Uçak gemisi

USS Stennis ve HMS Illustrious uçak gemileri bir seferdeyken.

Tarihi

USS Franklin uçak gemisi 19 Mart 1945 sabah saat 07.08'de Japon 5. Hava Filosu 762. Deniz Hava birliğine bağlı bombardıman uçağı "Ginga" tarafından bombalandı. (2.600 kişilik mürettebattan 762'si öldü ve 265'i yaralandı.)

1900'lü yıllarda Wright kardeşlerin insanlı uçuşu keşfetmelerinden kısa bir süre sonra uçaklar gittikçe önem kazanmışlardır. Her yeni savaş aleti gibi başlangıçta hor görülen bu aletler, kullanışlılıkları kanıtlandıktan sonra sürekli daha fazla önem kazanmışlardır.

Ancak uçakların inişi ve kalkışı için gereken pistlerin sadece karada olması kullanımlarını kısıtlıyor, komutanlar için sorun çıkartıyordu. Ayrıca uçaklar, gemiler için de bir sorundu. Hem uçakları taşıyabilmek hem de düşman gemilerine karşı kullanabilmek için uçak gemileri icad edildi.

I. Dünya Savaşı

İlk uçak gemisi çalışmaları, I. Dünya Savaşı'ndan da eskiye dayanır. Çeşitli değişikliklere uğratılıp uçak gemisine dönüştürülen USS Pennsylvania'ya inen Eugene Ely böylelikle bir yeniliği gerçekleştirip tarihe geçiyordu (Kasım 1910).

Ancak ilk uçak gemisi unvanı HMS Ark Royal'a bahşedilmişti. Aslen bir ticaret gemisi olan bu gemi, USS Pennsylvania'da olduğu gibi çeşitli değişikliklere uğratılarak üzerine uçakların iniş ve kalkışlarını yapabileceği bir pist eklenmiştir. 1914'de denize inen bu gemi, I. Dünya Savaşında Çanakkale Cephesinde de bulunmuştur.

İlk uçak gemileri

• 
  HMS Argus
  (1918'de hizmete girdi, Birleşik Krallık)
• 
  USS Langley (CV-1)
  (1920'de hizmete girdi, Birleşik Devletler)
• 
  Hōshō
  (1922'de hizmete girdi, Japon İmparatorluğu)

II. Dünya Savaşı

Uçak gemileri, I. Dünya Savaşı'ndakinin aksine II. Dünya Savaşı'nda çok önemli bir rol oynamıştır. Genel kanıya göre uçak gemileri II. Dünya Savaşı'nın akışını tamamiyle değiştirmiştir. Şöyle ki, 1941 yılındaki sürpriz Japon baskını (Pearl Harbor Saldırısı olarak bilinir) 380 kadar uçağın saldırısı ile gerçekleşip Amerika Birleşik Devletleri'nin II. Dünya Savaşı'na müttefikler tarafında katılması ile güç dengesinin bir anda müttefikler tarafına doğru yönelmesine neden olmuştur. Pasifik Cephesi'nde Amerikan ordusu ile Japon ordusu savaşın sonuna kadar amansızca dövüşmüş, uçak gemileri ise şüphesiz en büyük rolu oynamıştır.

Nükleer Uçak Gemileri

II. Dünya Savaşı'nın bitimi ile dünya yeni daha önce olmamış bir şeyle, Soğuk Savaşla karşılaşmıştı. Nükleer enerjinin keşfi ile dünya denizlerinde yol alan gemilerin menzilleri 20-30 yıl boyunca hiç yakıt yenilemeden ilerleyebilecek kademeye getirilmişti. İlk nükleer uçak gemisi olan USS Enterprise, dünya denizlerinde Amerikan Donanması'nın göz bebeği olmuş, Sovyetler Birliği'ne karşı girişilen soğuk savaşta önemli bir psikolojik ve askeri üstünlük olarak yer almıştı

Günümüzde

Günümüzde uçak gemileri yeni bir kademeyle, Süper Uçak Gemileri kademesiyle denizlerde hakimiyetini sürdürmektedir. Başı çeken Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte 9 ülke bugün çeşitli boyutlarda uçak gemilerine sahiptir. Britanya Krallığı (İngiltere), Fransa, Hindistan, Arjantin, Güney Kore, Avustralya, Rusya, İspanya, Brezilya, İtalya ve Tayland bugün uçak gemisine sahip olan ülkelerdir. Ancak Japonya ve Çin orduları da uçak gemisi yapımıyla ilgilenmektedir. Bu yolda en somut adım, Çin'in Rusya'dan satın aldığı Varyag yüzen-kütlesidir. Ayrıca Çin, Japonya, Pakistan, Şili ve Avustralya helikopter gemilerine sahiptirler.

Amerika Birleşik Devletleri, birçok uçak gemisi filosunu dünyanın çeşitli denizlerinde konuşlandırmıştır (Bunlardan en bilineni Akdeniz'de 6. Filo olarak adlandırılan filodur)

• Britanya
  • Queen Elizabeth 2014'te ve Prince of Walls 2016'da hizmete girecektir (plan).
• Rusya
  • Admiral Kuznetsov
• Fransa
  • Porte-avions Charles de Gaulle (R 91)
  • 'Porte-Avions 2 (uçak gemisi 2)' 2015'te hizmete girecektir (plan)
• İtalya
  • Giuseppe Garibaldi (551)
  • Cavour (550)
• İspanya
  • Portaaviones Príncipe de Asturias
• Hindistan
  • INS Viraat R22
  • INS Vikramaditya 2011-2013'te hizmete girecektir (plan): Rus uçak gemisi Admiral Gorşkov
  • INS Vikrant 2012-2013'te hizmete girecektir (plan)
• Brezilya
  • NAe São Paulo: Fransız uçak gemisi Foch (R 99)
• Tayland
  • HTMS Chakri Naruebet
  • Arjantin
  • Avustralya
  • Güney Kore
  • Hindistan
  • Çin Halk Cumhuriyeti
  • Japonya

Günümüz uçak gemileri

• 
  Charles de Gaulle (Fransa)
• 
  Admiral Kuznetsov (Rusya, Montrö Antlaşmasını ihlal etmeden Boğazları geçmek için uçak gemisi yerine "ağır uçak kruvazör" olarak sınıflandırıldı.)
• 
  Gerald R. Ford (ABD, 2015'te tamamlanacak)

Ayrıca bakınız

• Uçak gemileri listesi
• Ülkelere göre uçak gemileri listesi

Dış bağlantı

• Uçak gemileri

Wikimedia Commons'ta Uçak gemisi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.