Siyavuş Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
24. satır: 24. satır:
Abaza asıllıdır.<ref name="uzunçarsılı">Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) ''Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar)'', Ankara: Türk Tarih Kurumu say.400-402</ref> İstanbul'a getirilmiş ve [[Abaza Mehmed Paşa]]'nın kölesi olmuştur. Yetenekleri dolayısıyla bu paşanın hazinedarlığına yükselmiştir. [[IV. Murad]] döneminde Abaza Mehmed Paşa idam edildiği zaman, fevkalade güzelliği sebebiyle Sivayuş saraya alınıp seferli odasına kaydedilmiştir. Bir gün IV. Murat huzurunda cirit oynarken, Sultan'ın gözüne ilişmiş ve [[Enderun]] kanununa aykırı olarak birdenbire Hasoda'ya alınmıştır. [[Bağdat]] seferinden sonra IV. Murat'ın silahtarı [[Melek Ahmed Paşa]] [[Diyarbakır]] valiliğine tayin edilmesi üzerine Aralık 1683'de "Silahtar"lık görevi verilmiştir. IV. Murat öldükten sonra vezirlik görevi verilmiş ve kubbealtı veziri olmuştur.<ref name="uzunçarsılı"/>
Abaza asıllıdır.<ref name="uzunçarsılı">Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) ''Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar)'', Ankara: Türk Tarih Kurumu say.400-402</ref> İstanbul'a getirilmiş ve [[Abaza Mehmed Paşa]]'nın kölesi olmuştur. Yetenekleri dolayısıyla bu paşanın hazinedarlığına yükselmiştir. [[IV. Murad]] döneminde Abaza Mehmed Paşa idam edildiği zaman, fevkalade güzelliği sebebiyle Sivayuş saraya alınıp seferli odasına kaydedilmiştir. Bir gün IV. Murat huzurunda cirit oynarken, Sultan'ın gözüne ilişmiş ve [[Enderun]] kanununa aykırı olarak birdenbire Hasoda'ya alınmıştır. [[Bağdat]] seferinden sonra IV. Murat'ın silahtarı [[Melek Ahmed Paşa]] [[Diyarbakır]] valiliğine tayin edilmesi üzerine Aralık 1683'de "Silahtar"lık görevi verilmiştir. IV. Murat öldükten sonra vezirlik görevi verilmiş ve kubbealtı veziri olmuştur.<ref name="uzunçarsılı"/>


1640'da kaptan-ı derya olan [[Deli Hüseyin Paşa]] [[Özi]] valiliğine tayin edilince, onun yerine Siyavuş Paşa'ya kaptan-ı derya görevi verilmiştir. Fakat bu görevde iken [[Kırım]]'da [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] tarafından ele geçirlmış olan [[Azak]] kalesine gönderilen donanma bu kaleyi geri almayı başaramamıştır. Donanma İstanbul'a döner dönmez bu başarısızlık nedeniyle 1642'de Sivayuş Paşa kaptan-ı deryalık görevinden azledilmiştir.<ref name="uzunçarsılı"/>
1640'da kaptan-ı derya olan [[Deli Hüseyin Paşa]] [[Özi]] valiliğine tayin edilince, onun yerine Siyavuş Paşa'ya kaptan-ı derya görevi verilmiştir. Fakat bu görevde iken [[Kırım]]'da [[Kazaklar (Slav)|Kazaklar]] tarafından ele geçirilmiş olan [[Azak]] kalesine gönderilen donanma bu kaleyi geri almayı başaramamıştır. Donanma İstanbul'a döner dönmez bu başarısızlık nedeniyle 1642'de Sivayuş Paşa kaptan-ı deryalık görevinden azledilmiştir.<ref name="uzunçarsılı"/>


Bundan sonra 1643'de [[Erzurum]] Valisi, 1646'da [[Anadolu Eyaleti|Anadolu]] Valisi<ref>Uzunçarşılı, İ.H. ''Kütahya Şehri'', 1932, s, 162</ref> ve 1647'de [[Diyarbakır]] Vallılığine atanmıştır. Oradan da [[Silistre]]'de bulunan Özi Valiliğine geçmiştir.
Bundan sonra 1643'de [[Erzurum]] Valisi, 1646'da [[Anadolu Eyaleti|Anadolu]] Valisi<ref>Uzunçarşılı, İ.H. ''Kütahya Şehri'', 1932, s, 162</ref> ve 1647'de [[Diyarbakır]], 1648'de Budin valiliğine atanmıştır. Oradan da [[Silistre]]'de bulunan Özi Valiliğine geçmiştir.


Ayarı bozuk piyasada geçmez para çıkartılması yüzünden İstanbul'da bir esnaf ve asker isyanı çıkmasına neden olduğundan dolayı Sadrazam [[Melek Ahmet Paşa]] sedâretten azledildiği zaman [[21 Ağustos]] [[1651]]'de Sivayuş Paşa birinci kez sadrazamlığa getirildi. Bu görevde yaptığı ilk iş isyana destek veren ocak ağalarını disiplin altına almak ve böylece onların siyasi güçlerini kırmak oldu. Fakat bu güç merkezinin elimine edilmesi diğer bir güç merkezi olan saraylıların, özellikle hadım Darüssade Ağası'nın, siyasi gücünü daha da kuvvetlendirdi. Sivayuş Paşa sadarette bir aydan biraz daha fazla kalmış iken Darüssaade Ağası ve kızlar ağası Büyük Valide Sultan [[Kösem Sultan]] ve Valide Sultan [[Turhan Hatice Sultan]]'a ve onlar vasıtasıyla da padişaha tesir etmişler ve onun yerine [[Gürcü Mehmet Paşa]]'yı sadrazam yapma izni almışlardır.
Ayarı bozuk piyasada geçmez para çıkartılması yüzünden İstanbul'da bir esnaf ve asker isyanı çıkmasına neden olduğundan dolayı Sadrazam [[Melek Ahmet Paşa]] sedâretten azledildiği zaman [[21 Ağustos]] [[1651]]'de Sivayuş Paşa birinci kez sadrazamlığa getirildi. Bu görevde yaptığı ilk iş isyana destek veren ocak ağalarını disiplin altına almak ve böylece onların siyasi güçlerini kırmak oldu. Fakat bu güç merkezinin elimine edilmesi diğer bir güç merkezi olan saraylıların, özellikle hadım Darüssade Ağası'nın, siyasi gücünü daha da kuvvetlendirdi. Sivayuş Paşa sadarette bir aydan biraz daha fazla kalmış iken Darüssaade Ağası ve kızlar ağası Büyük Valide Sultan [[Kösem Sultan]] ve Valide Sultan [[Turhan Hatice Sultan]]'a ve onlar vasıtasıyla da padişaha tesir etmişler ve onun yerine [[Gürcü Mehmet Paşa]]'yı sadrazam yapma izni almışlardır.


Naima tarihinin anlattığına göre,<ref>Naima Tarihi, Cilt 5 say.170</ref> Sivayuş Paşa saraya çağrılmıştır. Saraya varınca vezirlere yapılan karşılama yapılmamış; saray kapısında Darüssaade Ağası onu karşılayarak mühr-ü hümâyunu vermesini istemiştir. Sivayuş Paşa nedenini sorup pâdişah huzuruna çıkmayı talep edince Darüssaade Ağası hiddetle yumruğunu kaldırıp onu tehdit ederek mühr-ü hümâyunu istemiştir. Sivayuş Paşa, ağanın bu çok cüretli tutumundan, azledildiğini anlayıp mühr-ü hümâyunu ona teslim etmiştir. Bundan sonra Darüssaade Ağası bostancıları çağırarak onu bostancı hapsine göndertmiştir.<ref name="uzunçarsılı"/> Bunun anlamının idam edilmek olduğu bilinmekte idi. İdama götürülmeye hazırlanmakta iken, Büyük Valide [[Kösem Sultan]], Sivayuş Paşa'nın devlete iyi hizmeti dolayısıyla, onun idamına rıza göstermemiştir. Fakat Sivayuş Paşa'nın bütün mal ve mülkü devletçe müsâdere edilmiş ve kendi de [[Malkara]]'ya sürgün edilmiştir. Bu müsadere ile devlet hazinesine milyonlarca kese altın girmiş ve serveti devletin bekâsına katkıda bulunmuştur.
Naima tarihinin anlattığına göre,<ref>Naima Tarihi, Cilt 5 say.170</ref> Sivayuş Paşa saraya çağrılmıştır. Saraya varınca vezirlere yapılan karşılama yapılmamış; saray kapısında Darüssaade Ağası onu karşılayarak mühr-ü hümâyunu vermesini istemiştir. Sivayuş Paşa nedenini sorup pâdişah huzuruna çıkmayı talep edince Darüssaade Ağası hiddetle yumruğunu kaldırıp onu tehdit ederek mühr-ü hümâyunu istemiştir. Sivayuş Paşa, ağanın bu çok cüretli tutumundan, azledildiğini anlayıp mühr-ü hümâyunu ona teslim etmiştir. Bundan sonra Darüssaade Ağası bostancıları çağırarak onu bostancı hapsine göndertmiştir.<ref name="uzunçarsılı"/> Bunun anlamının idam edilmek olduğu bilinmekte idi. İdama götürülmeye hazırlanmakta iken, Büyük Valide [[Kösem Sultan]], Sivayuş Paşa'nın devlete iyi hizmeti dolayısıyla, onun idamına rıza göstermemiştir. Fakat Siyavuş Paşa'nın bütün mal ve mülkü devletçe müsâdere edilmiş ve kendi de [[Malkara]]'ya sürgün edilmiştir. Bu müsadere ile devlet hazinesine milyonlarca kese altın girmiş ve serveti devletin bekâsına katkıda bulunmuştur.


Ekim 1651'de affedilmiş ve Fazlı Paşa yerine [[Bosna]] Beylerbeyliği görevi verilmiştir.<ref name="uzunçarsılı" /> Sipâhiler tarafından istenmediği için sedârete getirildikten dört saat sonra azledilen [[Zurnazen Mustafa Paşa]] yerine [[5 Mart]] [[1656]]'da ikinci defa sadrazam olmuştur. Fakat hasta olduğu için hiçbir iş görememiş ve 50 gün süren bu sadrazamlık sonunda hummadan vefat etmiştir. Öldüğünde 45 yaşlarında olduğu bildirilmektedir.<ref name="uzunçarsılı" /> Mezarı İstanbul [[Divanyolu]] [[Atik Ali Paşa Camii]] mezarlığındadır.
Ekim 1651'de affedilmiş ve Fazlı Paşa yerine [[Bosna]] Beylerbeyliği görevi verilmiştir.<ref name="uzunçarsılı" /> Sipâhiler tarafından istenmediği için sedârete getirildikten dört saat sonra azledilen [[Zurnazen Mustafa Paşa]] yerine [[5 Mart]] [[1656]]'da ikinci defa sadrazam olmuştur. Fakat hasta olduğu için hiçbir iş görememiş ve 50 gün süren bu sadrazamlık sonunda [[humma]]dan vefat etmiştir. Öldüğünde 45 yaşlarında olduğu bildirilmektedir.<ref name="uzunçarsılı" /> Mezarı İstanbul [[Divanyolu]] [[Atik Ali Paşa Camii]] mezarlığındadır.


Eyüp Sultan camii güney tarafında kendi adına yaptırmış olduğu bir çeşme yer almaktadır.
Eyüp Sultan camii güney tarafında kendi adına yaptırmış olduğu bir çeşme yer almaktadır.

Sayfanın 19.13, 20 Aralık 2016 tarihindeki hâli

Siyavuş Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656
Hükümdar IV. Mehmed
Yerine geldiği Zurnazen Mustafa Paşa
Yerine gelen Boynuyaralı Mehmed Paşa
Görev süresi
21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651
Hükümdar IV. Mehmed
Yerine geldiği Melek Ahmed Paşa
Yerine gelen Gürcü Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm 26 Nisan 1656
İstanbul

Siyavuş Paşa, IV. Mehmed saltanatında 21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651 ve 5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656 tarihleri arasında iki kez toplam iki ay yirmi dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1641 - 1642 döneminde Kaptan-ı Derya'lık da yapmıştır.

Hayatı

Abaza asıllıdır.[1] İstanbul'a getirilmiş ve Abaza Mehmed Paşa'nın kölesi olmuştur. Yetenekleri dolayısıyla bu paşanın hazinedarlığına yükselmiştir. IV. Murad döneminde Abaza Mehmed Paşa idam edildiği zaman, fevkalade güzelliği sebebiyle Sivayuş saraya alınıp seferli odasına kaydedilmiştir. Bir gün IV. Murat huzurunda cirit oynarken, Sultan'ın gözüne ilişmiş ve Enderun kanununa aykırı olarak birdenbire Hasoda'ya alınmıştır. Bağdat seferinden sonra IV. Murat'ın silahtarı Melek Ahmed Paşa Diyarbakır valiliğine tayin edilmesi üzerine Aralık 1683'de "Silahtar"lık görevi verilmiştir. IV. Murat öldükten sonra vezirlik görevi verilmiş ve kubbealtı veziri olmuştur.[1]

1640'da kaptan-ı derya olan Deli Hüseyin Paşa Özi valiliğine tayin edilince, onun yerine Siyavuş Paşa'ya kaptan-ı derya görevi verilmiştir. Fakat bu görevde iken Kırım'da Kazaklar tarafından ele geçirilmiş olan Azak kalesine gönderilen donanma bu kaleyi geri almayı başaramamıştır. Donanma İstanbul'a döner dönmez bu başarısızlık nedeniyle 1642'de Sivayuş Paşa kaptan-ı deryalık görevinden azledilmiştir.[1]

Bundan sonra 1643'de Erzurum Valisi, 1646'da Anadolu Valisi[2] ve 1647'de Diyarbakır, 1648'de Budin valiliğine atanmıştır. Oradan da Silistre'de bulunan Özi Valiliğine geçmiştir.

Ayarı bozuk piyasada geçmez para çıkartılması yüzünden İstanbul'da bir esnaf ve asker isyanı çıkmasına neden olduğundan dolayı Sadrazam Melek Ahmet Paşa sedâretten azledildiği zaman 21 Ağustos 1651'de Sivayuş Paşa birinci kez sadrazamlığa getirildi. Bu görevde yaptığı ilk iş isyana destek veren ocak ağalarını disiplin altına almak ve böylece onların siyasi güçlerini kırmak oldu. Fakat bu güç merkezinin elimine edilmesi diğer bir güç merkezi olan saraylıların, özellikle hadım Darüssade Ağası'nın, siyasi gücünü daha da kuvvetlendirdi. Sivayuş Paşa sadarette bir aydan biraz daha fazla kalmış iken Darüssaade Ağası ve kızlar ağası Büyük Valide Sultan Kösem Sultan ve Valide Sultan Turhan Hatice Sultan'a ve onlar vasıtasıyla da padişaha tesir etmişler ve onun yerine Gürcü Mehmet Paşa'yı sadrazam yapma izni almışlardır.

Naima tarihinin anlattığına göre,[3] Sivayuş Paşa saraya çağrılmıştır. Saraya varınca vezirlere yapılan karşılama yapılmamış; saray kapısında Darüssaade Ağası onu karşılayarak mühr-ü hümâyunu vermesini istemiştir. Sivayuş Paşa nedenini sorup pâdişah huzuruna çıkmayı talep edince Darüssaade Ağası hiddetle yumruğunu kaldırıp onu tehdit ederek mühr-ü hümâyunu istemiştir. Sivayuş Paşa, ağanın bu çok cüretli tutumundan, azledildiğini anlayıp mühr-ü hümâyunu ona teslim etmiştir. Bundan sonra Darüssaade Ağası bostancıları çağırarak onu bostancı hapsine göndertmiştir.[1] Bunun anlamının idam edilmek olduğu bilinmekte idi. İdama götürülmeye hazırlanmakta iken, Büyük Valide Kösem Sultan, Sivayuş Paşa'nın devlete iyi hizmeti dolayısıyla, onun idamına rıza göstermemiştir. Fakat Siyavuş Paşa'nın bütün mal ve mülkü devletçe müsâdere edilmiş ve kendi de Malkara'ya sürgün edilmiştir. Bu müsadere ile devlet hazinesine milyonlarca kese altın girmiş ve serveti devletin bekâsına katkıda bulunmuştur.

Ekim 1651'de affedilmiş ve Fazlı Paşa yerine Bosna Beylerbeyliği görevi verilmiştir.[1] Sipâhiler tarafından istenmediği için sedârete getirildikten dört saat sonra azledilen Zurnazen Mustafa Paşa yerine 5 Mart 1656'da ikinci defa sadrazam olmuştur. Fakat hasta olduğu için hiçbir iş görememiş ve 50 gün süren bu sadrazamlık sonunda hummadan vefat etmiştir. Öldüğünde 45 yaşlarında olduğu bildirilmektedir.[1] Mezarı İstanbul Divanyolu Atik Ali Paşa Camii mezarlığındadır.

Eyüp Sultan camii güney tarafında kendi adına yaptırmış olduğu bir çeşme yer almaktadır.

Değerlendirme

Silahdar tarihi Sivayuş Paşa'yı [4] "halim, selim, akîl, çelebi-meşrep, melek tabiatlı, muamelesi güzel, cömert" olarak övmektedir. Diğer taraftan Naima tarihi ise[5] onu "câhil, cesur, garazkâr, mütaazzim" oalrak niteler. Uzunçarşılı ise Valide Sultan'ın Sivayuş Paşa'nın kibir ve azâmetinin, oğlu olan pâdişahın azâmetinden daha fazla olduğunu söylediğini belirtmektedir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu say.400-402
  2. ^ Uzunçarşılı, İ.H. Kütahya Şehri, 1932, s, 162
  3. ^ Naima Tarihi, Cilt 5 say.170
  4. ^ Silahdar Tarihi
  5. ^ Naima Tarihi, Cilt 5 say. 165, 170

Dış bağlantılar

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.400-402
  • Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, say.109.
  • Kültür Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi, Erişim tarihi:12.12.2011
  • Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
Siyasi görevi
Önce gelen:
Melek Ahmed Paşa
Osmanlı Sadrazamı
21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651
Sonra gelen:
Gürcü Mehmed Paşa
Önce gelen:
Zurnazen Mustafa Paşa
Osmanlı Sadrazamı
5 Mart 1656 -26 Nisan 1656
Sonra gelen:
Boynuyaralı Mehmed Paşa
Askerî görevi
Önce gelen:
Deli Hüseyin Paşa
Kaptan-ı Derya
1641 - 1642
Sonra gelen:
Piyale Paşa