Geçici Hükûmet (Rusya): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 13.16, 25 Aralık 2016 tarihindeki hâli

Rusya Geçici Hükûmeti (Rusçası: Временное правительство России), Rusya’da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet^[1]. Geçici Hükûmet, öne çıkan lideri ve başbakan Aleksandr Kerenski’den dolayı Kerenski Hükûmeti olarak da bilinir. Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alan Bolşevikler, Geçici Hükûmetin ve hükümetin kurduğu Rusya Cumhuriyeti'nin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

Kuruluşu ve ilk bileşimi

1917 Şubat Devrimi ile birlikte Çarlık rejimi yıkılınca birbiriyle rakip iki kurum olan Duma ve Petrograd Sovyeti iktidar için mücadeleye girişir. Çar II. Nikolay 2 Mart^[2] günü tahttan feragat ettiğini açıklar ve tahtı kardeşi Büyük Dük Mihail Aleksandroviç’e bırakır. Çarın kardeşi de tacı reddecektir^[3]. Bu durumda ülkedeki yönetim biçimini belirleyecek olan Kurucu Meclis toplanana dek Geçici Hükûmet başa gelecekti. Ancak özellikle işçi ve askerlerin tabanda kurduğu örgütlenme olan Petrograd Sovyeti bu iktidarı tehdit etmekteydi. Geçici Hükûmetin kuruluşu 3 Mart günü ilan edilir^[4]. Geçici Hükûmetin ilk bileşimi aşağıdaki şekilde olur:

Görev	Kişi	Parti
Başbakan ve İçişleri Bakanı	Georgi Lvov
Dışişleri Bakanı	Pavel Milyukov	Kadetler
Savaş ve Donanma Bakanı	Aleksandr Guçkov	Ekim Birliği
Ulaşım Bakanı	Nikolay Nekrasov	Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı	Aleksandr Konovalov	İlerici Parti
Adalet Bakanı	Aleksandr Kerenski	SR
Ekonomi Bakanı	Mihail Tereşçenko	partisiz
Eğitim Bakanı	Andrey Manuilov	Kadetler
Tarım Bakanı	Andrey Şingarev	Kadetler
Din işleri (Ortodoks Kilisesi)	Vladimir Lvov	İlerici Parti

3 Mart tarihinde ilan edilen ilk Geçici Hükûmet kabinesinde, Devlet Duması Geçici Komitesi üyelerinden Aleksandr Kerenski Adalet Bakanı, Aleksandr İvanoviç Konovalov Sanayi ve Ticaret Bakanı, Nikolay Vissarionoviç Nekrasov Ulaşım Bakanı, Vladimir Lvov ise Din işleri Bakanı olmuştur. Kerenski daha sonraki kabinelerde başbakanlık görevini de üstlenmiştir.

Tanınması

Çarlık rejiminin devrilmesinden sonra Geçici Hükûmet aşağıdaki ülkeler tarafından tanınır:

22 Mart 1917: ABD
24 Mart 1917: Fransa, İngiltere ve İtalya

Nisan krizi ve ilk koalisyon

18 Nisan (1 Mayıs) günü Dışişleri Bakanı Pavel Milyukov İtilaf Devletleri hükûmetlerine gönderdiği notada Geçici Hükûmetin zafere kadar savaşa devam edeceği teminatını verir. Ancak özellikle örgütlü Rus halkındaki savaş karşıtlığı çok güçlüdür. 20 ve 21 Nisan günleri işçiler ve cephedeki askerler Petrograd’da büyük gösteriler yapar ve savaşa devam kararına karşı çıkar. Göstericiler Milyukov’un istifasını talep eder. Petrograd Garnizon komutanı General Lavr Kornilov gösterileri bastırmak isterse de Lvov buna karşı çıkacaktır.

Geçici Hükûmet Dışişleri Bakanı Milyukov ile Savaş Bakanı Guçkov’un istifasını kabul eder ve işçi ile askerlerin yoğunlukla örgütlü olduğu Petrograd Sovyetine çağrıda bulunarak işbirliği yapılmasını teklif eder. Menşevik ve SR’ların yönetiminde olduğu Petrograd Sovyeti bu öneriyi kabul eder^[5] ve 5 Mayıs günü yapılan protokolle kabineye 6 sosyalist bakan katılır. İlk koalisyon hükûmeti aşağıdaki şekilde oluşur:

Görev	Kişi	Parti
Başbakan ve İçişleri Bakanı	Georgi Lvov
Dışişleri Bakanı	Mihail Tereşçenko	partisiz
Savaş ve Donanma Bakanı	Aleksandr Kerenski	SR
Ulaşım Bakanı	Nikolay Nekrasov	Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı	Aleksandr Konovalov	İlerici Parti
Adalet Bakanı	Pavel Pereverzev	SR
Ekonomi Bakanı	Andrey Şingarev	Kadetler
Eğitim Bakanı	Andrey Manuilov	Kadetler
Tarım Bakanı	Viktor Chernov	SR
Çalışma Bakanı	Matvei Skobelev	Menşevik
Gıda Bakanı	Aleksey Peşehonov	ulusal sosyalist
Posta ve Telgraf Bakanı	İrakli Tsereteli	Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi)	Vladimir Lvov	İlerici Parti

Bu dönemde koalisyon olmasına rağmen Geçici Hükûmet aynı siyasi hatta devam edecek, buna karşılık Sovyet tabanındaki işçi ve askerler gözünde Menşevik ve SR yönetimi gözden düşecektir. Bununla birlikte sahmeye çıkan Bolşevikler savaş karşıtı söylemleriyle hızla örgütlenmeye başlayacaktır. Geçici Hükûmet Petrograd Sovyetindeki Bolşevik karşıtı sağ kanat ile işbirliğine girecektir. Geçici Hükûmet parçalı yapısıyla artık karar alamaz hale gelecektir.

Temmuz Günleri ve ikinci koalisyon

3-7 Temmuz 1917 günlerinde Petrograd’da düzenlenen gösterilerde askerler ve sanayi işçileri Geçici Hükûmeti protesto ederler^[6]. Bolşeviklerin sempatizanları ve Petrograd Sovyetinin tabanını oluşturan kitlelerin herhangi bir şekilde kontrolden çıkmasını engellemek isteyen Bolşevik Parti Merkezi onaylamadığı gösterilere dahil olup kontrol altına almaya çalışır. Kontrolden çıkan kitleler Sovyet yönetimindeki Menşevik ve SR’lardan iktidarı almaları için baskı yaparlar. Aynı zamanda Geçici Hükûmet üyesi de olan Menşevikler ve SR’lar iktidarı almayı reddecek ve işçi ayaklanmasına dönüşen gösterilerin bastırılmasını savunacaktır. Gösteriler bastırılacak, Bolşevikler yasadışı ilan edilecek ve yeraltına çekilecektir. Bu olaylar sonrasında Menşevikler büyük destek kaybına uğrayacaktır. Olayların ardından Geçici Hükûmetteki burjuva temsilcisi olan Kadetler kabineden çekilecektir. 24 Temmuz (6 Ağustos) günü kurulan yeni koalisyon kabinesi çoğunlukla Menşevik ve SR’lardan oluşmaktadır. Başbakan ise Kerenski olur. İkinci koalisyon:

Görev	Kişi	Parti
Başbakan, Savaş ve Donanma Bakanı	Aleksandr Kerenski	SR
Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı	Nikolay Nekrasov	Kadetlerden istifa eder
Dışişleri Bakanı	Mihail Tereşçenko	partisiz
İçişleri Bakanı	Nikolay Avksentyev	SR
Ulaşım Bakanı	Pyotr Yurenev	Kadetler
Sanayi ve Ticaret Bakanı	Sergey Prokopovich	partisiz
Adalet Bakanı	Alexander Zarudny	ulusal sosyalist
Eğitim Bakanı	Sergey Oldenburg	Kadetler
Tarım Bakanı	Viktor Chernov	SR
Çalışma Bakanı	Matvei Skobelev	Menşevik
Gıda Bakanı	Aleksey Peşehonov	ulusal sosyalist
Sağlık Bakanı	Ivan Efremov	partisiz
Posta ve Telgraf Bakanı	Aleksey Nikitin	Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi)	Vladimir Lvov	İlerici Parti

Kornilov Olayı

Temmuz Günlerinden sonra yasadışı ilan edilen Bolşevikler Ağustos ayıyla beraber özellikle Petrograd Sovyetinin tabanında çoğunluğun desteğine sahip olmaya başlarlar. Durumdan ürken Kerenski, en baştan beri sıkıyönetim ilan edilerek monarşinin geri getirilmesini savunan General Lavr Kornilov ile birlikte darbe planları yapar. Ancak Kornilov’un kendisini de tasfiye edeceğinden korkarak plandan vazgeçer^[7]. Petrograd Sovyetinden yardım talep eder ve şehirdeki işçileri silahlandırır. Demiryollarındaki Bolşevik işçiler ve Kazaklar arasındaki Bolşevik askerlerin yoğun propagandası sonucunda Kornilov’un ordusu Petrograd’a varmadan dağılır^[8].

Üçüncü koalisyon

Artık iyice gözden düşen Kerenski gerçekte hiçbir kudreti olmayan yeni bir kabine oluşturur. 8 ekim günü kurulan kabine Ekim Devrimiyle devrilecektir:

Görev	Kişi	Parti
Başbakan	Aleksandr Kerenski	SR
Başbakan Yardımcısı, Sanayi ve Ticaret Bakanı	Aleksandr Konovalov
Dışişleri Bakanı	Mihail Tereşçenko	partisiz
İçişleri Bakanı, Posta ve Telgraf Bakanı	Aleksey Nikitin	Menşevik
Savaş Bakanı	Aleksandr Verhovski
Donanma Bakanı	Dmitri Verderevsky
Ekonomi Bakanı	Mihail Bernatski
Adalet Bakanı	Pavel Malyantoviç	Menşevik
Ulaşım Bakanı	Aleksandr Liverovski	partisiz
Eğitim Bakanı	Sergey Salazkin	partisiz
Tarım Bakanı	Semen Maslov	SR
Çalışma Bakanı	Kuzma Gvozdev	Menşevik
Gıda Bakanı	Sergey Prokopoviç	partisiz
Sağlık Bakanı	Nikolay Kişkin	Kadetler
Posta ve Telgraf Bakanı	Aleksey Nikitin	Menşevik
Din işleri (Ortodoks Kilisesi)	Anton Kartaşev	Kadetler

Ekim Devrimi

24-25 Ekim akşamı Bolşevikler Geçici Hükûmete karşı son saldırıyı başlattı. Hükûmet kurumları ele geçirildi ve Kışlık Saraydaki hükûmet üyeleri 25 Ekim günü tutuklandı. Kerenski baskından bir ABD makam aracında kaçarak Petrograd’ın hemen dışındaki Pskov’da kendisine bağlı az sayıdaki kuvvetle başkenti yeniden ele geçirmeye çalışsa da yenilecek ve ülke dışına kaçacaktır^[9]. Bolşevikler iktidarı çoğunluğa sahip oldukları ve toplantı halinde olan 2. Tüm Rusya Sovyetleri Kongresine verecekler, Kongre de ilk devrimci hükûmet olan Sovnarkom’u oluşturacaktır.

Değerlendirme

Tarihçilere göre Ekim Devriminin başarısında Bolşeviklerin başarısının yanı sıra Geçici Hükûmetin de başarısızlığının payı bulunmaktadır^[10]. Bunun yanı sıra Geçici Hükûmetin, Kurucu Meclis seçimlerini sürekli erteleyerek büyük bir hata yaptığı da iddia edilir^[11].

Kaynakça

^ Geçici Hükûmetin kuruluş deklarasyonu, 07 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir.
^ Jülyen takvimine göre
^ M. Lynch, Reaction and Revolution: Russia 1894-1924, Hodder Murray, London 2005, s. 79
^ Geçici Hükûmet Deklarasyonu (İngilizce), 08 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir
^ Bu dönemde Sovyet yönetiminde temsil edilmeyen Bolşevikler Lenin’in önderliğinde Geçici Hükûmet ile kesinlikle uzlaşmama siyasetindedir. Bolşevikler, Menşevik ve SR’ların Geçici Hükûmete dahil olmalarını sınıf düşmanıyla işbirliği olarak görmektedir. Lenin bu duruma İkili iktidar adını vermiştir.
^ Yeni savaş bakanı Kerenski, sürmekte olan I. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde başarısız bir saldırıya karar vermiş ve Rus Ordusu büyük kayıplar vermiştir.
^ Kerenski yıllar sonra yazdığı anılarında Kornilov ile birlikte darbe planı yaptığını reddetmektedir.
^ Kornilov ve kurmay heyetindeki Anton Denikin hapse atılacak ancak sonra kaçarak Rus İç Savaşında Beyaz Ordu saflarında savaşacaklardır.
^ Kerenski önce Fransa’ya ardından da ABD’ye geçecektir.
^ Tarihçi Pavel Osinski böyle düşünmektedir.(Russian Revolution Revisited,Amerika Sosyologlar Derneği yıllık toplantısına sunulan konuşmasından, Montreal, Quebec, Kanada Ağustos 2006)
^ Riasanovsky, Nicholas (2000). A History of Russia (sixth edition). Oxford University Press. ISBN 0-19-512179-1

Konuyla ilgili yazılan eserler

Kerensky, Alexander. The Catastrophe: Kerensky’s Own Storyof the Russian Revolution. New York: D. Appleton and Company, 1927.
Medvedev, Roi. The October Revolution. New York: ColumbiaUniversity Press, 1979.
Nabokov, Vladimir Dmitrievich. V.D. Nabokov and the RussianProvisional Government, 1917. New Haven: Yale University Press, 1976, ISBN 0300018207
Reed, John. Ten Days that Shook the World. New York: Boni& Liveright, 1919.
Riasanovsky, Nicholas. A History of Russia. New York:Oxford University Press, 2000.
Trotsky, Leon. Lessons of October. New York: PioneerPublishers, 1937 (1924).

[1] Geçici Hükûmetin kuruluş deklarasyonu, 07 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir.

[2] Jülyen takvimine göre

[3] M. Lynch, Reaction and Revolution: Russia 1894-1924, Hodder Murray, London 2005, s. 79

[4] Geçici Hükûmet Deklarasyonu (İngilizce), 08 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir

[5] Bu dönemde Sovyet yönetiminde temsil edilmeyen Bolşevikler Lenin’in önderliğinde Geçici Hükûmet ile kesinlikle uzlaşmama siyasetindedir. Bolşevikler, Menşevik ve SR’ların Geçici Hükûmete dahil olmalarını sınıf düşmanıyla işbirliği olarak görmektedir. Lenin bu duruma İkili iktidar adını vermiştir.

[6] Yeni savaş bakanı Kerenski, sürmekte olan I. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde başarısız bir saldırıya karar vermiş ve Rus Ordusu büyük kayıplar vermiştir.

[7] Kerenski yıllar sonra yazdığı anılarında Kornilov ile birlikte darbe planı yaptığını reddetmektedir.

[8] Kornilov ve kurmay heyetindeki Anton Denikin hapse atılacak ancak sonra kaçarak Rus İç Savaşında Beyaz Ordu saflarında savaşacaklardır.

[9] Kerenski önce Fransa’ya ardından da ABD’ye geçecektir.

[10] Tarihçi Pavel Osinski böyle düşünmektedir.(Russian Revolution Revisited,Amerika Sosyologlar Derneği yıllık toplantısına sunulan konuşmasından, Montreal, Quebec, Kanada Ağustos 2006)

[11] Riasanovsky, Nicholas (2000). A History of Russia (sixth edition). Oxford University Press. ISBN 0-19-512179-1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ 29. satır: / 29. satır: @@
 ||Din işleri (Ortodoks Kilisesi)||[[Vladimir Lvov]]||[[İlerici Parti]]
 |}
+Mart tarihinde ilan edilen ilk Geçici Hükûmet kabinesinde, [[Devlet Duması Geçici Komitesi]] üyelerinden [[Aleksandr Kerenski]] Adalet Bakanı, [[Aleksandr İvanoviç Konovalov]] Sanayi ve Ticaret Bakanı, [[Nikolay Nekrasov|Nikolay Vissarionoviç Nekrasov]] Ulaşım Bakanı, Vladimir Lvov ise Din işleri Bakanı olmuştur. Kerenski daha sonraki kabinelerde başbakanlık görevini de üstlenmiştir.
 == Tanınması ==