Gilan, Kosova

Gilan
Şehir
Gilan Gilan’ın Kosova’daki konumu
Ülke/Bölge/UNMIK	Kosova (de facto) Kosova-Metohiya (de jure) UNMIK (de jure)
İl/Okrug/District	Gilan Kosovskopomoravski District of Gnjilane
Belediye	Gilan
İdare
• Belediye Başkanı	Lutfi Haziri (LDK)
Yüzölçümü
• Toplam	515 km²
Rakım	652 m
Nüfus (2011)
• Toplam	90,015
• Yoğunluk	229.7/km²
Zaman dilimi	UTC+1 (OAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+2 (OAYZD)
Alan kodu	+381 280
Plaka kodu	06
Resmî site Gilan Belediyesi

Gilan (Arnavutça: Gjilani veya Gjilan; Sırpça: Гњилане / Gnjilane) Kosova'nın doğusunda bir şehir.

De facto olarak Kosova Cumhuriyeti’nin Gilan ilinde; de jure olarak Sırbistan Cumhuriyeti’ne bağlı Kosova-Metohiya Özerk Bölgesi’nin Kosovskopomoravski Okrug’unda yer alır. Ayrıca de jure olarak Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Misyonu’nun Gilan Bölgesi’nde (District of Gnjilane) bulunur. Koordinatları, 42.27° Kuzey ve 21.28° Doğu şeklindedir.

Tarih

Gilan Müzik Okulu

Gilan isminin kökeni hakkında tartışmalar vardır. Arnavut kaynaklar şehrin geç Ortaçağ döneminde Balkanlar’ın merkezî yerlerinden olan Nobırda'dan gelen Ginay Ailesinden Bahti Beg Ginoli tarafından 1772'de kurulduğunu iddia ederler. Ginay Ailesi fikri, geç dönemi işaret ettiği için, pek geçerli görünmemektedir.

Sırp kaynaklar ise bu isimin Sırpçada "rezil" anlamına gelen Gnjidavdan geldiğini ve 14. yüzyıldan beri kullanıldığını iddia ederler.

Osmanlı devri haritalarının bazılarına ve bazı telaffuzlara dayanılarak “Gilan” şeklinin, Gülhan olduğuna dair fikirler vardır. Eski devirlere ait bazı Osmanlıca Kosova haritalarında Türkçe, “Gülhan” imlasına rastlanır; Gülhan/Külhan.

Coğrafya

Gilan şehri ve Gilan ili, Kosova'nın güneydoğu kesiminde yer alır. Gilan ilinin sınırları içinde sırpça adıyla bilinen Binaçka Morava Arnavutça adıyla Morava e Binçes nehri akmaktadır.

Konum olarak Sırbistan'a ve biraz daha uzaktan da Makedonya'ya yakındır. Sırbistan ile iki anasınır kapısı vardir. Kameniçe (Kamenisa) kasabasına yakın olan Dheu Bardh (Beyaz Toprak) adıyla bilinen sınırkapısı Gilan - Bujanovcë (Buyanovsa) yol güzergâhındadır. Diğer sınırkapısı ise Gilan - Preşova güzergâhında olan Muçi Baba sınırkapısıdır. Bu iki sınırkapısı Kosova ile Sırbistan'ın önemli sınırkapılarıdır. Gilan ilinin biraz daha güney doğusuna bakıldığında ise Zhegër (Jegra) ilçesine bağlı olan, halen yol ve sınırkapsı inşası devam etmektedir. Bellanoc - Stançiç sınırkapısı Kosova ve Makedonya'yı çizen sınırkapısı olacaktır. Gilan ile Kumanova'yı birleştirecek olan bu sınırkapısı iki şehir için hem ekonomi açısından, hem de ulaşım açısından çok büyük kolaylık sağlanacağı düşünülüyor.

Nüfus

1991 yılında nüfusu 103.675 kişidir. Bu rakamın yaklaşık %88’ini Arnavutlar, gene yaklaşık %12’sini Türkler ve Sırplar oluşturur. Gilan’ın Türk nüfusundaki azlık, son süreçlerdeki dış göçün sonucudur. Gilan, Türkiye'ye büyük oranda göç vermiş bir bölgedir. Bölgeden Türkiye'ye göçen aileler arasında Gilan, Gelan, Geylan soyadları yaygınca kullanılır.

2011 nüfus sayımında Gilan nüfusu 90.015 olarak sonuçlanmıştır.

Kültürel Yapı

Gilan Belediyesi sınırları içinde Arnavutça, Sırpça ve Türkçe şehirdeki resmî diller arasında yer almaktadır. Gilan’a bağlı Doburçan köyü de Türk yerleşimi açısından ön plandadır.