Osmanlı İmparatorluğu'nda liberalizm: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Bjelica (mesaj | katkılar)
+
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
 
Bjelica (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
1. satır: 1. satır:
{{Çalışma}}
{{Çalışma}}
{{liberalizm}}
{{liberalizm}}
'''Osmanlı İmparatorluğu'nda liberalizm''' modernleşme çabalarıyla birlikte [[Avrupa]]'daki liberal düşünce dünyasının gelişimini takip eden dönemlerde ortaya çıktı. [[Sakızlı Ohannes Paşa]], [[Mehmet Cavit Bey]] ve [[Prens Sabahattin]] gibi isimler bu konuda öne çıkan ilk kişiler oldu. Ohannes Paşa'nın [[sosyalizm]] karşıtlığı ve devletçi politikaları reddi ile iktisadi ve rekabetçi özgürlüğü savunması onu öne çıkan ilk Osmanlı liberalleri arasına soktu.<ref name=":Hür, Ayşe">{{web kaynağı|yazar1=[[Ayşe Hür]]|başlık=Bank-ı Osmanî-i Şahane'den Merkez Bankası'na|url=http://m.radikal.com.tr/yazarlar/ayse_hur/bank_i_osmani_i_sahaneden_merkez_bankasina-1172603|yayıncı=Radikal|erişimtarihi=23 Mart 2018}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|yazar1=ed.|başlık=Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm|yayıncı=İletişim|isbn=9789750503702|sayfa=32}}</ref> Mehmed Cavid Bey ''[[Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası]]'' ekseninde liberal düşüncede ilk kıvılcımları ortaya koyarken<ref name=":0">{{kitap kaynağı|ad1=Atilla Doğan|başlık=Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm|yayıncı=İletişim Yayınları|isbn=9789750503702|sayfa=75}}</ref> Prens Sabahattin ise [[1902 Jöntürk Kongresi]] ekseninde Türkiye'de merkez sağ ve merkez sol ayrımında merkez sağı temsil eder hale geldi. [[Ahmed Rıza|Ahmed Rıza Bey]] grubundaki [[Auguste Comte]] fikri onda [[Pierre Guillaume Frédéric le Play|le Play]] temelini etkili karşıtlığı kıldı, adem-i merkeziyetçi bir yapıya büründü.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Murtaza | ad1 = Korlaelçi | başlık = Le Play Mektebi ve İlk Türk Temsilcisi Prens Sabahattin Bey | url = http://dergipark.ulakbim.gov.tr/eruifd/article/view/5000067523 | yayıncı = Dergipark | erişimtarihi = 10 Ekim 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171010213428/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/eruifd/article/view/5000067523 | arşivtarihi = 10 Ekim 2017}}</ref> Bu kongre erken cumhuriyet dönemini etkiledi. [[Serbest Cumhuriyet Fırkası]] (SCF) liberal anlayışla 13 Ağustos 1930'da [[Ali Fethi Okyar]]’la Atatürk'ün isteği üzerine kurdurulurken bunu 1950'de [[Adnan Menderes]] ile iktidara gelen [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] takip etti. Parti milli egemenliğe dayanan [[muhafazakâr]] bir eğilime girene kadar liberal görünümdeydi.
'''Osmanlı İmparatorluğu'nda liberalizm''' modernleşme çabalarıyla birlikte [[Avrupa]]'daki liberal düşünce dünyasının gelişimini takip eden dönemlerde ortaya çıktı. [[Sakızlı Ohannes Paşa]], [[Mehmet Cavit Bey]] ve [[Prens Sabahattin]] gibi isimler bu konuda öne çıkan ilk kişiler oldu. Ohannes Paşa'nın [[sosyalizm]] karşıtlığı ve devletçi politikaları reddi ile iktisadi ve rekabetçi özgürlüğü savunması onu öne çıkan ilk Osmanlı liberalleri arasına soktu.<ref name=":Hür, Ayşe">{{web kaynağı|yazar1=[[Ayşe Hür]]|başlık=Bank-ı Osmanî-i Şahane'den Merkez Bankası'na|url=http://m.radikal.com.tr/yazarlar/ayse_hur/bank_i_osmani_i_sahaneden_merkez_bankasina-1172603|yayıncı=Radikal|erişimtarihi=23 Mart 2018}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|yazar1=ed.|başlık=Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm|yayıncı=İletişim|isbn=9789750503702|sayfa=32}}</ref> Mehmed Cavid Bey ''[[Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası]]'' ekseninde liberal düşüncede ilk kıvılcımları ortaya koyarken<ref name=":0">{{kitap kaynağı|ad1=Atilla Doğan|başlık=Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm|yayıncı=İletişim Yayınları|isbn=9789750503702|sayfa=75}}</ref> Prens Sabahattin ise [[1902 Jöntürk Kongresi]] ekseninde Türkiye'de merkez sağ ve merkez sol ayrımında merkez sağı temsil eder hale geldi. [[Ahmed Rıza|Ahmed Rıza Bey]] grubundaki [[Auguste Comte]] fikri onda [[Pierre Guillaume Frédéric le Play|le Play]] temelini etkili karşıtlığı kıldı, adem-i merkeziyetçi bir yapıya büründü.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Murtaza | ad1 = Korlaelçi | başlık = Le Play Mektebi ve İlk Türk Temsilcisi Prens Sabahattin Bey | url = http://dergipark.ulakbim.gov.tr/eruifd/article/view/5000067523 | yayıncı = Dergipark | erişimtarihi = 10 Ekim 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20171010213428/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/eruifd/article/view/5000067523 | arşivtarihi = 10 Ekim 2017}}</ref> Bu kongre erken cumhuriyet dönemini etkiledi<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Örmeci | ad1 = Ozan | başlık = DOÇ. DR. HAKKI UYAR’LA TÜRK SİYASAL HAYATI ÜZERİNE MÜLAKAT | url = http://politikaakademisi.org/2015/03/03/doc-dr-hakki-uyarla-turk-siyasal-hayati-uzerine-mulakat/ | yayıncı = UPA | erişimtarihi = 23 Mart 2018}}</ref>: [[Serbest Cumhuriyet Fırkası]] (SCF) liberal anlayışla 13 Ağustos 1930'da [[Ali Fethi Okyar]]’la Atatürk'ün isteği üzerine kurdurulurken bunu 1950'de [[Adnan Menderes]] ile iktidara gelen [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] takip etti. Parti milli egemenliğe dayanan [[muhafazakâr]] bir eğilime girene kadar liberal görünümdeydi.


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 16.26, 23 Mart 2018 tarihindeki hâli

Osmanlı İmparatorluğu'nda liberalizm modernleşme çabalarıyla birlikte Avrupa'daki liberal düşünce dünyasının gelişimini takip eden dönemlerde ortaya çıktı. Sakızlı Ohannes Paşa, Mehmet Cavit Bey ve Prens Sabahattin gibi isimler bu konuda öne çıkan ilk kişiler oldu. Ohannes Paşa'nın sosyalizm karşıtlığı ve devletçi politikaları reddi ile iktisadi ve rekabetçi özgürlüğü savunması onu öne çıkan ilk Osmanlı liberalleri arasına soktu.[1][2] Mehmed Cavid Bey Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası ekseninde liberal düşüncede ilk kıvılcımları ortaya koyarken[3] Prens Sabahattin ise 1902 Jöntürk Kongresi ekseninde Türkiye'de merkez sağ ve merkez sol ayrımında merkez sağı temsil eder hale geldi. Ahmed Rıza Bey grubundaki Auguste Comte fikri onda le Play temelini etkili karşıtlığı kıldı, adem-i merkeziyetçi bir yapıya büründü.[4] Bu kongre erken cumhuriyet dönemini etkiledi[5]: Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) liberal anlayışla 13 Ağustos 1930'da Ali Fethi Okyar’la Atatürk'ün isteği üzerine kurdurulurken bunu 1950'de Adnan Menderes ile iktidara gelen Demokrat Parti takip etti. Parti milli egemenliğe dayanan muhafazakâr bir eğilime girene kadar liberal görünümdeydi.

Kaynakça

  1. ^ Ayşe Hür. "Bank-ı Osmanî-i Şahane'den Merkez Bankası'na". Radikal. Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
  2. ^ ed. Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm. İletişim. s. 32. ISBN 9789750503702. 
  3. ^ Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt 7/ Liberalizm. İletişim Yayınları. s. 75. ISBN 9789750503702.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Murtaza, Korlaelçi. "Le Play Mektebi ve İlk Türk Temsilcisi Prens Sabahattin Bey". Dergipark. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017. 
  5. ^ Örmeci, Ozan. "DOÇ. DR. HAKKI UYAR'LA TÜRK SİYASAL HAYATI ÜZERİNE MÜLAKAT". UPA. Erişim tarihi: 23 Mart 2018.