Kayı, İdil

Kayı
Köy
Mardin
Ülke	Türkiye
İl	Mardin
İlçe	İdil
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Nüfus  (2016)
• Toplam	1.800
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0482
Posta kodu	73300
Resmî site [1]

Kayı, Mardin ilinin İdil ilçesine bağlı bir köydür. İdil-Midyat sınırına 1 km uzaklıktadır.Arazi genişliği bakımından Türkiye'nin en büyük üçüncü köyüdür.

Tarihçe

rî Aşiretler Birliği ( Konfederalizm ), ana hatlarıyla sınırları ve coğrafi özelliklerini belirlemeye çalıştığımız bu coğrafyada (Hasankeyf, Gercüş, Midyat, Ömerli, Dargeçit, Nusaybin, İdil ve Cizre) aslen orda yaşar. Ömerka,Hamıka, Mihelmî, Alîki, Hebizbinî ve Domana vb. Aşiret ya da aşiretler iç içe yaşamaktadır.Hatta, Suriye'nin kuzeyindeki (Kâmışlo, Haseke ve Gre Spî) yayılmıştır. Torî, isim kılavuzu olarak, "suyun olmadığı yerdir."

Hakiki Torî ve Torî bölgeler ikiye ayrılır; Hakiki Torî, "Midyat, Ömerli ve İdil" çevresidir. Torî ise "Hasankeyf, Gercüş, Dargeçit, Nusaybin ve Cizre" çevresidir.

En önemli destanları, Aliyê Bâte isyanı ve Hâco Ağalıkları meşhurdur. En önemli sanatçıları Mîrade kîne'dir. En önemli söz ve sanatçıları Seydâye Cegerxwin'di. (Gerçek hayatta yaşanılan olay veya olgu dengbejler aracılığı ile uzun hava eşliğinde aktarılır).

Giyim kuşamında hiç bir baskı ve zorlayıcı yoktur. Eskiden şaşık ve şalvar giyerdi. Cumhuriyet döneminde takım elbise ve şapka zorunluğu ile şapka giyerdi. Günümüzde serbest giyinirler.

 Suyun bulunmadığı yerde tarım ve ziraat pek fazla elverişli olmasa da, Torî bölgelerinde Sermiyan,Bagok ve Mawa dağları çevrili olmasına rağmen üzümden;  pekmez ve şaraplar dillere destandır. (Bölgenin en meşhur şarap fabrikası Midyat'tır).

 Halkı ise (Müslümanlar, Ezidiler, Süryaniler ve Keldaniler) ağırlıklı olarak Müslüman Sünniler yaşamaktadır. 4 halife döneminde islamın yayılışı ile Torî bölgesinde yaşayan diğer farklı inançlarla komşu olmuştur.Ayrıca, H.z. Muhammed (s.a.v.) soyundan gelen 'Seyidler' Becirman ve çevre köylerinde yaşarlar.

 Torîler, Türkiye Cumhuriyeti'nin, üç şehir (Batman, Mardin ve Şırnak) vilayetlere ayrılmıştır. 90'lı yıllarda yıkılan ve yakılan yüzbinlerce köyler çok kötü dramlara sahne olmuştur. Günümüzde malesef Avrupa'ya göç etmiştir. Türkiye'de ise hemen hemen Batı' ya büyük metropol şehirlere göç etmiştir. Kalanları ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da yaşamaktadır.

Anadolu, Ortadoğu, Kafkas ve Orta Asya dört tarafı çevrili konuma sahip olan Mezopotamya uygarlığının devamını getiren Torî aşireti, kendi tarihinde hiçbir aşirete (derebeylik) boyun eğmeyen tek topluluk Torî aşiretidir.

Coğrafya

Şırnak iline 120 km, İdil ilçesine 20 km, Mardin iline 100 km uzaklıktadır.

İklim

Köyün iklimi,karasal ikli içinde bulunmasına rağmen ılıman iklimin etkileri görülmektedir.

Ekonomi

Köyün ekonomisi öncelikle tarıma dayanmaktadır.

Altyapı bilgileri

Köyde ilköğretim bulunmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi vardır kanalizasyon yoktur. PTT acentesi, Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.