Alamut Kalesi: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 36°26′40.63″K 50°35′9.58″D / 36.4446194°K 50.5859944°D / 36.4446194; 50.5859944
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
{{Batıniyye}}{{Şiilik|collapsed=1}}
Peykbot (mesaj | katkılar)
Botlar
463.024 değişiklik
k ufak düzenlemeler
1. satır: 1. satır:
{{Coord|36|26|40.63|N|50|35|9.58|E|region:IR_type:landmark|display=title}}
{{Coord|36|26|40.63|N|50|35|9.58|E|region:IR_type:landmark|display=title}}
⚫
{{coor title dms|36|26|41|N|50|35|11|E|type:landmark|region:SY|page:http://tr.wikipedia.org/wiki/Alamut}}
{{diğer anlamı2|Alamut}}
{{diğer anlamı2|Alamut}}
{{çift madde|Alamut Kalesi}}
{{Batıniyye}}
⚫
{{coor title dms|36|26|41|N|50|35|11|E|type:landmark|region:SY|page:http://tr.wikipedia.org/wiki/Alamut}}
⚫
[[Dosya:Alamut.png|thumb|250px|sol|[[Elemût Bölgesi]]'nin haritası.]]
[[Dosya:AlamutIran.png|thumb|240px|left|Alamut bölgesinin kuşbakışı görünümü.]]
[[Dosya:Alamut.JPG|thumb|250px|sol|Elemût Kalesi'nin tepesinde yer alan arkeolojik kazılara destek vermek için ''"İran Kültürel Mirasını Koruma Teşkilâtı"'' tarafından kurulan inşaat iskeleleri.]]
⚫
[[Dosya:Alamut region in Iran.png|thumb|240px|Elemût Bölgesi, [[İran]].]]
[[Dosya:Prise d'Alamût (1256).jpeg|thumb|sol|250px|[[Reşidüddin Hamedani]]'nin [[Cami'üt-Tevarih]] adlı eserinden alınma [[Moğol İmparatorluğu|Moğollar]]'ın 1213-1214 yıllarında [[Haşhaşin]] Karargâhı ''"Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl"'' kuşatmasını tasvir eden resim. ''([[Bibliothèque nationale de France]], Département des Manuscrits, Division Orientale)''.]]
[[Dosya:Alamut2.jpg|thumb|250px|Elemût Kalesi'nin tepesi.]]
{{Şiilik|collapsed=1}}
'''Elemût Kalesi,''' ya da '''Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl''' ([[Farsça]]: '''قلعه الموت''' Kal'at Elemût veya '''الموت''' Elemût); [[Elemûtlar]] [[Nizârî]] [[Bâtınî]]-[[İsmâ‘îl’îyye]] Devleti'nin yönetim merkezi konumunda olan ve [[Hazar Denizi]]'nin güney kıyısında yer alan bir [[kale]]dir. Kelime mânâsı olarak ''"Kartal Yuvası"'' anlamına gelmektedir.<ref name="Eagle's Nest">{{cite book |last=Willey |first=Peter |title=Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria |year=2005 |publisher=I.B. Tauris |location=London |isbn=978-1-85043-464-1}}</ref>{{rp|23}} [[Cüstaniler]] kralı ''Veşudan ibn-i Cüstan'' tarafından inşa ettirilmiştir.<ref name="History of Survival">{{cite book |last=Virani |first=Shafique N. |title=The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, a Search for Salvation |year=2007 |publisher=Oxford University Press |location=New York |isbn=9780195311730}}</ref>{{rp|29}} Kelimenin mânâsı ''"Aluh āmū[kh]t" ("Kartalın Öğretisi" ya da "Cezalandırma Yuvası")'' anlamlarına gelmektedir. [[Ebced hesabı]]na göre ise ''"Elemût"'' ({{lang|fa|الموت}}) [[Hicrî]] 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin [[Hasan bin Sabbah|Hassan-ı Sabbah]] tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir.<ref name="History of Survival"/>{{rp|29}}<ref>{{cite book |last=Petrushevskiĭ |first=Ilʹi͡a Pavlovich |title=Islam in Iran |publisher=SUNY Press |year=1985 |isbn=0887060706 |url=http://books.google.com/books?id=92XWltgRzfEC&pg=PA363#v=onepage&q&f=false |page=363, Note 40 |postscript=: [[Ebced hesabı]]na göre ise ''"Elemût"'' ({{lang|fa|الموت}}) [[Hicrî]] 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin [[Hasan bin Sabbah|Hassan-ı Sabbah]] tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir. (483 AH = 1090/91 AD).}}</ref><ref>{{cite encyclopedia |author=Hourcade, B. |url=http://www.iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin- |title=ALAMŪT |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |date=December 15, 1985 |quote=According to legend, an eagle indicated the site to a Daylamite ruler; hence the name, from ''aloh'' (eagle) and ''āmū(ḵ)t'' (taught). |accessdate=February 10, 2013}}</ref><ref>{{cite journal |last=Bosworth |first=C. E. |title=Review of Books |journal=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland |date=January 1989 |volume=121|issue=1 |pages=153–154 |doi=10.1017/S0035869X00168108}}</ref> Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl, [[Hasan bin Sabbah]] tarafında feth edilene dek [[Cüstaniler]]'in denetimi altında kalmıştır.


[[Dosya:Hir in winter.jpg|thumb|240px|Kışın Elemût'un batısında yer alan [[Hir, Kazvin|Hir]] kenti.]]
==Elemût Kalesi==


'''Alamut''' ([[Farsça]]: '''الموت''' Elemût); [[İran]]'da [[Hazar Denizi]]'nin güney kıyısında yer alan bir coğrafi bölgedir.
''Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir'' olarak ta anılan Elemût Devleti'nin kurucusu [[Nizârî]] [[Dâ’î]]si [[Hasan bin Sabbah]]’ın [[Yemen]]’den [[Kûfe]] yakınlarındaki [[Himyar Krallığı|Himyari]] bölgesine gelen, oradan [[İran]]’a geçerek bir süre [[Kumm]] şehrinde yaşayan, ve daha sonra [[Rey]] kentine yerleşen bir aileye mensup olduğu iddia edilir. Kurucusu olduğu [[İran]]'nın [[Elemût Bölgesi]] merkezli [[Nizârî]] [[İsmâ‘îlî]] Devlet, [[İmamet (İsmailiyye öğretisi)]] ve [[İmâmet (Nizârî i'tikadı)]] üzerine inşa edilmiştir.


==Bölgenin tarihçesi==
===Tarihçesi===
[[Dosya:OvanLakeAlamut.png|thumb|240px|left|[[Ovan Gölü]], Doğu Alamut.]]


Bölge tarihte [[Şiî]]-[[İsmâilîlik]] [[mezheb]]inin [[Nizârîlik]] koluna bağlı [[Hasan Sabbah]]'ın devrinde şöhrete kavuşmuştur. Tarihe adları "[[Haşhaşiler]]" olarak geçen [[Alamut Kalesi]]-[[İsmâilîler]]i'nin batılı yazarlar tarafından bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden birisi [[Marco Polo]]'nun anılarında aktardığımış olduğu bilgilerdir. İddialara göre burası [[Hasan Sabbah]]'ın fedailerine sahte bir cennet vaad ederek kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı mekândır.{{olgu}}
[[Hasan Sabbah]]'ın önderliğini yaptığı, [[fedai]]lerine sahte bir [[cennet]] vaadiyle kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı, tarihte Belde’t-ûl’İkbâl adıyla şöhrete kavuşan Elemûtlar Devleti'in karargahı ve başkenti niteliğinde hizmet vermiş olan bir yerleşim birimidir. [[Nizari]]-[[İsmaili]] mezhebinin yaşatılmasında büyük bir rol oynayan bu merkezde adamlarına [[cennet]]in anahtarlarını kendi ellerinde bulundurduğuna inandıran ve [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanan [[Hasan bin Sabbah]], eğitime tabi tuttuğu [[fedai]]leri aracılığıyla bir çok devlet adamı ve hükümdarın canına mâl olan suikastler tertip etmeyi başarabilmiş ve çevresindeki ülkelere epey gözdağı vermeyi başarabilmişti. Suikast düzenlemek anlamına gelen [[İngilizce]] ''assassination'' kelimesinin burada yaşayan [[haşhaşin]] örgütünün adından değişerek türetildiği zannedilmektedir. Zamanın Haçlı kaynaklı tarihçileri [[Hasan bin Sabbah]] fedailerinin kendilerini feda edecek kadar davaya bağlı olmalarını anlamlandıramamış ve siyasi suikastleri yerine getirmesi için [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanıldığını öne sürmüşlerdir.


===İ'tikadları===
=== Elemût Kalesi ===
[[Dosya:Fall in Hir.jpg|thumb|240px|[[Hir, Kazvin|Hir]], Batı Alamut.]]


Tarihte adından '''[[Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl]]''' ([[Farsça]]: '''قلعه الموت''' Kale-ye Elemût; [[1090]] - [[1256]]) ya da [[Elemûtlar]] [[Nizârî]] [[Bâtınî]]-[[İsmâ‘îl’îyye]] Devleti'nin Karargahı olarak bahsedilen sarp dağların tepesine yer alan bu kale Elemût [[İsmâilî]] Devleti'nin merkezi konumundaydı. "Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir" olarak ta anılan kurucuları [[Hasan Sabbah]]’ın [[Yemen]]’den gelerek [[Kûfe]] yakınlarındaki [[Himyar Krallığı|Himyari]] bölgesinde yerleşmiş olduğu, ve oradan da [[İran]]’a geçerek bir süre [[Kum]]’da kalan, daha sonra [[Rey]]’de yaşamaya başlamış olan bir aileden geldiği iddia edilir. [[Devlet]], [[İsmâilîlik]] öğretileri, [[inanç]] ve yaşam biçimi temelleri üzerine kurulmuştur.
[[Şiîlik]] [[mezheb]]inin [[İsmâilîlik]] meşrebinin [[Nizârîlik]] koluna bağlı [[Hasan Sabbah]]'ın zamanında şöhretinin doruk noktasına ulaşmıştır. Tarihe "[[Haşhaşiler]]" ve "suikastçılar" olarak geçen bu kalede ikamet eden [[İsmâilîler]]'in bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden biri [[Marco Polo]]'nun anılarında aktarmış olduğu bilgilerdir. [[Şiîlik]] [[mezheb]]lerinden olan [[İsmailî]]-[[Nizârîler]] kolunun temelini teşkil eden bu [[tarikat]] günümüzde [[IV. Ağa Han]]'ın önderliğinde [[ezoterik]]-[[batınilik]] dünyasının en büyük temsilcisi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.


=== Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl Komutanları ''(1090-1256)'' ===
=== Elemût Devleti'nin yıkılışı ===
⚫
[[Hasan Sabbah]]'ın ölümünden sonra yerine [[Rudbar]]lı bir [[Türk]] ve sağ kolu olan [[Kiya Buzrug Ummid]] ''([[1124]] - [[1138]]),'' Alamut Piri olur. [[Alamut Devleti]]’nin [[1256]] yılında [[Moğollar]] tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan [[İranlı]]lar yönetime gelirler. [[Nizari İsmaililer]] [[Hazar Denizi]]’nin güneyine [[Deylem]] ve [[Gilan]]’a da egemen olmuşlardır.

== Elemût'un imâmları ve kalesinin komutanları ''(1090-1256)'' ==
* ''"Birinci Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanlığı"'' [[Hasan Sabbah]] (H. 483-518 / M. 1090-1124) ''(35 sene)''
* ''"Birinci Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanlığı"'' [[Hasan Sabbah]] (H. 483-518 / M. 1090-1124) ''(35 sene)''
* ''"Elemût Birinci Gizlenen İmamı"'' [[El-Hâdî bin el-Nizâr]] ''(Doğum: H. 470 / M. 1076 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] süresi: [[Hicrî]] 490-530 / M. 1097-1136) ''([[Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh]]'ın öz oğlu olduğu öne sürülen)''
* ''"Elemût Birinci Gizlenen İmamı"'' [[El-Hâdî bin el-Nizâr]] ''(Doğum: H. 470 / M. 1076 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] süresi: [[Hicrî]] 490-530 / M. 1097-1136) ''([[Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh]]'ın öz oğlu olduğu öne sürülen)''
34. satır: 35. satır:
* [[III. Muhammed (Haşhaşi)|III. Muhammed]] ''( Doğum: [[Hicrî]] 609 / M. 1213 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Sekizinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 618-653 / M. 1221-1255) ''(III. Muhammed)''
* [[III. Muhammed (Haşhaşi)|III. Muhammed]] ''( Doğum: [[Hicrî]] 609 / M. 1213 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Sekizinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 618-653 / M. 1221-1255) ''(III. Muhammed)''
* [[Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh]] ''(Doğum: [[Hicrî]] 627 / M. 1230)'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Dokuzuncu Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 653-655 / M. 1255-1257)
* [[Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh]] ''(Doğum: [[Hicrî]] 627 / M. 1230)'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Dokuzuncu Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 653-655 / M. 1255-1257)
{{ayrıca bakınız|Elemût Devleti}}

⚫
== Dış bağlantılar ==
=== Elemûtlar imâmlarının soyağacı ===
{{Ana|İmâmet}}{{Elemûtlar}}
[[Dosya:Siege of Alamut (1256).jpeg|thumb|240px|[[Moğol İmparatorluğu|Moğollar]]'ın [[Haşhaşin]] Karargâhı ''"Elemût Kalesi"'' kuşatması.]]
=== Yıkılışı ===
⚫
[[Hasan Sabbah]]'ın ölümünden sonra yerine [[Rudbar]]lı bir [[Türk]] ve sağ kolu olan [[Kiya Buzrug Ummid]] ''([[1124]] - [[1138]]),'' Elemût Piri olur. [[Elemût Devleti]]’nin [[1256]] yılında [[Moğollar]] tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan [[İranlı]]lar yönetime gelirler. [[Nizari İsmaililer]] [[Hazar Denizi]]’nin güneyine [[Deylem]] ve [[Gilan]]’a da egemen olmuşlardır.

⚫
== Dış bağlantı ==
* [http://www.alamutbase.ir "Alamut Cultural Heritage Base - Official Website"]
* [http://www.alamutbase.ir "Alamut Cultural Heritage Base - Official Website"]
* [http://www.vmfa.state.va.us/worlds/worlds_hulagu_khan_68_8_53.html "Page from a Manuscript of the Chinghiz-nama: Hulagu Khan Destroys the Fort at Alamut"] (Retrieved February 23, 2005)
* [http://www.osmansoysal.com/yazilarim/16-iran-alamut-kalesi-.html Alamut kalesi]


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
49. satır: 46. satır:
[[Kategori:Asya tarihi]]
[[Kategori:Asya tarihi]]
[[Kategori:İran'daki kaleler]]
[[Kategori:İran'daki kaleler]]
[[Kategori:Şiilik]]
[[Kategori:İsmaililik]]
[[Kategori:İsmaililik]]

Sayfanın 16.27, 4 Mayıs 2014 tarihindeki hâli

Başlığın diğer anlamları için Alamut (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Şablon:Coor title dms

Alamut bölgesinin kuşbakışı görünümü.
Elemût Bölgesi, İran.
Kışın Elemût'un batısında yer alan Hir kenti.

Alamut (Farsça: الموت Elemût); İran'da Hazar Denizi'nin güney kıyısında yer alan bir coğrafi bölgedir.

Bölgenin tarihçesi

Ovan Gölü, Doğu Alamut.

Bölge tarihte Şiî-İsmâilîlik mezhebinin Nizârîlik koluna bağlı Hasan Sabbah'ın devrinde şöhrete kavuşmuştur. Tarihe adları "Haşhaşiler" olarak geçen Alamut Kalesi-İsmâilîleri'nin batılı yazarlar tarafından bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden birisi Marco Polo'nun anılarında aktardığımış olduğu bilgilerdir. İddialara göre burası Hasan Sabbah'ın fedailerine sahte bir cennet vaad ederek kendi Haşhaşilik öğretisini yaydığı mekândır.[kaynak belirtilmeli]

Elemût Kalesi

Hir, Batı Alamut.

Tarihte adından Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl (Farsça: قلعه الموت Kale-ye Elemût; 1090 - 1256) ya da Elemûtlar Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Devleti'nin Karargahı olarak bahsedilen sarp dağların tepesine yer alan bu kale Elemût İsmâilî Devleti'nin merkezi konumundaydı. "Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir" olarak ta anılan kurucuları Hasan Sabbah’ın Yemen’den gelerek Kûfe yakınlarındaki Himyari bölgesinde yerleşmiş olduğu, ve oradan da İran’a geçerek bir süre Kum’da kalan, daha sonra Rey’de yaşamaya başlamış olan bir aileden geldiği iddia edilir. Devlet, İsmâilîlik öğretileri, inanç ve yaşam biçimi temelleri üzerine kurulmuştur.

Elemût Devleti'nin yıkılışı

Hasan Sabbah'ın ölümünden sonra yerine Rudbarlı bir Türk ve sağ kolu olan Kiya Buzrug Ummid (1124 - 1138), Alamut Piri olur. Alamut Devleti’nin 1256 yılında Moğollar tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan İranlılar yönetime gelirler. Nizari İsmaililer Hazar Denizi’nin güneyine Deylem ve Gilan’a da egemen olmuşlardır.

Elemût'un imâmları ve kalesinin komutanları (1090-1256)

Ayrıca bakınız: Elemût Devleti

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Dr. Mustapha Ghaleb, The Ismailis of Syria, sahife 73-74, Beirut, 1970.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alamut_Kalesi&oldid=14365081" sayfasından alınmıştır