Sâmânîler: Revizyonlar arasındaki fark

Samanîler
سامانیان
Samanîler
Samanîler سامانیان; Samanîler
819-999
	Samanî İmparatorluğu.
Başkent	Buhara; Semerkand; Herat
Yaygın dil(ler)	Farsça
Hükûmet	Emirlik
Emir
• 819-855
• 819-855	Yahya ibn Asad
• 999	Abd al-Malik II
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	819
• Dağılışı	999
Yüzölçümü
• Toplam	2,850,000 km2
Öncüller	Ardıllar
	Seferîler
Gazne Devleti
Karahanlılar

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 18.04, 3 Kasım 2013 tarihindeki hâli

Samânîler (875-999) (Farsça: سامانیان Sāmāniyān), Orta Asya ve doğu İran'da kurulmuş, adını kurucusu Saman Hüdâ'dan alan bir hanedanlıktır. İslâm ordularının İran'ı ele geçirmesinin ve Seferi egemenliğinin yıkılmasının ardından İran'da iktidarı ele geçiren ilk yerli yönetimdir.

Samanîler dönemi Tacik milletinin başlangıcı olarak kabul edilir. Egemenlikleri 102 yıl süren Samanîler topraklarını, Horasan, Taberistan, Kirman, Cürcan, Rey ve Maveraünnehir'e kadar yaymışlardır. Egemenliklerini kabul ettirmek için Sasaniler'in devamıymış gibi davranmışlardır. Başkentleri Buhara, Semerkand ve Herat gibi kentler olmuştur.

Samanîler eski İran kültürünü canlandırmakla kalmadılar ve İslâmiyetin yayılması için de büyük çaba sarf ettiler. Pers-İran kültürünün tüm etkilerini Orta Asya'ya yaydılar. Sanatta çanak-çömlek yapımında ileri gittiler ve süslemeli yazıları olan eserler verdiler. Toprakları içindeki birçok topluluk İslâmiyet'e girmeye başladı. Tarihçilere göre Samanîlerin gayretleri ile o dönemde yaklaşık 200,000 Türk İslâmiyet'e girdi.^[1] Türkler'in İslâma girişi gelecekte bölgeyi egemenlikleri altına alacak olan Gazneliler'in hızla güçlenmesine ortam hazırladı. Devletleri 999 yılında Karahanlılar tarafından yıkıldı.

Samanî Saltanatı yönetimi ve rolleri İran'ın ve Orta Asya içlerinde Selçuklular, Gazneliler ve İlhanlılar da bulunan daha sonraki hükümdarları için örenk teşkil etmiş olabilir. En önemlisi, Samanîlerin istikrarı ve serveti, zengin bir kültür hayatına hamilik etmelerini sağlamıştı. Hanedan bu himaye sayesinde Orta Asyadaki Türkler ve batıdaki Araplara karşı İran kimliğinin kesin temellerini atarak daha sonraki bütün İran tarihine damgasını vurdu. Samanîler önce Rudeki'ye hamilik yapmıştı. Bu şairin yarım kalan Şehname adlı eserini büyük şair Firdevsi (ö.1020) Gaznelilerin himayesinde tamamlayacaktı. Şehname Fars diline yaptığı büyük katkının yanında hükümdarlık konusunda İran tarihi ve efsanelerini içeren bir taban oluşturmuştu. Şehnamenin önemli temalarından biri, İran'la Orta Asyadaki Türk dünyası Turan arasındaki çatışmadır. Eser ayrıca Selçuklularla başlayıp varlığını modern çağda da devam ettiren Türk etkisinin habercisidir. Selçukluların selefi olan Gaznelilerin iki lideri Samanî ordusunda komutanlık yapan memluklardı. Bu komutanlardan biri olan Gazneli Mahmud (998-1030) Samanîlerin bir nevi halefi olarak kabul edilir. Mahmud'un, Firdevsi'nin kendisi için tamamladığı Şehnameye kayıtsız kaldığı söylenmektedir. Mir diğer büyük eser olan Beyhaki tarihi, yine Gazneliler zamanında Farsça yazılmıştır.^[2]

Samanî emirleri

Saman Hüda (Samanîlerin atası)
I. Ahmed (819 - 864) (Ahmed Esad bin Saman)

I. Nasr (864 - 892) (Nasr bin Ahmed)
I. İsmail (892 - 907) (İsmail bin Ahmed)
II. Ahmed (907 - 914) (Ahmed bin İsmail)
II. Nasr (914 - 943) (Said Nasr)
I. Nuh (943 - 954) (Hamid Nuh)
I. Abdül Melik (954 - 961) (Müeyyed Abdül Melik)
I. Mansur (961 - 976) (Mansur bin Nuh)
II. Nuh (976 - 997) (Rıza Nuh)
II. Mansur (997 - 999) (Ebu'l-Haris Mansur)
II. Abdül Melik (999) (Abdülmelik bin Nuh)

II. İsmail (Diriltmeye çalıştı) (İsmail el-Muntasır)

Saman Hüda

Esad

Nuh

Ahmed

Yahya

İlyas

I. Nasır
1.(875-892)

I. İsmail
2.(892-907)

II. Ahmed
3.(907-914)

II. Nasır
4.(914-943)

I. Nuh
5.(943-954)

I. Abdül Melik
6.(954-961)

I. Mansur
7.(961-976)

II. Nuh
8.(976-997)

II. Mansur
9.(997-999)

II. Abdülmelik
10.(999)

İsmail
el-Muntasır

Notlar

^ Ibn Athir, Cilt 8, s.396
^ Gene R. Garthwaite, Pers İmparatorluğundan günümüze İran Tarihi, 2005, Blackwell Publishing Ltd., çeviri:Fethi Aytuna.

İran tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Şablon:Link GA

[1] Ibn Athir, Cilt 8, s.396

[2] Gene R. Garthwaite, Pers İmparatorluğundan günümüze İran Tarihi, 2005, Blackwell Publishing Ltd., çeviri:Fethi Aytuna.

[1]

[2]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{Eski ülke bilgi kutusu
-<ref> Gene R. Garthwaite Pers İmparatorluğundan günümze İtan Tarihi,2005, Blackwell Publishing Ltd. çeviri Fethi Aytuna </ref>{{Eski ülke bilgi kutusu
 |kendi_dilindeki_adı       = سامانیان
 |tam_adı                   = Samanîler
@@ 109. satır: / 109. satır: @@
 Samanîler dönemi [[Tacik]] [[millet]]inin başlangıcı olarak kabul edilir. Egemenlikleri 102 yıl süren Samanîler topraklarını, [[Horasan, İran|Horasan]], [[Taberistan]], [[Kirman]], [[Hyrkania|Cürcan]], [[Rey]] ve [[Maveraünnehir]]'e kadar yaymışlardır. Egemenliklerini kabul ettirmek için [[Sasaniler]]'in devamıymış gibi davranmışlardır. Başkentleri [[Buhara]], [[Semerkand]] ve [[Herat]] gibi kentler olmuştur.
-Samanîler eski [[İran]] [[kültür]]ü'nü canlandırmak ile kalmadılar ve [[İslam|İslâmiyet]]'in yayılması için de büyük çaba sarf ettiler. Pers-İran kültürünün tüm etkilerini [[Orta Asya]]'ya yaydılar. Sanatta çanak-çömlek yapımında ileri gittiler ve süslemeli yazıları olan eserler verdiler. Toprakları içindeki birçok topluluk [[İslâmiyet]]'e girmeye başladı. Tarihçilere göre Samanîlerin gayretleri ile o dönemde yaklaşık 200,000 [[Türk]] [[İslâmiyet]]'e girdi.<ref>Ibn Athir, Cilt 8, s.396</ref> [[Türkler]]'in İslâma girişi gelecekte bölgeyi egemenlikleri altına alacak olan [[Gazneliler]]'in büyük bir hızla güçlenmesine ortam hazırladı. Devletleri [[999]] yılında [[Karahanlılar]] tarafından yıkıldı.
+Samanîler eski [[İran]] [[kültür]]ünü canlandırmakla kalmadılar ve [[İslam|İslâmiyet]]in yayılması için de büyük çaba sarf ettiler. Pers-İran kültürünün tüm etkilerini [[Orta Asya]]'ya yaydılar. Sanatta çanak-çömlek yapımında ileri gittiler ve süslemeli yazıları olan eserler verdiler. Toprakları içindeki birçok topluluk [[İslâmiyet]]'e girmeye başladı. Tarihçilere göre Samanîlerin gayretleri ile o dönemde yaklaşık 200,000 [[Türk]] [[İslâmiyet]]'e girdi.<ref>Ibn Athir, Cilt 8, s.396</ref> [[Türkler]]'in İslâma girişi gelecekte bölgeyi egemenlikleri altına alacak olan [[Gazneliler]]'in hızla güçlenmesine ortam hazırladı. Devletleri [[999]] yılında [[Karahanlılar]] tarafından yıkıldı.
-Samani Saltanatı yönetimi ve rolleri İran'ın ve Orta Asya içlerinde Selçuklular, Gazneliler ve İlhanlılar da bulunan daha sonraki hükümdarları için örenk teşkil etmiş olabilir. En önemlisi, Samanilerin istikrarı ve serveti, zengin bir kültür hayatına hamilik etmelerini sağlamıştı. Hanedan bu himaye sayesinde Orta Asyada'ki Türkler ve batıdaki Arapklara karşı İran kimliğinin kesin temellerini atarak daha sonraki bütün İran tarihine damgasını vurdu.<ref><ref></ref></ref>
-Samaniler önce Rudeki'ye hamilik yapmıştı. Bu şairin yarım kalan '''Şehname''' adlı eserini büyük şair '''Firdevsi''' (ö.1020) Gaznelilerin himayesinde tatamlayacaktı. Şehname Fars diline yaptığı büyük katkının yanında hükümdarlık konusunda İran tarihi ve efsanelerini içeren bir taban oluşturmuştu. Şehnamenin önemli temalarından biri, İran'la Orta Asyadaki Türk dünyası Turan arasında ki çatışmadır. Eser ayrıca Selçuklularla başlayıp varlığını modern çağda da devam ettiren Türk etkisinin habercisidir. Selçukluların selefi olan Gaznelilerin iki lideri Samani ordusunda komutanlık yapan memluklardı. Bu komutanlardan biri olan Gazneli Mahmud (998-1030) Samanilerin bir nevi halefi olarak kabul edilir. Mahmud'un, Firdevsi'nin kendisi için tamamladığı Şehnameye kayıtsız kaldığı söylenmektedir. Mir diğer büyük eser olan Beyhaki tarihi yine Gazneliler zamanında Farsça yazılmıştır.
+Samanî Saltanatı yönetimi ve rolleri İran'ın ve Orta Asya içlerinde Selçuklular, Gazneliler ve İlhanlılar da bulunan daha sonraki hükümdarları için örenk teşkil etmiş olabilir. En önemlisi, Samanîlerin istikrarı ve serveti, zengin bir kültür hayatına hamilik etmelerini sağlamıştı. Hanedan bu himaye sayesinde Orta Asyadaki Türkler ve batıdaki Araplara karşı İran kimliğinin kesin temellerini atarak daha sonraki bütün İran tarihine damgasını vurdu. Samanîler önce Rudeki'ye hamilik yapmıştı. Bu şairin yarım kalan '''Şehname''' adlı eserini büyük şair '''Firdevsi''' (ö.1020) Gaznelilerin himayesinde tamamlayacaktı. Şehname Fars diline yaptığı büyük katkının yanında hükümdarlık konusunda İran tarihi ve efsanelerini içeren bir taban oluşturmuştu. Şehnamenin önemli temalarından biri, İran'la Orta Asyadaki Türk dünyası Turan arasındaki çatışmadır. Eser ayrıca Selçuklularla başlayıp varlığını modern çağda da devam ettiren Türk etkisinin habercisidir. Selçukluların selefi olan Gaznelilerin iki lideri Samanî ordusunda komutanlık yapan memluklardı. Bu komutanlardan biri olan Gazneli Mahmud (998-1030) Samanîlerin bir nevi halefi olarak kabul edilir. Mahmud'un, Firdevsi'nin kendisi için tamamladığı Şehnameye kayıtsız kaldığı söylenmektedir. Mir diğer büyük eser olan Beyhaki tarihi, yine Gazneliler zamanında Farsça yazılmıştır.<ref>Gene R. Garthwaite, ''Pers İmparatorluğundan günümüze İran Tarihi'', 2005, Blackwell Publishing Ltd., çeviri:Fethi Aytuna.</ref>
 == Samanî emirleri ==