Tek çenekliler: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
202. satır: 202. satır:
** [[Bromeliaceae]] <small>Juss.</small> ([[Ananasgiller]])
** [[Bromeliaceae]] <small>Juss.</small> ([[Ananasgiller]])
** [[Centrolepidaceae]] <small>Endl.</small>
** [[Centrolepidaceae]] <small>Endl.</small>
** [[Cyperaceae]] <small>Juss.</small> ([[Papirüsgiller]])
** [[Papirüsgiller|Cyperaceae]] <small>Juss.</small> ([[Papirüsgiller]])
** [[Ecdeiocoleaceae]] <small>D.F.Cutler & Airy Shaw</small>
** [[Ecdeiocoleaceae]] <small>D.F.Cutler & Airy Shaw</small>
** [[Eriocaulaceae]] <small>Martinov</small>
** [[Eriocaulaceae]] <small>Martinov</small>

Sayfanın 12.17, 20 Ocak 2018 tarihindeki hâli

Bir çenekliler
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler)
Şube: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Liliopsida
(Bir çenekliler)

Metne bakınız

Sinonimler

Monocotyledoneae, Monocotyledon

Bir çenekliler (Liliopsida), monokotiller (ya da monokotiledon), çoğunlukla tek yıllık, palmiyeler haricindeki otsu bitkileri kapsayan çiçekli bitkiler sınıfıdır.

Tohumlarında bir çenek bulunduğu için "bir çenekliler" olarak isimlendirilen, bir çenekliler; 50.000 ve 60.000 arası (IUCN sistemine göre) 59,300 bitki türünü kapsarlar. Bu gruptaki en büyük familya, yaklaşık yirmibin tür sayısıyla orkidegillerdir. Ekonomik önemleri olan buğdaygiller, bu grubun en önemli familyası konumundadır. Diğer ekonomik önemi olan familyaları ise; palmiyegiller, muzgiller, zencefilgiller ve zambakgillerdir.

Bir çeneklilerin iletim demetleri genellikle dağınıkdır. Kambiyum olmadığından normal sekonder kalınlaşma görülmez. Bu yüzden boyları uzun, gövdeleri incedir. Yaprakları genellikle ince uzun, paralel damarlı, kökleri saçaklıdır. Ana kök gelişimi erken durduğu için saçak kök sistemi bulunur. Çiçek parçaları genellikle üçlü olup, çiçek örtüsü çanak yaprak ve taç yaprak şeklinde farklılaşma göstermez.

Sınıflandırma

Topraktan çıkan (solda) bir "bir çenekli" ve (sağda) bir "iki çenekli" bitki.

Tarihte Monokotiller şöyle isimlendirilmişledir:

  • Monocotyledoneae - "de Candolle" sistemi ve "Engler" sistemi.
  • Monocotyledonlar - "Bentham & Hooker" sistemi ve "Wettstein" sistemi
  • Sınıf: Liliopsida - "Takhtajan" sistemi ve Cronquist sistemi.
  • Alt sınıf: Liliidae - "Dahlgren" sistemi ve "Thorne" sistemi (1992).
  • Dal: Monokotiller - "APG sistemi", "APG II sistemi" ve "APG III sistemi"' ne göre.

Yukardaki bütün sistemler, bu grup için kendi taksonomilerini kullanırlar. Bir çenekliler, taksonomideki değişken konumuyla bilinirler.

Günümüzün moleküler çalışmaları, bir çeneklilerin akrabalık ilişkilerini açıklamaya yardımcı olmaktadır. APG III sistemi, bir çeneklileri bir takson olarak görmez, bunun yerine bu grubu monokotil dalına yerleştirir. Bu sisteme göre tek çenekliler; 11 takıma ve henüz herhangi bir takıma yerleştirilmemiş 1 familyaya ayrılırlar:

Cladogram 1: APG IV (2016) için kapalı tohumlularda tek çeneklilerin filojenik durumu

Cladogram 1: Phylogenetic position of the monocots within the angiosperms in APG IV (2016)[1]
kapalı tohumlular

Amborellales

Nymphaeales

Austrobaileyales

magnoliids

Chloranthales

monocots

Ceratophyllales

ödikotlar (iki çenekliler)

basal angiosperms
core angiosperms

Cladogram 2: The phylogenetic composition of the monocots

Cladogram 2: The phylogenetic composition of the monocots[1]
monocots 131
          

Acorales

Alismatales

122
          

Petrosaviales

120

Dioscoreales 115

Pandanales 91

Liliales 121

121

Asparagales 120

commelinids 118
          

Arecales

Poales

          

Zingiberales

Commelinales

Alismatid monocots

Dal (klad): Monocots (Monokotiller) (Tek çenekliler)

Dal (klad): Commelinids (Kommelinidler)

  1. ^ a b APG IV 2016.