Allah'ın isimleri

Allah’ın isimleri ya da Allah'ın 99 ismi (Arapça:اَلأَسْماَءُ الْحُسْنَى, El Esmâ ül Hüsnâ / En Güzel İsimler), İslam inancında Kur’an ve hadislerde Allah’a izâfe edilen fiil veya sıfatlardan türetilmiş veya doğrudan Allah'ı ifâde amacıyla kullanılmış olan isimlerdir. Sayıları 99’la sınırlı olmamasına rağmen İslami mistisizmde meşhur olan 99 tanesi bir araya getirilerek çeşitli ritüel ve dualarda kullanılır.

İnanış

Ana maddeler: Allah, Kelam, Akait ve İslam mitolojisi

İslam inancında belirli sayıda tekrar edilerek nazar ve büyü tedavilerinde veya duaların kabul edilmesi amacıyla kullanılır. Kuran'da rakam olarak yer almaz. İslam toplumunda Allah’ın isimleri bu 99 isimden ibaret değildir. Bunların dışında Şafi, Kafi, Hannan, Mennan, Hadi (Farsça Hüda'dan), mehterde Hazret-i Yezdan, Yunus Emre şiirlerinde Çalab gibi isimler de Allah’ için kullanılırlar. İsimlerin bir kısmı Arapça dışından gelen Muarreb isimlerdir; Rab, Rahman, Hüda (Hadi isminin kaynağı), Aziz (Aziz ve Muiz isminin kaynağı) vb.

Allah

Yaratıcının özel ismi kabul edilir ve diğer isimler O'na izafe edilir. "Allah gafurdur, rahimdir" denildiğinde bu isim-sıfatların fiilleri de O'na isnat edilirek "Allah rahmet etti" veya etsin şeklinde kullanılır.

Kaynaklarda

Kur'anda değişik ayetlerde bu deyim kullanılır;

"En güzel isimler Allah’ındır. O’na o güzel isimleriyle dua edin ve O’nun isimleri hakkında gerçeği çarpıtanları bırakın." (Âraf-180)

"De ki: (Rabbinizi) ister Allah diye çağırın, ister Rahman diye çağırın. Hangisiyle çağırırsanız çağırın, nihayet en güzel isimler O’nundur." (İsra-110)

"Allah, kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayandır. En güzel isimler O’nundur." (Taha-8)

"O, yaratan, yoktan var eden, şekil veren Allah’tır. Güzel isimler O’nundur. Göklerdeki ve yerdeki her şey O’nu tesbih eder. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir." (Haşr-24)

Hadislerde:

"Allah'ın 99 ismi vardır. Yüzden bir eksik. Kim bunları sayarsa cennete girer. O tektir, teki sever"

Tirmizi 99 ismi yazmış, hadis için de "garibtir" demiştir. 99 ismin asıl metinde bulunmadığı, metne ravi tarafından eklendiği, yani hadisin müdrec olduğu görüşünde olanlar vardır. Esma-ül Hüsna ile ilgili yazılan eserlerin hemen hepsinde bu rivayet esas alınmış ve Müslümanlar arasında meşhur olmuştur.

Tercüme edilmesi, etimoloji ve mitolojik etkileşimler

Tercümelerde isimlerin bir Arapçada kullanılmayan ve kısmına zorlama olduğu hissi veren anlamlar verilirken bazı isimler de tenzih amacıyla birtakım değişiklikler yapılarak anlamlandırılır. Birinci guruba ahad, samed, rahman, aziz, ikinci guruba da celil, sabur, mütekebbir, mümin, dar gibi isimler örnek gösterilebilir. Örneğin mümin, ismi fail olduğu ve güvenen, inanan anlamına geldiği halde ismi mef'ul olarak güvenilen anlamı verilir. Aynı şekilde tevvab çokça dönen, pişman olan, tevbe eden anlamında olduğu halde, tevbeleri çokça kabul eden anlamı verilir.

Bu isimlerden bazıları insansı (antropomorfik) özellikler taşır: Müntakim (intikam alan), Mütekebbir (kibirlenen), Sabur (sabırlı) vb. İhlas suresinde geçen ve Allah’ı anlatmak için kullanılan Ahad, Samed kelimeleriyle diğer surelerde geçen Aziz (din), Rahman, Şafi gibi isimler ise İslam öncesi dönemde Ortadoğu ve komşuluklarında tapınılagelmekte olan bazı tanrılara verilmiş olan isimlerin aynısı veya yakın fonetiğe sahip olmaları dolayısıyla tevhid inancı açısından eleştirilen isimlerdir.

Muazzez İlmiye Çığ bir örnekle bunun tek tanrıcılığa giden yolda gerçekleştirilen değişimlerden birisi olduğunu kaydeder. O’na göre çoktanrıcı olan Sümerler daha sonra bu tanrıların isimlerini Marduk üzerinde toplarlar ve Marduk’un 50 kadar ismi olur. İlmiye çığ aynı eğilimin Allah’ın isimleri konusunda da yaşandığını söyler ve bir araştırmacının Ahad ve Samed isimlerinin Allah’a atfedilmesi konusundaki analizini aktarır.

İsimlerin listesi

No	İsim	Arapçası	Açıklama
1	Allah	الله	O'nun zat ve özel ismidir. Diğer isimler fiilleri, sıfatları ve tecellileri ile ilgilidir
2	Rahmân	الرحمن	Dünyada bütün mahlûkata merhamet eden, şefkat gösteren, ihsan eden
3	Rahîm	الرحيم	Ahirette, sadece müminlere acıyan, merhamet eden
4	Adil	العدل	Adil, insaflı, her şeyi yerli yerinde yapan, her şeyi hak ve doğru olan
5	Afüv	العفو	Affedici.
6	Âhir	الآخر	Varlığı sonrasız olan, varlığının zamansal sonu olmayan.
7	Alîm	العليم	Her şeyi çok iyi bilen.
8	Aliyy	العلي	Ulu, yüce, üstün olan.
9	Azîm	العظيم	Büyüklük sahibi.
10	Azîz	العزيز	Aziz, izzetli.
11	Bâis	الباعث	Ölüleri yeniden yaratan.
12	Bâkî	الباقي	Varlığının sonu olmayan, gelmeyen.
13	Bâri	البارئ	Umum kainatla münasip, tertipli, bir kalıptan döker gibi güzel yaratan.
14	Basîr	البصير	Gören.
15	Bâsit	الباسط	Ferahlatan, genişleten.
16	Bâtın	الباطن	Varlığı (zâtı) gizli olan, cisim olarak görünmeyen.
17	Bedî	البديع	Örneksiz yaratan.
18	Berr	البَرّ	İyilik yapan.
19	Câmi	الجامع	Toparlayan.
20	Cebbâr	الجبّار	Güç kullanan.
21	Celîl	الجليل	Celalet ve celadet sahibi, azim, mertebesi yüksek.
22	Dâr	الضار	Zarar veren.
23	Evvel	الأوّل	Varlığı öncesiz olan, varlığının zamansal başı olmayan.
24	Fettâh	الفتّاح	Açan, genişlik verici.
25	Gaffâr	الغفّار	Günahları çokça bağışlayan, çokça örten.
26	Gafûr	الغفور	Affeden.
27	Ganî	الغني	Zengin.
28	Habîr	الخبير	Her şeyden haberdâr olan.
29	Hâdî	الهادي	Hidâyet verici.
30	Hâfıd	الخافض	Perişan eden.
31	Hafîz	الحفيظ	Koruyucu.
32	Hakem	الحكم	Hakem.
33	Hakîm	الحكيم	Her işi hikmetli olan.
34	Hakk	الحقّ	Varlığı (zâtı) hiç değişmeden duran.
35	Hâlik	الخالق	Yaratıcı.
36	Halîm	الحليم	Yumuşak muâmele eden.
37	Hamîd	الحميد	Övülen.
38	Hasîb	الحسيب	Hesap gören.
39	Hayy	الحيّ	Her zaman diri olan.
40	Kābid	القابض	Sıkan, daraltan.
41	Kādir	القادر	Kudretli.
42	Kahhâr	القهّار	Kahreden.
43	Kaviyy	القويّ	Kuvvetli.
44	Kayyûm	القيّوم	Ayakta tutan.
45	Kebîr	الكبير	Büyük.
46	Kerîm	الكريم	Cömert.
47	Kuddüs	القدّوس	Tertemiz.
48	Latîf	اللطيف	İnce, letâfetli.
49	Mâcid	الماجد	Şânlı.
50	Mâlik-ül Mülk	مالك الملك	Mülkün gerçek ezeli ve ebedi sâhibi.
51	Mâni	المانع	Engel olan.
52	Mecîd	المجيد	Şerefli.
53	Melik	الملك	Hükümdar.
54	Metîn	المتين	Sağlam.
55	Mu'ahhir	المؤخّر	Geride bırakan, erteleyen.
56	Mucîb	المجيب	İcâbet eden.
57	Muğnî	المغني	Zenginleştiren.
58	Muhsî	المحسي	Sayan.
59	Muhyî	المحيي	Canlandıran, dirilten.
60	Muîd	المعيد	Döndüren.
61	Muiz	المعز	İzzet veren.
62	Mukaddim	المقدّم	Öne geçiren.
63	Mukît	المقيت	Besleyen.
64	Muksit	المقسط	Dürüst veya tasarruflu
65	Muktedir	المقتدر	İktidar sahibi.
66	Musavvir	المصور	Tasarımlayan, şekillendiren.
67	Mübdî'	المبدىء	Varlık veren
68	Müheymin	المهيْمن	Belirleyici.
69	Mü'min	المؤمن	Güvenen.
70	Mümît	المميت	Öldüren, can alan.
71	Müntakim	المنتقم	İntikam alan.
72	Müteâli	المتعالِ	Her şeyden yüce.
73	Mütekebbir	المتكبّر	Bütün ihtişamın sahibi, Büyük ve büyüklenen
74	Müzil	المذل	Zillet veren.
75	Nâfi	النافع	Faydalandıran.
76	Nûr	النور	Evreni nurlandıran.
77	Râfi	الرافع	Yücelten.
78	Rakîb	الرقيب	Kontrol ve gözetim altında bulunduran.
79	Ra'ûf	الرؤوف	Esirgeyen.
80	Reşîd	الرشيد	Doğru yola eriştiren.
81	Rezzâk	الرزّاق	Rızıklandıran.
82	Sabûr	الصبور	Sabırlı olan.
83	Samed	الصمد	Her şey kendisine muhtaç olan, kendisi ise hiçbir şeye muhtaç olmayan.
84	Şehîd	الشهيد	Şâhit.
85	Şekûr	الشكور	Az şükredene dahi çok nimet veren.
86	Selām	السلام	Esenlik kaynağı.
87	Semî	السميع	İşiten.
88	Tevvâb	التوّاب	Tövbelere kucak açan.
89	Vâcid	الواجد	İcâd eyleyen, varlığı kendinden olan.
90	Vâhid	الواحد	Eşi ve benzeri olmayan, zâtında tek olan.
91	Vâlî	الوالي	Evreni ve evrende olan her şeyi yöneten.
92	Vâris	الوارث	Bütün servetlerin gerçek sâhibi.
93	Vâsi	الواسع	Bağışlaması bol ve rahmeti çok olan.
94	Vedûd	الودود	Sevilen.
95	Vehhâb	الوهّاب	Karşılıksız bolca veren.
96	Vekîl	الوكيل	Vekil kılınan.
97	Velîyy	الولي	Veli, dost.
98	Zâhir	الظاهر	Yarattıklarıyla varlığı aşikâr olan.
99	Zülcelâl-i vel-İkrâm	ذو الجلال والإكرام	Şanlı ve İkrâmlı.