Alamut Kalesi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 20.26, 10 Şubat 2015 tarihindeki hâli

Şablon:Coor title dms

Elemût Kalesi'nin tepesinde yer alan arkeolojik kazılara destek vermek için *"İran Kültürel Mirasını Koruma Teşkilâtı"* tarafından kurulan inşaat iskeleleri.

Elemût Kalesi, ya da Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl (Farsça: قلعه الموت Kal'at Elemût veya الموت Elemût); Elemûtlar Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Devleti'nin yönetim merkezi konumunda olan ve Hazar Denizi'nin güney kıyısında yer alan bir kaledir. Kelime mânâsı olarak "Kartal Yuvası" anlamına gelmektedir.^[1]^:23 Cüstaniler kralı Veşudan ibn-i Cüstan tarafından inşa ettirilmiştir.^[2]^:29 Kelimenin mânâsı "Aluh āmū[kh]t" ("Kartalın Öğretisi" ya da "Cezalandırma Yuvası") anlamlarına gelmektedir. Ebced hesabına göre ise "Elemût" (Farsça: الموت) Hicrî 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin Hassan-ı Sabbah tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir.^[2]^:29^[3]^[4]^[5] Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl, Hasan bin Sabbah tarafında feth edilene dek Cüstaniler'in denetimi altında kalmıştır.

Elemût Kalesi

Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir olarak ta anılan Elemût Devleti'nin kurucusu Nizârî Dâ’îsi Hasan bin Sabbah’ın Yemen’den Kûfe yakınlarındaki Himyari bölgesine gelen, oradan İran’a geçerek bir süre Kumm şehrinde yaşayan, ve daha sonra Rey kentine yerleşen bir aileye mensup olduğu iddia edilir. Kurucusu olduğu İran'nın Elemût Bölgesi merkezli Nizârî İsmâ‘îlî Devlet, İmamet (İsmailiyye öğretisi) ve İmâmet (Nizârî i'tikadı) üzerine inşa edilmiştir.

Tarihçesi

Hasan Sabbah'ın önderliğini yaptığı, fedailerine sahte bir cennet vaadiyle kendi Haşhaşilik öğretisini yaydığı, tarihte Belde’t-ûl’İkbâl adıyla şöhrete kavuşan Elemûtlar Devleti'in karargahı ve başkenti niteliğinde hizmet vermiş olan bir yerleşim birimidir. Nizari-İsmaili mezhebinin yaşatılmasında büyük bir rol oynayan bu merkezde adamlarına cennetin anahtarlarını kendi ellerinde bulundurduğuna inandıran ve haşhaşın uyuşturucu etkisini kullanan Hasan bin Sabbah, eğitime tabi tuttuğu fedaileri aracılığıyla birçok devlet adamı ve hükümdarın canına mâl olan suikastler tertip etmeyi başarabilmiş ve çevresindeki ülkelere epey gözdağı vermeyi başarabilmişti. Suikast düzenlemek anlamına gelen İngilizce assassination kelimesinin burada yaşayan haşhaşin örgütünün adından değişerek türetildiği zannedilmektedir. Zamanın Haçlı kaynaklı tarihçileri Hasan bin Sabbah fedailerinin kendilerini feda edecek kadar davaya bağlı olmalarını anlamlandıramamış ve siyasi suikastleri yerine getirmesi için haşhaşın uyuşturucu etkisini kullanıldığını öne sürmüşlerdir.

İ'tikadları

Şiîlik mezhebinin İsmâilîlik meşrebinin Nizârîlik koluna bağlı Hasan Sabbah'ın zamanında şöhretinin doruk noktasına ulaşmıştır. Tarihe "Haşhaşiler" ve "suikastçılar" olarak geçen bu kalede ikamet eden İsmâilîler'in bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden biri Marco Polo'nun anılarında aktarmış olduğu bilgilerdir. Şiîlik mezheblerinden olan İsmailî-Nizârîler kolunun temelini teşkil eden bu tarikat günümüzde IV. Ağa Han'ın önderliğinde ezoterik-batınilik dünyasının en büyük temsilcisi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl Komutanları (1090-1256)

"Birinci Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanlığı" Hasan Sabbah (H. 483-518 / M. 1090-1124) (35 sene)
"Elemût Birinci Gizlenen İmamı" El-Hâdî bin el-Nizâr (Doğum: H. 470 / M. 1076 ) (İmâmlık süresi: Hicrî 490-530 / M. 1097-1136) (Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'ın öz oğlu olduğu öne sürülen)
"İkinci Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanlığı " Kiya Buzrug Ummid (H. 518-532 / M. 1124-1138) (14 sene)
"Elemût İkinci Gizlenen İmamı" El-Môhtadî bin el-Hâdî (Doğum: H. 500 / M. 1106 ) (İmâmlık süresi: Hicrî 530-552 / M. 1136-1157) ("Devr-i Setr" adı verilen "Gizlenen-İmâmlar" devrinin "Kırk yıllık" ilk bölümü sona erdi ve "Gizlenen İmam" hâlindeki İmâm "Yarı-Gözükür-İmâm" hâline gelerek Setir Devri'nin sonunun yaklaştığını hazırladığı tebliğler ve Dâ’îler aracılığıyla Nizârî mezhebinin mensûplarına bildirdi ve Elemût Devleti'ni resmen yönetmeğe başladı.) (I. Muhammed - Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh'ın öz torunu olarak iddia edilen)
"Üçüncü Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanı" Muhammad bin Kiya Buzrug Ummid (Hicrî 532-554 / M. 1138-1159) (22 sene)
"Elemût Üçüncü Gizlenen İmamı ve Dördüncü Elemût Kalesi Komutanı" El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh / bi-Ahkâmî’l-Lâh bin el-Hâdî bin el-Nizâr (Doğum: H. 520 / M. 1126) (İmâmlık süresi: Hicrî 552-557 / M. 1157-1162; Dördüncü Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 554-557 / M. 1159-1162) (I. Hasan / Hasan-ı Evvel bin el-Muhammed bin Ali)
II. Hasan (Doğum: Hicrî 539 / M. 1145) veya (Doğum: Hicrî 536 / M. 1142) (İmâmlık ve Beşinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 557-561 / M. 1162-1166) (II. Hasan - Cûveynî'nin Elemût Kütüphanesi'nin Moğollar tarafından yakılmasından evvel yaptığı tetkiklere göre ise II. Hasan'ın Muhammad bin Kiya Buzrug Ummid'in oğlu olduğu neticesine varılmıştır. Bu iddia Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin İmâmet i'tikadına aykırı düşeceğinden ve İmâmet silsilelerini tamamen bozacağından dolayı Nizârîler tarafından reddedilmektedir. Nizârîler'in kuramına göre ise, Elemût'taki yetmiş yıllık "Setir Devri" sona erdiğinde ve İmâm II. Hasan "Gözükür-İmâm" olarak ortaya çıktığı zamân, vezîr, Dâ’î ve Hüccet vazifelerini yüklenmiş olan bir başka "Hasan" daha vardı. Bu şahıs Muhammad bin Kiya Buzrug Ummid'in oğlu olan "el-Hasan bin Muhammed bin Kiya Buzrug" idi.^[6] )
II. Muhammed (Doğum: Hicrî 550 / M. 1155) veya (Doğum: Hicrî 553 / M. 1158 ) (İmâmlık ve Altıncı Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 561-607 / M. 1166-1210)
Celal’ed-Dîn Hasan-ı Sâlis (Doğum: Hicrî 583 / M. 1187) (İmâmlık ve Yedinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 607-618 / M. 1210-1221) (III. Hasan)
III. Muhammed ( Doğum: Hicrî 609 / M. 1213 ) (İmâmlık ve Sekizinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 618-653 / M. 1221-1255) (III. Muhammed)
Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh (Doğum: Hicrî 627 / M. 1230) (İmâmlık ve Dokuzuncu Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 653-655 / M. 1255-1257)

Elemûtlar imâmlarının soyağacı

‘Ubeyd’Allâh'ibn‘el’Huseyn‘el’Medhî

Fâtımî Devleti (Yedicilik)

Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh

Dürzîlik

Zahir (Fatımi)

Ebû Temîm Mu’âdd el-Mûstensir

Nizârîlik

Mustalilik

Türkistan Aleviliği

Nizar (Fatımi)

Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî

Muhammed‘bin’Mu’âddʿel’Mûstensir

El-Hadi bin el-Nizar

Ebû‘Ali’Mansûr‘el’Âmir’bi'Ahkâm’îl‘Lâh

ʿAbd’el-Mecîd el-Hâfız li-Dîn’il-Lâh

Alamut Kalesi

Tayyib Ebu'l-Kasım

Hafızilik

El-Mohtedî bin el-Hâdî (I. Muhammed)

İsmâʿil ez-Zâfir li-Dîn’il-Lâh

Yusuf‘binʿAbdûlMecîdʿûl’Hâfız

El‘Kahir’bi‘Kuvvet’ûl‘Lâh/Ahkâm’îl‘Lâh’I.Hasan

İsâ el-Fâ’iz bi-Nasr’Allâh

ʿAbd Allâh el-Âzıd li-Dîn’il-Lâh

Alâ Zikrihi’s-Selâm II. Hasan

Nûr’ed-Dîn II. Muhammed

Celal’ed-Dîn III. Hasan

Alâ’ed-Dîn III. Muhammed

Rükneddin Hür Şah

IV. Ağa Han (Nizari fıkhı)

Dâ’îler (Mustali fıkhı)

Yıkılışı

Hasan Sabbah'ın ölümünden sonra yerine Rudbarlı bir Türk ve sağ kolu olan Kiya Buzrug Ummid (1124 - 1138), Elemût Piri olur. Elemût Devleti’nin 1256 yılında Moğollar tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan İranlılar yönetime gelirler. Nizari İsmaililer Hazar Denizi’nin güneyine Deylem ve Gilan’a da egemen olmuşlardır.

Dış bağlantı

"Alamut Cultural Heritage Base - Official Website"

Kaynakça

^ Willey, Peter (2005). Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-85043-464-1.
^ ^a ^b Virani, Shafique N. (2007). The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, a Search for Salvation. New York: Oxford University Press. ISBN 9780195311730.
^ Petrushevskiĭ, Ilʹi͡a Pavlovich (1985). Islam in Iran. SUNY Press. s. 363, Note 40. ISBN 0887060706: Ebced hesabına göre ise "Elemût" (Farsça: الموت) Hicrî 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin Hassan-ı Sabbah tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir. (483 AH = 1090/91 AD).
^ Hourcade, B. (December 15, 1985). "ALAMŪT". Encyclopædia Iranica. Erişim tarihi: February 10, 2013. According to legend, an eagle indicated the site to a Daylamite ruler; hence the name, from aloh (eagle) and āmū(ḵ)t (taught).
^ Bosworth, C. E. (January 1989). "Review of Books". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 121 (1): 153–154. doi:10.1017/S0035869X00168108.
^ Dr. Mustapha Ghaleb, The Ismailis of Syria, sahife 73-74, Beirut, 1970.

[Eagle's_Nest-1] Willey, Peter (2005). Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-85043-464-1.

[History_of_Survival-2] Virani, Shafique N. (2007). The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, a Search for Salvation. New York: Oxford University Press. ISBN 9780195311730.

[3] Petrushevskiĭ, Ilʹi͡a Pavlovich (1985). Islam in Iran. SUNY Press. s. 363, Note 40. ISBN 0887060706: Ebced hesabına göre ise "Elemût" (Farsça: الموت) Hicrî 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin Hassan-ı Sabbah tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir. (483 AH = 1090/91 AD).

[4] Hourcade, B. (December 15, 1985). "ALAMŪT". Encyclopædia Iranica. Erişim tarihi: February 10, 2013. According to legend, an eagle indicated the site to a Daylamite ruler; hence the name, from aloh (eagle) and āmū(ḵ)t (taught).

[5] Bosworth, C. E. (January 1989). "Review of Books". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 121 (1): 153–154. doi:10.1017/S0035869X00168108.

[6] Dr. Mustapha Ghaleb, The Ismailis of Syria, sahife 73-74, Beirut, 1970.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 16. satır: / 16. satır: @@
 ===Tarihçesi===
-[[Hasan Sabbah]]'ın önderliğini yaptığı, [[fedai]]lerine sahte bir [[cennet]] vaadiyle kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı, tarihte Belde’t-ûl’İkbâl adıyla şöhrete kavuşan Elemûtlar Devleti'in karargahı ve başkenti niteliğinde hizmet vermiş olan bir yerleşim birimidir. [[Nizari]]-[[İsmaili]] mezhebinin yaşatılmasında büyük bir rol oynayan bu merkezde adamlarına [[cennet]]in anahtarlarını kendi ellerinde bulundurduğuna inandıran ve [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanan [[Hasan bin Sabbah]], eğitime tabi tuttuğu [[fedai]]leri aracılığıyla bir çok devlet adamı ve hükümdarın canına mâl olan suikastler tertip etmeyi başarabilmiş ve çevresindeki ülkelere epey gözdağı vermeyi başarabilmişti. Suikast düzenlemek anlamına gelen [[İngilizce]] ''assassination'' kelimesinin burada yaşayan [[haşhaşin]] örgütünün adından değişerek türetildiği zannedilmektedir. Zamanın Haçlı kaynaklı tarihçileri [[Hasan bin Sabbah]] fedailerinin kendilerini feda edecek kadar davaya bağlı olmalarını anlamlandıramamış ve siyasi suikastleri yerine getirmesi için [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanıldığını öne sürmüşlerdir.
+[[Hasan Sabbah]]'ın önderliğini yaptığı, [[fedai]]lerine sahte bir [[cennet]] vaadiyle kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı, tarihte Belde’t-ûl’İkbâl adıyla şöhrete kavuşan Elemûtlar Devleti'in karargahı ve başkenti niteliğinde hizmet vermiş olan bir yerleşim birimidir. [[Nizari]]-[[İsmaili]] mezhebinin yaşatılmasında büyük bir rol oynayan bu merkezde adamlarına [[cennet]]in anahtarlarını kendi ellerinde bulundurduğuna inandıran ve [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanan [[Hasan bin Sabbah]], eğitime tabi tuttuğu [[fedai]]leri aracılığıyla birçok devlet adamı ve hükümdarın canına mâl olan suikastler tertip etmeyi başarabilmiş ve çevresindeki ülkelere epey gözdağı vermeyi başarabilmişti. Suikast düzenlemek anlamına gelen [[İngilizce]] ''assassination'' kelimesinin burada yaşayan [[haşhaşin]] örgütünün adından değişerek türetildiği zannedilmektedir. Zamanın Haçlı kaynaklı tarihçileri [[Hasan bin Sabbah]] fedailerinin kendilerini feda edecek kadar davaya bağlı olmalarını anlamlandıramamış ve siyasi suikastleri yerine getirmesi için [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanıldığını öne sürmüşlerdir.
 ===İ'tikadları===