İzlanda alfabesi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
~riley (mesaj | katkılar)
k (GR) File renamed: File:Icelandic alphabet.oggFile:Is-Icelandic alphabet.oga File renaming criterion #4: To harmonize the file names of a set of images (so that only one part of all names differs).
Değişiklik özeti yok
183. satır: 183. satır:
|'''í'''||1.338%
|'''í'''||1.338%
|}
|}

== Ayrıca bakınız ==
{{Portal alt|Dil}}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 12.53, 1 Aralık 2016 tarihindeki hâli

İzlandacayı yazmakta kullanılan İzlanda alfabesi aşağıdaki 32 harfi içermektedir:

Büyük harfler
A Á B D Ð E É F G H I Í J K L M N O Ó P R S T U Ú V X Y Ý Þ Æ Ö
Küçük harfler
a á b d ð e é f g h i í j k l m n o ó p r s t u ú v x y ý þ æ ö
Eth
Thorn
İzlandaca'da yazılan bir metin; ð ve þ harfleri bu metinde görünebiliyorlar.

Temeli Latin alfabesidir, ama bazı diyakritik işaretler eklenmiş harfler de kullanılır. Ayrıca "thorn" (Þ-þ) ve "eth" (Ð-ð) adlı Runik harflerine sahip olmaktadır.

Yazılırken, semboller çoğunlukla basitleştirilirler, örneğin ð, yatay bir çizgi ile bir d harfi olarak yazılabilir, ve æ da sadece "ae" olarak da yazılabilir.

Tarih

Çağdaş İzlanda alfabesi, 19. yüzyılda kullanılan bir standarttan, Rasmus Rask adlı Danimarkalı dilbilimci tarafından geliştirilmiştir. Temeli esasen, 12. yüzyılda yazarı bilinmeyen, "İlk Dilbilgisel İnceleme" adlı bir dosya tarafından oluşturulan ortografik bir standarttı. Bu standartın amacı, İskandinavya'nın ortak dili (Eski Nors dili) için kullanılması idi. Fakat o zamanlarda fazla etkisi yoktu.

Alfabenin en çok tanımlayan özellikleri bu incelemede tespit edildi:

  • Tiz aksan'ın kullanışı (özgün olarak ünlü harflerinin uzunluklarını simgeleştirmek için).
  • þ harfın kullanışı; ayrıca Eski İngilizce alfabesinde "thorn" harfı kullanıldı.

Sonraki Rasmus Rask standartı esasen eski incelemenin tekrarlamasıdı, ama koşutzamanlı Cermenik gelenekleri ile uyulması için bazı değişiklikler uygulanıldı, örneğin c harfın yerine sadece k harfın kullanışı. Bazı eski özellikler, örneğin ð harfı, sonraki yüzyıllarında pek çok kullanılmadı, ve bu yüzden Rask'ın standartı geleneklerde çok önemli bir değişikliği teşkil etti.

20. yüzyılında uygulanan değişikliklerin en önemlisi é harfın uygulanılmasıdır; bu eskiden "je" olarak yazıldı. Diğer çok önemli bir değişiklik, 1974'da Z harfın kullanışının durdurulmasıdır.

Harf adları

Harflerinin adları:

Harf Ad UFA ile telaffuzu Tipik ses değeri[1]
Aa a Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Áá á Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. İngilizce'nin "cow" sözünün "ow" kısmı
Bb Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Dd Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Ðð Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. İngilizce'nin "the" kelimesinin "th" kısmı
Ee e Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Éé é Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. "ye"
Ff eff Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir; ayrıca aşağıdaki notalar bakınız)
Gg Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir; ayrıca aşağıdaki notalar bakınız)
Hh Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Ii i Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. İi
Íí í Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. Türkçe "Îî" harfine benzemektedir
Jj joð Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. Türkçe "y" harfine benzemektedir; ayrıca aşağıdaki notalara bakınız
Kk Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Ll ell Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Mm emm Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Nn enn Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Oo o Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Óó ó Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. açik "o" harfi
Pp Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Rr err Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Ss ess Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Tt Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Uu u Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Úú ú Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. açık "u" harfi
Vv vaff Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)
Xx ex Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. Almanca "ch" sesi veya Azerice "x" harfi
Yy ufsilon y Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. "ı" harfine aynıdır
Ýý ufsilon ý Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. açık "Î"
Zz zeta Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. Türkçe "s" harfi, hiç Türkçe "z" harfine benzemez
Þþ þorn Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. İngilizce "thing" kelimesinin "th" kısmı
Ææ æ Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. "ay"
Öö ö Lua hatası 23 satırında Modül:Dil: Girilen dil kodu veritabanında bulunamadı. Lütfen Modül:Dil/veri'yi kontrol edin.. (Türkçe eşdeğerine benzemektedir)

Ayrıntılar

Aa, Áá, Ee, Éé, Ii, Íí, Oo, Óó, Uu, Úú, Yy, Ýý, Ææ ve Öö harfleri, ünlü harfler olarak tanımlanmaktadır, ve diğer harfler ünsüzdür.

C (), Q () ve W (tvöfalt vaff) harfleri, İzlandaca'da sadece yabancı kökenli sözler ve özel isimlerde kullanılmaktadır.

Z harfi (seta) 1974 yılına kadar kullanılıyordu; bu yılda Z harfinin kullanılması durduruldu çünkü sadece etomolojik bir detay olarak kullanılıyordu. Hâlbuki <<Morgunblaðið>>, İzlanda'nın en önemli gazetelerinden biri, bazen kullanıyor (fakat kullanışı çok nadiren), ve <<Verzlunarskóli Íslands>> adlı bir ortaokulun adında Z harfi kullanılmaktadır.

Sözlerinin başlangıçlarında ve ünlü harflerin arasında, F harfinin kullanışı Türkçe eşdeğerine aynıdır. Ancak L veya N'den önce B'ye değişiyor.

İzlandaca G harfi, sözlerinin başlangıçlarında sert Türkçe G harfine benzemektedir. Sözlerinin sonunda, boğazın arkasında yumuşak g gibi söyleniyor (yumuşak Azerice "x" harfine benzemektedir). Diyakritiksiz ünlü harflerin arasında da böyle söyleniyor, ama diyakritikli ünlü harflerin arasında sessizdir (Türkçe Ğ harfi gibi). Bir ünlü harften sonra ve bir J harfinden önce İzlandaca J harfi ("Yy") gibi söyleniyor. Bir ünlü harften sonra ve bir T veya S harfinden önce sert Azerice "x" harfi gibi söyleniyor.

İzlandaca klavye düzeni.


Harf kullanışın sıklığı

İzlandaca'da en sıkça kullanılan harfler n ve a harfleridir.[2]

Harf Kullanış sıklığı
n 9.395%
a 9.395%
i 8.563%
r 8.543%
e 6.369%
s 5.434%
ð 5.013%
t 4.872%
u 4.766%
g 4.299%
l 3.891%
m 3.365%
k 3.115%
f 2.582%
h 2.266%
v 2.223%
o 2.019%
þ 1.592%
á 1.549%
b 1.365%
í 1.338%

Ayrıca bakınız

Şablon:Portal alt

Kaynakça

  1. ^ (İngilizce) Telaffuz tanımları için kullanılan site
  2. ^ (İngilizce) www.cryptogram.org/cdb/words/frequency.html - Harf kullanışın sıklığı

Dış bağlantılar