Ardahan (il): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
→Spor: 2018-19 sezon sonu bilgi güncellemesi |
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
||
| 25. satır: | 25. satır: | ||
== Nüfus == |
== Nüfus == |
||
Nüfusun büyük çoğunluğunu [[ |
Nüfusun büyük çoğunluğunu [[Oguzlar|Oguz]] kökenli [[Ahıska Türkleri]] oluşturur. Geriye kalan kısım ise [[Kürtler]], [[Karapapaklar|Terekemeler]] ve [[Türkiye Türkmenleri|Alevi-Türkmenler]]'den oluşur. Bunun dışında az da olsa [[Kafkasya halkları|Kafkas]] halkları da mevcuttur. Bölge itibarıyla soğuk, elverişsiz iklimi ve işsizliğin de olması nedeniyle dışarıya çok [[göç]] vermiştir. |
||
Ardahan İli Nüfusu: 98.335'tir. |
Ardahan İli Nüfusu: 98.335'tir. |
||
Bu nüfusun %41'i şehirlerde yaşamaktadır (2016 sonu)<ref name="TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri">TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri</ref>. İlin yüzölçümü 4.934 km²'dir <ref name="ReferenceA">Millî Savunma Bakanlığı-Harita Genel Komutanlığı</ref>. İlde km²'ye 20 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 33’dür.) Merkez ilçe dışında, ilin bütün ilçelerinde ve genelde nüfus azalmıştır. (%-0,94)<ref name="TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri"/> |
Bu nüfusun %41'i şehirlerde yaşamaktadır (2016 sonu)<ref name="TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri">TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri</ref>. İlin yüzölçümü 4.934 km²'dir <ref name="ReferenceA">Millî Savunma Bakanlığı-Harita Genel Komutanlığı</ref>. İlde km²'ye 20 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 33’dür.) Merkez ilçe dışında, ilin bütün ilçelerinde ve genelde nüfus azalmıştır. (%-0,94)<ref name="TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri"/> |
||
Sayfanın 12.34, 23 Haziran 2019 tarihindeki hâli
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Kasım 2009) |
| Ardahan | |
|---|---|
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu |
| İdare | |
| • Vali | İbrahim Özefe[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 5.576 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 100.809 |
| • Yoğunluk | 20.36/km² |
| • Kır | 64.208 |
| • Şehir | 36601 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 478 |
| İl plaka kodu | 75 |
Resmî site ardahan.gov.tr | |
Ardahan ili, Türkiye'nin kuzeydoğu köşesinde Doğu Anadolu Bölgesi'nde ve kısmen Doğu Karadeniz'de bulunan, Gürcistan sınırında kurulmuş olan bir il. Batısında Artvin, güneybatısında Erzurum, güneyinde Kars illeri ve doğuda Gürcistan ile sınır teşkil etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti'nin Kafkaslar'a açılan kapısıdır.
1924 yılında il olmuştur. 1926 yılında Kars iline bağlı bir ilçe olmuştur. 1992 yılında Kars ilinden ayrılarak tekrar il olmuştur.
Ardahan, ilin coğrafi yapısı ve tarihi geçmişinden kaynaklanan kendine özgü doğal ve tarihi değerlere sahiptir. Ardahan Doğu Anadolu Bölgesi'ne has doğal yapısı ve ikliminin yanında Doğu Karadeniz Bölümü'nün topografyasına, iklimine ve bitki örtüsüne geçiş yerleri ile farklı güzellikleri bir arada barındırmaktadır. Yüksek ovaları, akarsuları, ormanları, zengin çiçek çeşitliliğine sahip yaylaları ve iki gölü ile Ardahan keşfedilmeyi bekleyen bir doğa cennetidir.
Nüfus
Nüfusun büyük çoğunluğunu Oguz kökenli Ahıska Türkleri oluşturur. Geriye kalan kısım ise Kürtler, Terekemeler ve Alevi-Türkmenler'den oluşur. Bunun dışında az da olsa Kafkas halkları da mevcuttur. Bölge itibarıyla soğuk, elverişsiz iklimi ve işsizliğin de olması nedeniyle dışarıya çok göç vermiştir. Ardahan İli Nüfusu: 98.335'tir. Bu nüfusun %41'i şehirlerde yaşamaktadır (2016 sonu)[3]. İlin yüzölçümü 4.934 km²'dir [4]. İlde km²'ye 20 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 33’dür.) Merkez ilçe dışında, ilin bütün ilçelerinde ve genelde nüfus azalmıştır. (%-0,94)[3] 2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 7 belediye, bu belediyelerde 39 mahalle ve ayrıca 227 köy vardır.[3]
Güncel Nüfus Değerleri tablosu (2018):[5]
Ardahan ili nüfusu: 98.907'dir. Bu nüfusun %41,4'ü şehirlerde yaşamaktadır (2018 sonu). İlin yüzölçümü 4.934 km2'dir. İlde km'2ye 20 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 33’dür.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1.87 olmuştur.
2Şubat 2019 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 6 İlçe, 7 belediye, bu belediyelerde409 mahalle ve ayrıca 267 köy vardır.
İlin tüm ilçelerinde nüfus azalmıştır. Nüfus azalma oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Damal (% 8,55)- Göle (%0,04)
| İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı | ||||||||||
| İlçe | Nüfus 2018 | N.Artışı % | Belediye S. | Mah.Say. | Şehir nüfus | Köy Say. | Köy Nüfus | Şehirli % | Alanı km2 | Yoğunluk |
| Çıldır | 9.833 | 5,04 | 1 | 9 | 2.855 | 34 | 6.978 | 29,0 | 988 | 10 |
| Damal | 5.802 | 8,55 | 1 | 8 | 3.167 | 7 | 2.635 | 54,6 | 165 | 35 |
| Göle | 25.187 | 0,04 | 2 | 8 | 8.058 | 49 | 17.129 | 32,0 | 1.290 | 20 |
| Hanak | 9.054 | 1,88 | 1 | 6 | 3.008 | 26 | 6.046 | 33,2 | 647 | 14 |
| Merkez | 42.226 | 1,12 | 1 | 7 | 22.169 | 62 | 20.057 | 52,5 | 1.261 | 33 |
| Posof | 6.805 | 3,62 | 1 | 2 | 2.224 | 48 | 4.581 | 32,7 | 583 | 12 |
| ARDAHAN | 98.907 | 1,87 | 7 | 40 | 41.481 | 226 | 57.426 | 41,9 | 4.934 | 20 |
Konum
| Konum Bilgileri | |||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[6] | Alanı km²[7] | Rakım mt. | Merkeze Uzaklık km[8] | Ulaşan Yollar[8] |
| Ardahan Merkez | 1.261 | 1.799 | 0 |  -28,  -03
| |
| Çıldır | Cumh.önce | 988 | 1.911 | 44 | -28, 75-01
|
| Damal | 1992 | 165 | 2.056 | 44 | E E691/ -01
|
| Göle | Cumh.önce | 1.290 | 2.020 | 44 |  -04, -03
|
| Hanak | 1958 | 647 | 1.826 | 29 | E E691/ -01, 75-04
|
| Posof | Cumh.önce | 583 | 1.546 | 80 | E E691/ -01
|
| ARDAHAN | 1992 | 4.934 | |||
İklim
İl genelinde karasal iklim hakim olup; kışlar uzun, sert ve kar yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklığı 3,7 °C olup, kışın –30,0 °C’nin altına iner. Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer alan Ardahan’a yılda ortalama 550 mm yağış düşer. Sonbaharın ilk soğukları eylül ayının sonunda başlar, ilkbaharda mayıs ayının ortalarına kadar devam eder.
İlin batı ve kuzeyinde daha çok Türkiye'de Karadeniz iklimi'nin özellikleri görülür. Bu özellik bitki örtüsünde de kendini gösterir. Batı ve kuzeyde özellikle Posof ilçesi ile Artvin’e komşu olan yörelerde ormanlıklar ve çalılar yer alırken, Ardahan'in güney kesimlerinde çayır ve meralar yaygınlık göstermektedir.
Göle ovasında kışlar ağır geçer. Bu saha Türkiye’nin en soğuk yerlerinden sayılan Sarıkamış’a oranla daha soğuktur. Her tarafı yüksek dağlarla çevrilmiş çanak biçimindeki ovada kışın hava akımı az olur. Bu durumda soğuyan ve ağırlaşan hava aşağıya doğru hareket eder ve sıcaklık kaybına uğrayarak dondurucu bir hal alır. Böylece Toprak örtüsü ve bataklıklar donar. Ovayı kuşatan ve biraz esinti gören dağların yamaçları daha az soğuktur. Kış aylarında bazen ovanın içerisini kalın bir sis tabakası örter ve etrafındaki dağlardan bakılınca burası adeta bir deniz gibi gözükür. Bu ovaya kışın en soğuk rüzgâr kuzeybatıdan gelir ve buna "Ardahan Yeli" denir.
Etrafı dağlarla çevrili olan ve ortalama 1500 m yükseklikte Posof İlçemizde ise Doğu Karadeniz ikliminin sert şekli hüküm sürer. Burada mikro-klima tipi iklim hakim olup, kışlar yağışlı, yazlar ise sıcak geçmektedir. Bu iklimin en belirgin özelliği yağışlarıdır. Bu alana her mevsimde yağış düşer. Sahada altı ay kış mevsimi yaşanır. Bu esnada yağışlar hep kar halindedir ve boldur. Mayıs'a kadar kar yağdığı da olur. İlkbaharda ve sonbaharda sisler oluşur. Yaz mevsimi esnasında yağmur eksik olmaz. Sıcaklık yağışlardan ve havanın sık sık bulutlu kalışından etkilenir. Yaz mevsimi adeta bir ilkbahar serinliğindedir. Durum böyle olunca buralarda geniş ormanların varlığı kendiliğinden oluşur. Açık kalan yerler ve vadiler devamlı bir yeşillik içerisindedir.
İdari yönetim
- Milletvekilleri
Ardahan ili Türkiye Büyük Millet Meclisi' nde iki milletvekilliği ile temsil edilmektedir. Yapılan 7 Haziran 2015 Genel Seçimler' inde Ardahan ilini temsil edecek milletvekilleri ve partileri şöyledir
- Öztürk Yılmaz (Cumhuriyet Halk Partisi)
- Orhan Atalay (Adalet ve Kalkınma Partisi)
- İlçe ve Belde Belediye Başkanları
- Ardahan Bld. Bşk.: Faruk KÖKSOY (Adalet ve Kalkınma Partisi)
- Çıldır Bld. Bşk.: Kemal Yakup AZİZOĞLU (Demokratik Sol Parti)
- Damal Bld. Bşk.: Ergin ÖNAL (Cumhuriyet Halk Partisi)
- Göle Bld. Bşk.: Akın İSMAİLOĞLU (Adalet ve Kalkınma Partisi)
- Hanak Bld. Bşk.:Ayhan BÜYÜKKAYA (Cumhuriyet Halk Partisi)
- Posof Bld. Bşk.: Cahit ILGAR (Adalet ve Kalkınma Partisi)
- Belde Belediye Başkanları
- Aşıkşenlik Bld. Bşk.: Mülazim Karaçay (Cumhuriyet Halk Partisi)
- Köprülü Bld. Bşk.: Yıldırım Sarıkaya (Demokratik Sol Parti)
Ekonomi
Ardahan ilinde çayır-mera alanlarının fazla olması, sanayi merkezlerinin ilden uzak olması ve diğer nedenlerle Ardahan ilinde tarım ve hayvancılık faaliyetleri öne çıkmıştır.
İl genelinde tarımsal faaliyetlerden çok hayvancılık faaliyetleri öne çıkmaktadır. Elma, armut, mısır, vişne gibi tarım ürünlerinin tamamına yakını Posof ilçesinde yetiştirilmektedir.
İl genelinde buğday, arpa gibi tahıl ürünleri yetiştirilmektedir. Ancak endüstriyel tarım yapılmamaktadır.
Tarım ürünlerinin tamamına yakını organiktir.
Ardahan ili, iklim durumu, çayır ve meraların varlığı gibi nedenlerle hayvancılığa elverişli bir yapıdadır. İklim şartları yem bitkisi üretimine elvermektedir.
İl genelinde büyük ve küçükbaş hayvancılık, mera hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. Ardahan’da çok sayıda kümes hayvanı beslenmektedir. En çok beslenen kümes hayvanı kaz'dır. Kazın dışında tavuk, ördek ve hindi de beslenmektedir.
İl genelinde sanayi neredeyse yoktur. Toplam sanayi kuruluşu sayısı 13’tür. Var olan sanayi hayvancılık sektöründe hizmet vermektedir.
Spor
2018-2019 Sezonu sonunda, Serhat Ardahanspor, BAL (Bölgesel Amatör Lig) de küme düşmüştür.. Ardahan Gençlik Spor voleybol bölgesel erkekler ligine katılmıştır.
Ziraat Türkiye Kupası'nda Serhat Ardahanspor ilk turda elenmiştir.
Futbol maçları 2.340 kişilik 80'inci Yıl Şehir Stadyumunda yapılmaktadır. İl merkezinde 450 kişilik K.Karabekir Kapalı Spor Salonu bulunmaktadır. Ayrıca yarı olimpik kapalı yüzme havuzu da bulunmaktadır. Şehir merkezine 22 km uzaklıkta Yalnızçam Kayak Merkezi vardır.
Kaynakça
- ^ Ntv.com.tr, Valiler Kararnamesi Yayımlandı, Erişim:01 Haziran 2016
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c TÜİK 31 Ocak 2017 Verileri
- ^ Millî Savunma Bakanlığı-Harita Genel Komutanlığı
- ^ TÜİK 1 Şubat 2019 Verileri
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Millî Savunma Bakanlığı- Haritalar Genel Komutanlığı
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
Dış bağlantılar
|
Commons'ta dosyalar |
