Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 46°14′03″K 6°03′10″D / 46.23417°K 6.05278°D / 46.23417; 6.05278
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
k düzeltme
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
k düzeltme
16. satır: 16. satır:
*2012:[[Higgs bozonu]]na benzeyen 125 GeV/c<sup>2</sup> ağırlığında bir [[bozon]] tespit edildi.<ref>[http://press.web.cern.ch/press/pressreleases/Releases2012/PR17.12E.html CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson | CERN press office]. Press.web.cern.ch (2012-07-04). Retrieved on 2013-07-17.</ref>
*2012:[[Higgs bozonu]]na benzeyen 125 GeV/c<sup>2</sup> ağırlığında bir [[bozon]] tespit edildi.<ref>[http://press.web.cern.ch/press/pressreleases/Releases2012/PR17.12E.html CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson | CERN press office]. Press.web.cern.ch (2012-07-04). Retrieved on 2013-07-17.</ref>


CERN'de en önemli yer, yeraltındaki [[Büyük Hadron Çarpıştırıcısı]] (LHC) denilen [[parçacık hızlandırıcı]]larının, olduğu bölgedir. Tarım arazisinin altında kilometrelerce uzanan dev makinalarda [[proton]] denilen atom parçacıkları yahut atom çekirdekleri birbirleriyle çok yüksek hızlarda çarpıştırılırlar. Örneğin [[özel görelilik kuramı]]na göre LHC'deki protonlar [[ışık hızı]]nın %99.999998'sine kadar hızlanınca protonun kütlesi de 7000 katına (7 [[TeV]]) çıkacaktır. 1956'da kurulan 28 [[GeV]]'lik eşzamanlı proton hızlandırıcısından sonra 1976'da da 450 GeV'lik bir başka hızlandırıcı daha kulanıma girdi. 1981'de geliştirilerek çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirilen bu cihazdan bugün, dönüşümlü olarak parçacık hızlandırıcısı ve çarpıştırıcı olarak faydalanılmaktadır. Çarpışmalar ile bazı kısa ömürlü yeni madde biçimleri bu arada parçacık fizikçilerinin ilgilendiği [[W ve Z bozonları|W ve Z parçacıkları]] ortaya çıkarılmıştır. CERN, Avrupa'nın fizik alanında Amerika ve Rusya ile yarışa girmesini sağlamıştır.
CERN'de en önemli yer, yeraltındaki [[Büyük Hadron Çarpıştırıcısı]] (LHC) denilen [[parçacık hızlandırıcı]]larının, olduğu bölgedir. Tarım arazisinin altında kilometrelerce uzanan dev makinalarda [[proton]] denilen atom parçacıkları yahut atom çekirdekleri birbirleriyle çok yüksek hızlarda çarpıştırılırlar. Örneğin [[özel görelilik kuramı]]na göre LHC'deki protonlar [[ışık hızı]]nın %99.999998'sine kadar hızlanınca protonun kütlesi de 7000 katına (7 [[TeV]]) çıkacaktır. 1956'da kurulan 28 [[GeV]]'lik eşzamanlı proton hızlandırıcısından sonra 1976'da da 450 GeV'lik bir başka hızlandırıcı daha kulanıma girdi. 1981'de geliştirilerek çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirilen bu cihazdan bugün, dönüşümlü olarak parçacık hızlandırıcısı ve [[çarpıştırıcı]] olarak faydalanılmaktadır. Çarpışmalar ile bazı kısa ömürlü yeni madde biçimleri bu arada parçacık fizikçilerinin ilgilendiği [[W ve Z bozonları|W ve Z parçacıkları]] ortaya çıkarılmıştır. CERN, Avrupa'nın fizik alanında Amerika ve Rusya ile yarışa girmesini sağlamıştır.


==Üye olan ülkeler==
==Üye olan ülkeler==

Sayfanın 06.54, 17 Mart 2019 tarihindeki hâli

Parçacık hızlandırıcının yeraltı tüneli
İmha

Avrupa Nükleer Araştırma Merkez veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'in kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN'in günümüzde 21 tam üyesi ve 2 tam üyelik adayına ilaveten, 1 de ortak üyesi (Türkiye) vardır.[1]

Personel

CERN'de yüzlerce bina ve 3000 personel (fizikçiler ve destek personeli) vardır. Bu personelden 100 kadarı kuramsal fizikçilerdir. Diğerleri ise, çeşitli kuramların araştırıldığı deney düzeneklerinin projelerini hazırlayan, yapımını sağlayan ve deneyleri yürüten deneysel fizikçiler ve mühendislerdir. CERN'in kendi personeline ek olarak dünyanın yüzden fazla ülkesinden yaklaşık 10000 kadar fizikçi ve mühendis de CERN'de yer almaktadır.

Bilimsel başarılar

CERN'de en önemli yer, yeraltındaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) denilen parçacık hızlandırıcılarının, olduğu bölgedir. Tarım arazisinin altında kilometrelerce uzanan dev makinalarda proton denilen atom parçacıkları yahut atom çekirdekleri birbirleriyle çok yüksek hızlarda çarpıştırılırlar. Örneğin özel görelilik kuramına göre LHC'deki protonlar ışık hızının %99.999998'sine kadar hızlanınca protonun kütlesi de 7000 katına (7 TeV) çıkacaktır. 1956'da kurulan 28 GeV'lik eşzamanlı proton hızlandırıcısından sonra 1976'da da 450 GeV'lik bir başka hızlandırıcı daha kulanıma girdi. 1981'de geliştirilerek çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirilen bu cihazdan bugün, dönüşümlü olarak parçacık hızlandırıcısı ve çarpıştırıcı olarak faydalanılmaktadır. Çarpışmalar ile bazı kısa ömürlü yeni madde biçimleri bu arada parçacık fizikçilerinin ilgilendiği W ve Z parçacıkları ortaya çıkarılmıştır. CERN, Avrupa'nın fizik alanında Amerika ve Rusya ile yarışa girmesini sağlamıştır.

Üye olan ülkeler

Kurucu ülkeler: (1954'ten)

Sonradan katılan ülkeler:

Ortak (asosiye) üyeler:

Katılım süreci devam eden ülkeler:[9][10]

Gözlemci üyeler ve uluslararası kurumlar: Avrupa Komisyonu, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, İsrail, Japonya, Rusya, UNESCO.

1954'ten beri gözlemci konumunda olan ve CERN'in kuruluşunda rol almış bir uluslararası örgüt olan UNESCO dışında, ülke bazında gözlemcilere bakıldığında, en eskisi 2015 yılında asosiye ülke oluncaya kadar Türkiye (1961) idi. En yeni gözlemci üye ise Hindistan'dır (2002).[11]

Kaynakça

  1. ^ "Member states - CERN". 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015. 
  2. ^ "CERN.ch". Public.web.cern.ch. 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  3. ^ "CERN.ch La". Public.web.cern.ch. 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  4. ^ "CERN.ch". Public.web.cern.ch. 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  5. ^ Fanti, V.; ve diğerleri. (1998). "A new measurement of direct CP violation in two pion decays of the neutral kaon". Physics Letters B. Cilt 465. s. 335. arXiv:hep-ex/9909022 $2. Bibcode:1999PhLB..465..335F. doi:10.1016/S0370-2693(99)01030-8. 
  6. ^ "Antihydrogen isolation". CNN. 18 Kasım 2010. 
  7. ^ Jonathan Amos [6 June 2011]BBC © 2011 Retrieved 2011-06-06
  8. ^ CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson | CERN press office. Press.web.cern.ch (2012-07-04). Retrieved on 2013-07-17.
  9. ^ http://public.web.cern.ch/press/PressReleases/Releases2008/PR18.08E.html
  10. ^ http://atlas-service-enews.web.cern.ch/atlas-service-enews/2009/news_09/news_cernstate.php
  11. ^ "ISAAR(CPC) - CERN". 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2012. 

İlgili bağlantılar

Dış bağlantılar