Türk tarihi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
YBot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.760.272 değişiklik
İnterviki bağlantıları çıkarıldı
k YBot tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Paseyn tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
2. satır: 2. satır:
{{taraflı|Eylül 2011‎}}
{{taraflı|Eylül 2011‎}}
{{Türk tarihi}}
{{Türk tarihi}}
'e ait olduğu düşünülen ve [[İran]]'da bulunan bir heykelin kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.]]
[[Dosya:Male royal figure, 12-13th century, from Iran.jpg|thumb|right|280px|[[Selçuk Bey]]'e ait olduğu düşünülen ve [[İran]]'da bulunan bir heykelin kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.]]
'lardan kalan altın bir kemer bağı (M.Ö.300)]]
[[Dosya:Hiung-nu kemer bağı.jpg|thumb|right|380px|[[Hiung nu]]'lardan kalan altın bir kemer bağı (M.Ö.300)]]
'''Türk tarihi''', günümüzdeki [[Türk halkları]]nın ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce [[Türk dilleri ailesi|Türk dilini]] konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. [[Göktürkler]]den önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, ''Türk'' tabiri yerine ''[[Ön Türk]]'' tabiri ile anılır.
'''Türk tarihi''', günümüzdeki [[Türk halkları]]nın ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce [[Türk dilleri ailesi|Türk dilini]] konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. [[Göktürkler]]den önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, ''Türk'' tabiri yerine ''[[Ön Türk]]'' tabiri ile anılır.


14. satır: 14. satır:
Bilinen ilk Türk devleti [[İskitler]]'dir ([[Sakalar (anlam ayrımı)|Sakalar]]).<ref name="ref708" /><ref>Tarhan, M. Taner - "Ön Asya Dünyası'nda İlk Türkler Kimmerler ve İskitler" Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2002, s. 597</ref><ref>Kazi Laypanov/ İsmail Miziyev Türk Halklarının kökeni Selenge yaınları 2008 syf 77-101</ref><ref>GÜLER, Ali 2001 Türklük Bilgisi, Tamga Yayıncılık, ANKARA 34</ref><ref>MEMİŞ, Ekrem1987 İskitler’ in Tarihi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, KONYA syf 79-80</ref>
Bilinen ilk Türk devleti [[İskitler]]'dir ([[Sakalar (anlam ayrımı)|Sakalar]]).<ref name="ref708" /><ref>Tarhan, M. Taner - "Ön Asya Dünyası'nda İlk Türkler Kimmerler ve İskitler" Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2002, s. 597</ref><ref>Kazi Laypanov/ İsmail Miziyev Türk Halklarının kökeni Selenge yaınları 2008 syf 77-101</ref><ref>GÜLER, Ali 2001 Türklük Bilgisi, Tamga Yayıncılık, ANKARA 34</ref><ref>MEMİŞ, Ekrem1987 İskitler’ in Tarihi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, KONYA syf 79-80</ref>


[[Dosya:Türk Tarihi M.Ö.3'ncüYY2.jpg|thumb|380px]]

=== Milattan Önce 3. yüzyıl ===
=== Milattan Önce 3. yüzyıl ===
Çu Devleti MÖ 1200
Çu Devleti MÖ 1200
25. satır: 25. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi M.Ö.2'nciYY2.jpg|thumb|380px]]



=== MÖ 2. yüzyıl ===
=== MÖ 2. yüzyıl ===
35. satır: 35. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi M.Ö.1'nciYY2.jpg|thumb|380px]]

=== MÖ 1. yüzyıl ===
=== MÖ 1. yüzyıl ===
[[Dosya:Türk Tarihi MÖ.65 b.jpg|thumb|380px]]

* '''MÖ 49-MÖ 36''': [[Çiçi]]'nin [[Talas]]'a göçü ([[Batı Hiung-nu]])
* '''MÖ 49-MÖ 36''': [[Çiçi]]'nin [[Talas]]'a göçü ([[Batı Hiung-nu]])


{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 1nciYY.jpg|thumb|380px]]

=== 1. yüzyıl ===
=== 1. yüzyıl ===
* '''48''': Hiung nu'ların ikiye bölünmeleri ([[Kuzey Hiung-nu]] ve [[Güney Hiung-nu]])
* '''48''': Hiung nu'ların ikiye bölünmeleri ([[Kuzey Hiung-nu]] ve [[Güney Hiung-nu]])
49. satır: 49. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 2'nciYY.jpg|thumb|380px]]



=== 2. yüzyıl ===
=== 2. yüzyıl ===
55. satır: 55. satır:


{{clear}}
{{clear}}
[[Dosya:Türk Tarihi 300yılı.jpg|thumb|380px]]



=== 3. yüzyıl ===
=== 3. yüzyıl ===
62. satır: 62. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi yıl400.jpg|thumb|380px]]

=== 4. yüzyıl ===
=== 4. yüzyıl ===
* '''304-351''': Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallıkları ([[Han Zhao (16 Krallık)|Han Zhao]], [[Hou Zhao (16 Krallık)|Hou Zhao]])
* '''304-351''': Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallıkları ([[Han Zhao (16 Krallık)|Han Zhao]], [[Hou Zhao (16 Krallık)|Hou Zhao]])
73. satır: 73. satır:


=== 5. yüzyıl ===
=== 5. yüzyıl ===
[[Dosya:Türk Tarihi 451.jpg|thumb|380px]]

* '''402''': [[Rouran]]'ın kuruluşu (Yüan Yüan/Avarlar?)
* '''402''': [[Rouran]]'ın kuruluşu (Yüan Yüan/Avarlar?)
* '''407-431''': Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallığı ([[Xia (16 Krallık)|Xia]])
* '''407-431''': Çin'in kuzeyinde Hiung-nu krallığı ([[Xia (16 Krallık)|Xia]])
88. satır: 88. satır:


== Orta Çağ/Türkler ==
== Orta Çağ/Türkler ==
[[Dosya:Türk Tarihi yıl500.jpg|thumb|380px]]

=== 6`ncı yüzyıl ===
=== 6`ncı yüzyıl ===
[[Dosya:Türk Tarihi 565.jpg|thumb|380px]]

* '''531-578''': [[Kafkas Surları]]'nın İranlı [[Hüsrev]] tarafından dikilmesi
* '''531-578''': [[Kafkas Surları]]'nın İranlı [[Hüsrev]] tarafından dikilmesi
* '''534''': Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
* '''534''': Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
99. satır: 99. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 600.jpg|thumb|380px]]

== 7. yüzyıl ==
== 7. yüzyıl ==
===Orta Asya===
===Orta Asya===
132. satır: 132. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 700.jpg|thumb|380px]]



== 8. yüzyıl ==
== 8. yüzyıl ==
161. satır: 161. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 800yılı.jpg|thumb|380px]]



== 9. yüzyıl ==
== 9. yüzyıl ==
gücünün zirvesindeyken]]
[[Dosya:Hazar Hanlığı 820.jpg|thumb|380px|[[Hazar Hanlığı]] gücünün zirvesindeyken]]
===Orta Asya===
===Orta Asya===
* '''821''': Uygurların [[Tibet]]lileri püskürtmesi
* '''821''': Uygurların [[Tibet]]lileri püskürtmesi
188. satır: 188. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 900yılında.jpg|thumb|380px]]



== 10. yüzyıl ==
== 10. yüzyıl ==
217. satır: 217. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 1000.jpg|thumb|380px]]



== 11. yüzyıl ==
== 11. yüzyıl ==
265. satır: 265. satır:
</center>
</center>


[[Dosya:Türk Tarihi 1100yılında.jpg|thumb|380px]]



== 12. yüzyıl ==
== 12. yüzyıl ==
316. satır: 316. satır:
{{clear}}
{{clear}}


'nun yayılmasından önce son durum]]
[[Dosya:Türk Tarihi 1200.jpg|thumb|380px|[[Moğol İmparatorluğu]]'nun yayılmasından önce son durum]]


== 13. yüzyıl ==
== 13. yüzyıl ==
[[Dosya:Mongol Empire map.gif|thumb|380px|13'ncü yüzyılda [[Moğol İmparatorluğu]]'nun yayılması]]
'nun yayılması]]
===Ön Asya ve Ortadoğu===
===Ön Asya ve Ortadoğu===
* '''1202''': [[Anadolu Selçuklu Devleti]]'nin [[Saltuklu Beyliği]]'ni ortadan kaldırarak Doğu Anadolu'ya genişlemesi
* '''1202''': [[Anadolu Selçuklu Devleti]]'nin [[Saltuklu Beyliği]]'ni ortadan kaldırarak Doğu Anadolu'ya genişlemesi
343. satır: 343. satır:
{{clear}}
{{clear}}


'nun bölünmesinden sonra [[Altın Ordu devleti]] [[Türkleştirme|Türkleşiyor]]]].
[[Dosya:Türk Tarihi 1300.jpg|thumb|380px|[[Moğol İmparatorluğu]]'nun bölünmesinden sonra [[Altın Ordu devleti]] [[Türkleştirme|Türkleşiyor]]]].


=== 14. yüzyıl ===
=== 14. yüzyıl ===
353. satır: 353. satır:
* '''1370''': [[Timur]]'un iktidarı ele alması
* '''1370''': [[Timur]]'un iktidarı ele alması
* '''1382''': [[Toktamış]]'ın [[Altın Ordu]]'nun başına geçmesi ve [[Moskova]]yı ateşe vermesi
* '''1382''': [[Toktamış]]'ın [[Altın Ordu]]'nun başına geçmesi ve [[Moskova]]yı ateşe vermesi
* '''1389''': 'da egemenlik sağlaması
* '''1389''': [[Kosova]]: Osmanlıların [[Balkanlar]]'da egemenlik sağlaması
* '''1389-1403''': [[I. Bayezid]] hükümdarlığı
* '''1389-1403''': [[I. Bayezid]] hükümdarlığı
* '''1398''': [[Timurlenk|Timur]]'un Hindistan seferi
* '''1398''': [[Timurlenk|Timur]]'un Hindistan seferi
359. satır: 359. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 1400.jpg|thumb|380px]]



=== 15. yüzyıl ===
=== 15. yüzyıl ===
[[Dosya:Delhi Sultanlığı sınırları.jpg|thumb|380px]]

==== Ön Asya ====
==== Ön Asya ====
* '''1402''': Timur ile [[I. Bayezid]] arasında [[Ankara Muharebesi]]
* '''1402''': Timur ile [[I. Bayezid]] arasında [[Ankara Muharebesi]]
380. satır: 380. satır:
* '''1445''': [[Kazan Hanlığı]]'nın kuruluşu
* '''1445''': [[Kazan Hanlığı]]'nın kuruluşu
* '''1462-1505''': [[Astrahan Hanlığı]]'nın kuruluşu
* '''1462-1505''': [[Astrahan Hanlığı]]'nın kuruluşu
* '''1473''':
* '''1473''': [[Hüseyin Baykara]]: [[Timur Rönesansı]]
{{clear}}
{{clear}}


== Yeni Çağ ==
== Yeni Çağ ==
[[Dosya:Türk Tarihi 1500.jpg|thumb|380px]]

=== 16. yüzyıl ===
=== 16. yüzyıl ===
==== Doğu Avrupa ====
==== Doğu Avrupa ====
417. satır: 417. satır:
* '''1577''': Osmanlı egemenliğinin [[Fizan]]'a yayılması
* '''1577''': Osmanlı egemenliğinin [[Fizan]]'a yayılması
* '''1576-1580''': [[Fas]]'ta Osmanlı nüfuzu
* '''1576-1580''': [[Fas]]'ta Osmanlı nüfuzu
[[Dosya:Türk Tarihi 1600.jpg|thumb|380px]]



=== 17. yüzyıl ===
=== 17. yüzyıl ===
444. satır: 444. satır:


=== 18. yüzyıl ===
=== 18. yüzyıl ===
[[Dosya:1700Fertig.jpg|thumb|380px]]

==== Doğu Avrupa ====
==== Doğu Avrupa ====
* '''1742-1775''': Rusya'da [[Pugaçev Savaşı]] (Tatar ayaklanması)
* '''1742-1775''': Rusya'da [[Pugaçev Savaşı]] (Tatar ayaklanması)
517. satır: 517. satır:


=== 20. yüzyıl ===
=== 20. yüzyıl ===
[[Dosya:Türk Tarihi 1900.jpg|thumb|380px]]

[[Dosya:Türk Tarihi 1950.jpg|thumb|380px|Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.]]

* '''1905''': [[Cedidcilik]] hareketlerinin başlaması.
* '''1905''': [[Cedidcilik]] hareketlerinin başlaması.
* '''1910-1920''': [[Kazaklar]]ın ve [[Kırgızlar]]ın [[Alaş Orda]] Hükümeti
* '''1910-1920''': [[Kazaklar]]ın ve [[Kırgızlar]]ın [[Alaş Orda]] Hükümeti
554. satır: 554. satır:
{{clear}}
{{clear}}


[[Dosya:Türk Tarihi 2000.jpg|thumb|380px]]



=== 21. yüzyıl ===
=== 21. yüzyıl ===
566. satır: 566. satır:


== Kitaplar ==
== Kitaplar ==
'ın [[Nahçivan]]'a yürüyüşünü gösteren bir minyatur.]]
[[Dosya:Sueleymanname nahcevan.jpg|thumb|350px|[[Kanuni Sultan Süleyman]]'ın [[Nahçivan]]'a yürüyüşünü gösteren bir minyatur.]]


=== Türkçe kitaplar ===
=== Türkçe kitaplar ===
624. satır: 624. satır:


[[Kategori:Türk tarihi| ]]
[[Kategori:Türk tarihi| ]]

[[en:Turkic peoples#History]]

Sayfanın 18.13, 23 Mayıs 2017 tarihindeki hâli

Makale serilerinden
İlk Çağ
• Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92)

• Batı Hiung-nu (İÖ 56-36)
• Kuzey Hiung-nu (48-156)
• Güney Hiung-nu (48-216)
• Siyenpi İmparatorluğu (93-234)
• Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469)

• Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ
• Ak Hun İmparatorluğu (420-670)

• Göktürk Kağanlığı (552-744)
  • Doğu Göktürk (583-630)
  • Batı Göktürk (583-659)
  • İkinci Göktürk (681-744)
• Avar Kağanlığı (562-803)
• Seyanto Hanlığı (628-647)
• Hazar Kağanlığı (630-1048)
• Büyük Bulgar Hanlığı (632-668)
• İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar)
• Kangar Birliği (659-750)
• Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018)
• Uygur Kağanlığı (742-840)
  • Kansu Uygur (848-1036)
  • Karahoca Uygur (991-1209)
• Karluk Hanlığı (743-1220)
• Oğuz Yabguluğu (750-1055)
• Karluk Yabgu Devleti (756-940)
• Şirvanşahlar Devleti (799-1539)
• Karahanlılar (840-1212)
  • Doğu Karahanlılar (1032-1210)
  • Batı Karahanlılar (1041-1212)
• Peçenek Hanlığı (860-1091)
• Tolunoğulları (868-905)
• Akşitler (935-969)
• Gazne Devleti (961-1186)
• Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)
  • Türkiye Selçuklu (1077-1308)
  • Kirman Selçuklu (1092-1187)
  • Suriye Selçuklu (1092-1117)
  • Irak Selçuklu (1118-1194)
• Mengüçlü (1072-1277)
• Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231)
• Danişmendliler (1080-1178)
• Çaka Bey (1081-1098)
• Çubukoğulları (1085-1092)
• Dilmaçoğulları (1085-1192)
• Saltuklu Beyliği (1092-1202)
• İnaloğulları (1098-1183)
• Ahlatşahlar (1100-1207)
• Artuklu Beyliği (1102-1408)
• Böriler (1104-1154)
• Zengiler (1127-1250)
• İldenizliler (1142-1225)
• Erbil Beyliği (1146-1232)
• Salgurlular (1148-1286)
• Eyyûbîler (1171-1348)
• Cengiz İmparatorluğu (1206-1368)
• Delhi Sultanlığı (1206-1527)
• Çobanoğulları (1227-1309)
• Çağatay Hanlığı (1227-1347)
  • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)
  • Batı Çağatay Hanlığı
• Altın Orda Devleti (1242-1502)
• Memlûk Sultanlığı (1250-1517)
• Karamanoğulları (1256-1483)
• İnançoğulları (1261-1368)
• Sâhib Ataoğulları (1275-1342)
• Pervaneoğulları (1277-1322)
• Eşrefoğulları (1280-1326)
• Menteşe Beyliği (1280-1424)
• Karesi Beyliği (1297-1360)
• Candaroğulları (1299-1462)
• Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922)
• Germiyanoğulları (1300-1423)
• Hamitoğulları (1301-1423)
• Saruhanoğulları (1302-1410)
• Taceddinoğulları (1303-1415)
• Aydınoğulları (1308-1426)
• Tekeoğulları (1321-1390)
• Ramazanoğulları (1325-1608)
• Eretna (1335-1381)
• Dulkadiroğulları (1339-1521)
• Taşanoğulları (1350-1398)
• Sufi Devleti (1361-1379)
• Timur İmparatorluğu (1370-1507)
• Akkoyunlular (1378-1508)
• Erzincan Beyliği (1379-1410)
• Karakoyunlular (1380-1469)
• Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398)
• Malva Sultanlığı (1392-1562)
• Nogay Ordası (1398-1642)
• Şeybani Hanlığı (1428-1599)
• Kazan Hanlığı (1438-1552)
• Kırım Hanlığı (1441-1783)
• Astrahan Hanlığı (1446-1556)

• Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ
• Sibir Hanlığı (1464-1598)

• Kazak Hanlığı (1465-1729)
• Buhara Hanlığı (1500-1785)
• Safevî Devleti (1501-1736)
• Yarkand Hanlığı (1514-1680)
• Hive Hanlığı (1515-1920)
• Kutbşah Devleti (1518-1687)
• Babür İmparatorluğu (1526-1858)
• Bakü Hanlığı (1718-1806)
• Afşar İmparatorluğu (1736-1796)
• Hokand Hanlığı (1740-1876)
• Revan Hanlığı (1747-1828)

• Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ
• Kaçar İmparatorluğu (1794-1925)

• Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913)
• Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918)
• Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919)
• İdil Ural Devleti (1918-1919)
• Alaş Orda (1917-1920)
• Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918)
• Azerbaycan DC (1918-1921)
• Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919)
• Azadistan (1919-1920)
• Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925)
• Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925)
• Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944)
• Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934)
• Hatay Devleti (1938-1939)
• Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949)
• Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946)
• Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974)
• Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975)
• Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983)
• Türkiye
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
• Kırgızistan
• Özbekistan
• Azerbaycan
• Kazakistan
• Türkmenistan

Tarihi Türk devletleri listesi
  • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri

  • Türk tarihi edebiyatı'
Selçuk Bey'e ait olduğu düşünülen ve İran'da bulunan bir heykelin kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.
Hiung nu'lardan kalan altın bir kemer bağı (M.Ö.300)

Türk tarihi, günümüzdeki Türk halklarının ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce Türk dilini konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, Türk tabiri yerine Ön Türk tabiri ile anılır.

Türkler'in siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmalarının Hun (Hiung-nu'lar veya Şiongnu'lar) hükümdarlığı ile olduğuna dair iddialar vardır.[1][2]. Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir. Türkler doğu kültürlerini batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol oynamışlardır. Kendi dinleri Tengricilik'ten sonra benimsedikleri yabancı dinlerinde çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (Mani dini, Musevilik, Budizm, Ortodoks ve Nasturi Hristiyanlığı, İslam).

Türk tarihinin başlangıcı

Dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarının milletleşme süreci onların avcı-toplayıcılıktan çiftçi-çobancılığa geçmesi ile başlar.[3]. Türkleri oluşturacak insan topluluklarının MÖ 6000'lerde koyun yetiştiriciliğine başladığı düşünülmektedir.[4] Bu tarih atlı göçebe Türk kültürünün başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu değişiklikler ile ilk Türk kültürü olan Anav kültürü ortaya çıkmıştır.

Türklerin atalarının MÖ 2500 ile MÖ 1700 yılları arasındaki Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve MÖ 1700 ile MÖ 1200 yılları arasındaki Andronovo Kültürü ile devam ettiğini savunurlar. Bu ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, MÖ 1700 yılları sonrasında kitleler halinde Altay Dağları ile Tanrı Dağları arasındaki bölgeye yayıldığı bilinmektedir.[2] Bilinen ilk Türk devleti İskitler'dir (Sakalar).[4][5][6][7][8]

Milattan Önce 3. yüzyıl

Çu Devleti MÖ 1200

  • MÖ 312: Büyük Hun Devleti'nin (Hiung-nu) kuruluşu ve Çin/Hiung nu arasında Kuzey Şansi Savaşı
  • MÖ 240: Bozkır halklarına karşı Çin'in duvar inşası: Çin Seddi
  • MÖ 209: Hiung nu lideri Teoman'ın ölümü ve Mete'nin Hiung-nu'ların (Hunların) lideri olması
  • MÖ 201: Kırgız halkından ilk kez söz edilmesi

MÖ 201: Pe-Teng Kuşatması

MÖ 2. yüzyıl

  • MÖ 187: Çin'in Hiung nu üzerine Pa-i-Teng seferi
  • MÖ 177-MÖ 165: Yue-çilerin Hiung nu'lar tarafından Kansu'dan Baktriane'ye sürülmeleri ve oradaki Helen Krallığını ortadan kaldırmaları
  • MÖ 177-MÖ 165: Hiung nu'ların Çin'e akınları
  • MÖ 138-MÖ 126: Baktria'da Çang Kien elçiliği. Çin-İran ilişkileri
  • MÖ 2. yüzyılda: Asya Hun Devleti(Büyük Hun Devleti) yıkıldı

MÖ 1. yüzyıl

1. yüzyıl

2. yüzyıl

3. yüzyıl

4. yüzyıl

5. yüzyıl

Orta Çağ/Türkler

6`ncı yüzyıl

  • 531-578: Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi
  • 534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
  • 552: Tu-kiu'lerin (Türküt'ler/Göktürkler) Rouran egemenliğe karşı ayaklanması. Birinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu.
  • 565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan kaldırılmaları
  • 582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi

7. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Bulgarların bölünmesi:

8. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

  • 713-737 Hazar-Arap Savaşı, Hazarların Kafkasya'yı kaybı
  • 716: Tuna Bulgar Hanlığı'nın Bizans İmparatorluğu ile ilk yazılı anlaşması ve vergi almaya başlaması
  • 717-718: Arapların İstanbul Kuşatması'na karşı Bulgarların Bizans'a yardımı
  • 740: Hazarların Yahudiliği resmi din olarak kabulü
  • 745-775: Bulgar-Bizans mücadelesi
  • 764: Hazarların Abbasiler'i yenerek Kafkasya ve İran'ın batısını istilası
  • 780: İtil Bulgar Hanlığı'nın kuruluşu
  • 792: Markeli Muharebesi sonrası Bizans'ın Bulgarlara tekrar vergi vermeye başlaması
  • 796: Macar ovasına sıkışmış Avar Kağanlığı'nın Franklar tarafından işgali

9. yüzyıl

Hazar Hanlığı gücünün zirvesindeyken

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya ve Afrika

  • 833-842: Halife Mutasım döneminde Türk kölemen askerlerin Abbasi sarayında etkilerinin artması
  • 836: Abbasilerin başkentinin Bağdat'tan Türk kölemen garnizonunun bulunduğu Samerra'ya taşınması
  • 868: Tolunoğulları'nın Abbasi halifesine bağlı kalarak Mısır, Suriye, Filistin ve Irak'ın kuzeyine egemenlikleri

10. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya ve Afrika

11. yüzyıl

Orta Asya

Doğu Avrupa

Ön Asya

Güney Asya

12. yüzyıl

Ön Asya

İran ve Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

Moğol İmparatorluğu'nun yayılmasından önce son durum

13. yüzyıl

13'ncü yüzyılda Moğol İmparatorluğu'nun yayılması

Ön Asya ve Ortadoğu

Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

Moğol İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra Altın Ordu devleti Türkleşiyor

.

14. yüzyıl

Çağatay Hanlığı 1350 yılından itibaren tamamen Türkleşmiş oluyor.

15. yüzyıl

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Doğu Avrupa

Yeni Çağ

16. yüzyıl

Doğu Avrupa

Orta Asya

Ön Asya

Güney Asya

Afrika

  • 1516: Cezayir'de Osmanlı idaresinin kuruluşu
  • 1516-1517: Osmanlıların Kölemen Devleti'ni yıkması, Mısır'da Osmanlı egemenliği
  • 1551: Libya'da Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1557: Osmanlıların Habeş Eyaleti'ni kurması
  • 1574: Tunus'ta Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1577: Osmanlı egemenliğinin Fizan'a yayılması
  • 1576-1580: Fas'ta Osmanlı nüfuzu

17. yüzyıl

Doğu Avrupa

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Afrika

18. yüzyıl

Doğu Avrupa

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Afrika

19. yüzyıl

Doğu Avrupa

  • 1829: Yunanistan'ın bağımsız olması
  • 1878: Berlin Antlaşması, Sırbistan, Karadağ, Romanya'nın bağımsızlıklarını, Bulgaristan'ın özerkliğini kazanması
  • 1881: Yunanistan'ın Tesalya'yı ilhakı
  • 1885: Bulgaristan'ın Şarkî Rumeli'yi ilhakı

Ön Asya

Orta Asya

Güney Asya

Afrika

  • 1801-1815: ABD'nin Garp ocakları ile mücadelesi
  • 1822: Sudan'ın Osmanlı idaresine girmesi
  • 1830-1842: Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1831-1840: Osmanlı-Mısır mücadelesi, Mısır'ın özerklik kazanması
  • 1869: Süveyş Kanalı'nın açılması
  • 1881':Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1882: İngiltere'nin Mısır'ı işgali
  • 1885: İtalya'nın Habeş Eyaleti'ni işgali
  • 1885: Sudan'daki Türk yönetiminin sonu
  • 1888: İngiltere'nin Somali'yi işgali, Afrika Boynuzu'nda Türk varlığının sonu

20. yüzyıl

Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.

21. yüzyıl

  • 2005: Kırgızistan'da Lale devrimi.
  • 2005: Kazak lider Nursultan Nazarbayev'in yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
  • 2005: Özbekistan'da Andican olayları
  • 2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
  • 2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
  • 2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi kurulması.

Kitaplar

Kanuni Sultan Süleyman'ın Nahçivan'a yürüyüşünü gösteren bir minyatur.

Türkçe kitaplar

  • Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca Türkler Ansiklopedisi, Adana, 2002.
  • İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ankara, 1983.
  • Zeki. Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
  • Faruk Sümer, Oğuzlar, İstanbul, 1980.
  • Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1962.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1981.
  • Çeçen Anıl, Tarihte Türk Devletleri, İstanbul, 1986.
  • O. Esad Arseven, Türk Sanat Tarihi, İstanbul, 1955.
  • Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul, 1977.
  • Erol Güngör, Tarihte Türkler, İstanbul, 1989.
  • Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.
  • A. Nimet Kurat, Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara, 1972.
  • Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, İstanbul, 1986.
  • Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, Ankara, 1946.
  • Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefrukesi Tarihi, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
  • Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara, 1946.
  • İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, İstanbul, 1972.
  • İbrahim Kafesoğlu, Harzemşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1956.
  • M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1954.
  • Çağatay Uluçay, İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul, 1977.
  • Faruk Sümer, Karakoyunlular, Ankara, 1984.
  • A.N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul, 1937.
  • B. Yenilmez, Yenilmez, Rize, 2002.

Yabancı kitaplar

  • R. Grousset, L'Empire des steppes, Paris, 1960 (Türkçe çevirisi: Reşat Uzmen-Bozkır İmparatorluğu, 1996.)
  • DE. Guignes, Histoire generale des Huns des Turcs et des Mongols, Paris, 1756.
  • Jean-Paul Roux, Historie des Turcs, 1984.
  • Jean-Paul Roux, Timur, 1994.
  • Fayard Paris, Historie des Turcs, 1984.
  • D.Sinor, Aspects of Altaic Civilization, 1963.
  • M. Barthold, Turkestan down to the Mongol Invansıon, Londra, 1968.
  • E. Berl, Historie de l'Europe d'Attila a Tamerlan, Paris, 1946.
  • M.A. Czaplıcka, The Turks of Central Asia in History and at the Present Day, Oxford, 1918.
  • W. Eberhard, Kultur und Siedlung der Randvölker China, 1942.
  • L. Hambis, La Haute-Asie, Paris, 1953.
  • Hammer-Purgstall, Von, Historie de l'Empire ottoman depuis son origine jusqu!a nos jours, Paris, 1835.
  • H.H. Howorth, History of the Mongols, Londra, 1876.
  • Jean-Paul Roux, Türklerin Tarihi - Pasifikten Akdenize 2000 Yıl, 2004

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, İmaj Yayınevi, Ankara, 1996, ISBN 975-7852-18-X, s.1.
  2. ^ a b Büyük Larousse, Türkler maddesi, İnterpress
  3. ^ Jared Diamond Tüfek, Mikrop ve Çelik, TÜBİTAK Yayınları, ISBN 975-403-271-81997
  4. ^ a b Mirfatih Zekiyev, Türklerin ve Tatarların Kökeni, s. 143-178, Selenge Yayınları, Ağustos 2007
  5. ^ Tarhan, M. Taner - "Ön Asya Dünyası'nda İlk Türkler Kimmerler ve İskitler" Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2002, s. 597
  6. ^ Kazi Laypanov/ İsmail Miziyev Türk Halklarının kökeni Selenge yaınları 2008 syf 77-101
  7. ^ GÜLER, Ali 2001 Türklük Bilgisi, Tamga Yayıncılık, ANKARA 34
  8. ^ MEMİŞ, Ekrem1987 İskitler’ in Tarihi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, KONYA syf 79-80
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türk_tarihi&oldid=18689050" sayfasından alınmıştır