка. 2006

[7] Gordon, Raymond G. Jr., (Ed.) (2005). "Ethnologue report for Northern Turkic". SIL International. Erişim tarihi: 2007-09-14.

[8] Tekin, Tâlat (January 1989). "A New Classification of the Chuvash-Turkic Languages". Erdem. 5 (13): 129–139. ISSN 1010-867X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 8. satır: / 8. satır: @@
 |kişi sayısı            = 55,720
 |tarih                  = 2010
-|kaynak                 = <ref>{{Cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol4/pub-04-05.pdf |title=Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)|last=|first=|date=|website=gks.ru|publisher=Russian Bureau of Statistics|access-date=1 November 2017}}</ref><ref>http://www.ethnologue.com/language/atv</ref><ref>http://www.ethnologue.com/language/alt</ref>
+|kaynak                 = <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol4/pub-04-05.pdf |title=Population of the Russian Federation by Languages (in Russian)|last=|first=|date=|website=gks.ru|publisher=Russian Bureau of Statistics|access-date=1 November 2017}}</ref><ref>http://www.ethnologue.com/language/atv</ref><ref>http://www.ethnologue.com/language/alt</ref>
 |aile rengi             = Altay
 |aile1                  = [[Türk dilleri]]
@@ 22. satır: / 22. satır: @@
 }}
-'''Altayca''' veya '''Altay Türkçesi''', [[Türk yazı dilleri|Türk dilleri]]nin [[Sibirya grubu]]nda yer alan bir [[Dil|dildir]]. [[Rusya]] içindeki [[Altay Cumhuriyeti]]’nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar '''Oyrot dili''' (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.<ref>{{Cite web|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol4/pub-04-05.pdf|title=Dillere göre Rusya Federasyonu nüfusu (Rusça)|last=|first=|date=|website=gks.ru|publisher=Rus İstatistik Bürosu|access-date=1 November 2017}}</ref>
+'''Altayca''' veya '''Altay Türkçesi''', [[Türk yazı dilleri|Türk dilleri]]nin [[Sibirya grubu]]nda yer alan bir [[dil]]dir. [[Rusya]] içindeki [[Altay Cumhuriyeti]]’nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar '''Oyrot dili''' (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol4/pub-04-05.pdf|title=Dillere göre Rusya Federasyonu nüfusu (Rusça)|last=|first=|date=|website=gks.ru|publisher=Rus İstatistik Bürosu|access-date=1 November 2017}}</ref>
 Dil, [[Altay Krayı]]'nda konuşulan Kuzey Altayca ile [[Altay Cumhuriyeti]]'nde konuşulan Güney Altayca olmak üzere iki lehçeye sahiptir, ancak bu iki lehçe tamamıyla [[Karşılıklı anlaşılabilirlik|karşılıklı anlaşılabilir]] değildir.<ref>Raymond G. Gordon Jr., ed. 2005. ''Ethnologue: Languages of the World''. 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.</ref> Dilin [[Kiril alfabesi]] ile yazılan [[Standart dil|standart formu]] Güney Altaycayı baz almakta olup, 2006 yılında Kuzey Altaycanın yazımı için Kiril alfabesi asıllı bir sistem de geliştirilmiştir.<ref>[http://www.indigenous.ru/modules.php?name=News&file=print&sid=215 В Алтайском крае издана азбука кумандинского языка. 2006]</ref>
 == Sınıflandırma ==
-Altayca, [[Altay Dağları]]nın çevrelediği bir alanda konuşulur ve genellikle [[Şorca]] ve [[Hakas|Hakasça]] dillerine coğrafi açıdan yakınlığı dolayısıyla [[Türk dilleri|Türki dillerin]] Kuzey ([[Sibirya Türk dilleri|Sibirya]]) alt grubu içinde değerlendirilir,<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92721|title=Ethnologue report for Northern Turkic|accessdate=2007-09-14|editor=Gordon, Raymond G. Jr.|year=2005|publisher=SIL International}}</ref> ancak coğrafi olarak diğer dillerden nispeten izole olması nedeniyle bu sınıflandırma tartışmalıdır. [[Kıpçak Grubu|Kıpçak grubu]] içinde yer alan [[Kırgızca]]<nowiki/>ya yakın özellikler göstermesi yüzünden bu sınıfa da dahil edilmiştir. [[Talat Tekin]] dilin güney lehçesini diğer Türk dilleri içerisinde ayrı bir alt gruba sokmuş iken, Kuzey lehçesini Şorcanın Kondoma lehçesi ve [[Çulımca]] ile birlikte sınıflandırmıştır.<ref>{{cite journal|last=Tekin|first=Tâlat|date=January 1989|title=A New Classification of the Chuvash-Turkic Languages|journal=Erdem|volume=5|issue=13|pages=129–139|issn=1010-867X}}</ref>
+Altayca, [[Altay Dağları]]nın çevrelediği bir alanda konuşulur ve genellikle [[Şorca]] ve [[Hakas]]ça dillerine coğrafi açıdan yakınlığı dolayısıyla [[Türk dilleri|Türki dillerin]] Kuzey ([[Sibirya Türk dilleri|Sibirya]]) alt grubu içinde değerlendirilir,<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=92721|title=Ethnologue report for Northern Turkic|accessdate=2007-09-14|editor=Gordon, Raymond G. Jr.|year=2005|publisher=SIL International}}</ref> ancak coğrafi olarak diğer dillerden nispeten izole olması nedeniyle bu sınıflandırma tartışmalıdır. [[Kıpçak Grubu|Kıpçak grubu]] içinde yer alan [[Kırgızca]]<nowiki/>ya yakın özellikler göstermesi yüzünden bu sınıfa da dahil edilmiştir. [[Talat Tekin]] dilin güney lehçesini diğer Türk dilleri içerisinde ayrı bir alt gruba sokmuş iken, Kuzey lehçesini Şorcanın Kondoma lehçesi ve [[Çulımca]] ile birlikte sınıflandırmıştır.<ref>{{cite journal|last=Tekin|first=Tâlat|date=January 1989|title=A New Classification of the Chuvash-Turkic Languages|journal=Erdem|volume=5|issue=13|pages=129–139|issn=1010-867X}}</ref>
 == Coğrafi dağılımı ==
@@ 68. satır: / 68. satır: @@
 {{Türk dilleri}}
 {{Rusya dilleri}}
 [[Kategori:Sibirya grubu]]
 [[Kategori:Altay Cumhuriyeti]]

g t d Rusya federal birimleri'ndeki resmî diller
Rusya Federasyonu resmî dili	Rusça
Rusya federal birimlerindeki resmî diller	Abazaca Adigece Ağulca Altayca Güney Altayca Avarca Azerice Başkurtça Buryatça Çeçence Çirmişce Dağlık Marice Ova Marice Çuvaşça Dargince Kabardeyce Hakasça İnguşça Kalmukça Karaçay-Balkarca Kırım Tatarcası Komice Kumukça Lakça Lezgice Mordvin dilleri Erzyanca Mokşanca Nogayca Osetçe Rutulca Sahurca Sibirya Yupikçesi Tabasaranca Tatarca Tatça Tuvaca Udmurtça Ukraynaca Yakutça
Resmî fonksyonu olan diller	Çukçice Dolganca Evence Evenkice Fince Hantıca Karelce Kazakça Komi-Permyakça Mansice Nenetsçe Selkupça Vepsçe Yukagirca Güney Yukagirce Kuzey Yukagirce
Alfabeler	Kiril¹ Kiril Braille Latin alfabesi² Moğol alfabesi²
¹ Rusya'da Kiril alfabesi resmi olarak desteklenmektedir. ² Kiril olmayan diğer alfabeler için ayrı federal yasalar gereklidir.