Hâricîler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
→Günümüz Haricîleri: Nitekim tarihte Onsekizinci Yüzyıl'da ''İbn-i Âb’ı-Dîn'' ismindeki Hanefî bir âlim, Vehhâbîliğin kurucusu olarak bilinen İbn-i Abd’ûl-Vahhâb'ı, ''Yeni Haricî'' olar |
+ * Beyhasiyye - Ebû Beyhas el-Hâysam ibn Câbir'in tâkipçileri + * Sa'labiler - Sa'labî İbn-i Amîra'nın tâkipçileri |
||
| 16. satır: | 16. satır: | ||
=== Haricî grupların başlıcaları === |
=== Haricî grupların başlıcaları === |
||
* [[Ezarika]] |
* [[Ezarika]] - [[Nâfi bin el-Ezrak]]'ın tâkipçileri |
||
* [[Beyhasiyye]] - [[Ebû Beyhas el-Hâysam ibn Câbir]]'in tâkipçileri |
|||
* [[Necedat]] |
|||
* [[Necedat]] - [[Necdât ibn-i Amîr el-Hanefî]]'nin tâkipçileri |
|||
* [[Sufr’îyye]] |
|||
* [[Sufr’îyye]] - ''[[Abd-Alah el-Âsfar]], [[Abd-Allah ibn el-Saffar es-Saadî et-Tamimî]]'' ve ''[[Ziyad ibn el-Âsfar]]'' gibi bir dizi önder tarafından kurulmuş, ama kendi isimleri [[Sufi]]lerden üretilmiş olan Haricî kolun tâkipçileri |
|||
* [[Acarîde]] |
|||
* [[Acarîde]] - [[Abd'ûl-Kerîm ibn-i Acrâd]]'ın tâkipçileri |
|||
| ⚫ | |||
* [[Sa'labiler]] - [[Sa'labî İbn-i Amîra]]'nın tâkipçileri |
|||
| ⚫ | |||
=== İslâm dini dairesi içinde sayılmayan Haricîler === |
=== İslâm dini dairesi içinde sayılmayan Haricîler === |
||
Sayfanın 20.32, 9 Mayıs 2016 tarihindeki hâli
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2009) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Temmuz 2009) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Makale serilerinden |
 |
Haricîlik, Haric’îyye ya da Havârîc (Arapça: الخرج; çoğ. الخوارج) İslam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. İslâm dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Haricîler'in en aşırı fırkalarından olan Ezarika'nın ana görüşleri itibariyle İslam'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları tekfir ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise Haricîler içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen İbadiyye'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan Umman Sultanlığı (tahmini %70) ile nüfusun azınlığını teşkil ettikleri Cezayir, Tunus'un Cerbe adası, Zenzibar ve Tanzanya'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir.[1] Öte taraftan "Umman İbadileri" kendilerinin Haricîler'in bir dalı oldukları savını kabul etmemektedirler.[2]
Ortaya çıkış
Kaynaklar Haricîliğin çıkışının Peygamber Muhammed döneminde olduğunu belirtir. Muhammed'e arkadaşlık etmiş olan Abdullah b. Zu'l-Hüveysıra'nın sonradan Haricîlerin liderliğini yapmış olan Hurkus b. Züheyrle aynı kişi olması muhtemeldir.[3] Sahih olduğuna inanılan rivayetlere göre Abdullah b. Zu'l Huveysıra et-Temimi "Adil ol! Zira bu paylaştırma Allah'ın rızasının gözetildiği bir paylaştırma değildir" demiş, bunun üzerine Muhammed üzüntüsünü de belli ederek "Ben adil olmayayım da kim adil olsun!" cevabını vermiştir. Bu davranışı üzerine Muhammed'den kendisini öldürmek için izin isteyenlere yine Muhammed engel olmuştur.[4]
Görüşleri
Haricîlerin büyük bir kısmının sünnet ve hadisle sabit birçok hükme itiraz ettikleri bilinmektedir. Kaynaklar, az veya çok olduğuna, korunmuş veya korunmamış olduğuna bakılmaksızın hırsızın elinin kesileceğini iddia ettiklerini, recmi ve mest üzerine meshetmeyi Kur'an'da olmadığı gerekçesiyle reddettiklerini söyler.[5]
Ayrıca Haricî ekollerinden Ebu Ismail el-Batihi ve takipçileri "sabah bir rekat ve akşam bir rekatın dışında namaz yükümlülüğü yoktur" görüşüne sahiptirler.[6]
Haricî gruplar
Siyasi, itikadi veya tarihi bazı ihtilaflar nedeniyle Hariciler kendi içlerinde de çeşitli gruplara ayrılmışlardır. Bu grupların bazıları İslam dininin temel akide kaidelerini takip ederken, bazıları İslam dininin itikadi prensiplerinden ayrılarak İslam dairesi dışı ilan edilmiş ve İslam dinin dışında incelenmiştir. Fakat bu gruplarında temelleri Haricilere ve İslam dinine dayanır.
Haricî grupların başlıcaları
- Ezarika - Nâfi bin el-Ezrak'ın tâkipçileri
- Beyhasiyye - Ebû Beyhas el-Hâysam ibn Câbir'in tâkipçileri
- Necedat - Necdât ibn-i Amîr el-Hanefî'nin tâkipçileri
- Sufr’îyye - Abd-Alah el-Âsfar, Abd-Allah ibn el-Saffar es-Saadî et-Tamimî ve Ziyad ibn el-Âsfar gibi bir dizi önder tarafından kurulmuş, ama kendi isimleri Sufilerden üretilmiş olan Haricî kolun tâkipçileri
- Acarîde - Abd'ûl-Kerîm ibn-i Acrâd'ın tâkipçileri
- Sa'labiler - Sa'labî İbn-i Amîra'nın tâkipçileri
- İbâd’îyye - Abd-Allah ibn Ibadh'ın tâkipçileri
İslâm dini dairesi içinde sayılmayan Haricîler
İtikadi sebepler yüzünden bu gruplar çoğunlukla İslam dini dairesi dışında ele alınır.[kaynak belirtilmeli]
- Meymuniye
- Yezîd’îyye (Yezîd bin Ebî Ûneyse’nin taraftarlarının oluşturduğu fırka)
Günümüz Haricîleri
Günümüzde Hariciyye mezhebinin, İbâd’îyye kolu hariç, diğer kollarının kitlesel varlıkları yok olmuştur. İbadiyye Hariciyye mezhebi kitlesel özellikle bugün Umman'da varlığını sürdürmektedir. Bu kolun kuzey Afrika ve doğu Afrika'ya yayilan nispeten ufak sayıda İbadiler Cezayir'de "Mzabiler"; Tunus'un Cerbe adasında, Tanzanya ve Zengibar vardırlar. Libya'da "Cebel Nafusa" bolgesinde Ömer Muhtar'ın da mensubu olduğu Sennusi kabileside İbadiyye mezhebine bağlıdır.[7]
Kimilerine göre, ehl-i sünnet'in köktendincilik kolundan olduğu varsayılan Vahhâbîler de Haricî kollardan biri olarak gösterilebilir. Nitekim tarihte Onsekizinci Yüzyıl'da İbn-i Âb’ı-Dîn ismindeki Hanefî bir âlim, Vehhâbîliğin kurucusu olarak bilinen İbn-i Abd’ûl-Vahhâb'ı, Yeni Haricî olarak tanımlamıştı.[8] [9]. Günümüzdeki Selefi, Vahhabi toplumların fikirleri ve davranışları Haricilerle mutabıktır.[10] Vahabi ve Selefiler diğer itikad ve mezheb Müslümanlarını, küfür, şirk ve bidat ile itham etmektedirler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "CIA - The World Factbook". CIA. Son yenileme 5 Haziran, 2013. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Bilinmeyen parametre
|erişmetarihi=görmezden gelindi (yardım); Tarih değerini gözden geçirin:|tarih=(yardım) - ^ Valerie Jon Hoffman, The Essentials of Ibadi Islam, sayfa. 3. Syracuse: Syracuse University Yayınları, 2012. ISBN 9780815650843
- ^ İbn Abdilberr, Camiu Beyani'l-ilm, 2/195
- ^ Buhari, Menakıb 25, Mürteddin 7; Müslim, Zekat 142,148; İbn Mace, Mukaddime 12
- ^ el-Bağdadi, el-Fark, s.19
- ^ İbn Hazm, el-Fasl, 4/189
- ^ İbâd’îyye inancçları hakkında yazılar (İngilizce)]
- ^ Ahmad, Ahmad Atif (2009). Islam, Modernity, Violence, and Everyday Life. Palgrave Macmillan. s. 164. Erişim tarihi: 9 January 2016.
- ^ Khaled Abou El Fadl, "9/11 and the Muslim Transformation." Taken from September 11 in History: A Watershed Moment?, pg. 87. Ed. Mary L. Dudziak. Durham: Duke Üniversitesi Yayınları, 2003. ISBN 9780822332428
- ^ 1783–1836'de yaşamış Şam'lı Hanefi fıkıh alimi "İmam İbni Abidin es-Șami" Vahhabileri ifrat köktendincilikle itham edip Harici olarak görmektedir. El Fadl, Khaled Abou. (2001) "Islam and the Theology of Power." Middle East Report. C.221 : S.28-33 (İngilizce)