Tordesillas Antlaşması

Tordesillas Antlaşması

Antlaşmanın asıl metninden bir sayfa
Tür	Mübadele Antlaşması
İmzalanma	7 Haziran 1494

7 Haziran 1494 tarihli Tordesillas Antlaşması dönemin deniz güçleri Portekiz ve İspanya arasında gerçekleşti. Cabo Verde Adaları’nı başlangıc noktası alarak, bu noktanın 370 fersah (1550 km) batısında Kuzey-Güney meridyeni çizildi. Çizgi, Avrupa’nın haricindeki dünyayı Portekiz ve İspanya’ya ait iki imtiyazli yarıya ayıran sınır kabul edildi. Sınırın batısında kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgeler İspanya’ya aitti. Sınırın doğusunda kalan keşfedilmiş ve keşfedilecek bütün bölgeler ise Portekiz’e aitti. İspanya antlaşmayı 2 Temmuz 1494’de, Portekiz 5 Eylül 1494’de onayladı. Ancak iki ülke için de birer istisna vardır. Filipinler, İspanya'nın; Brezilya, Portekiz'indir.

Cantino Haritasında sınır çizgileri (1495-1545)

Antlaşmanın amacı Kristof Kolomb’un keşif yolculuğunun dönüşünden sonra ortaya çıkan tartışmaları çözüme kavuşturmaktı. 1481 yılında Papa IV. Sixtus, Aeterni regis ilanında Kanarya Adaları’nın güneyinde kalan bütün bölgeleri imtiyaz halinde Portekizlere vermişti.

4 Mayıs 1493’de İspanya kökenli Papa VI. İskender (Rodrigo Borgia) Inter caetera ilanında, Cabo Verde Adaları’nin 100 fersahdan öte batısındaki bütün bölgelerin İspanyollara ait olduğunu yazdı. Söz konusu çizginin doğusunda kalan bütün bölgeler ise Portekizlere aitti. Portekiz kralı II. Joao bu duruma itiraz edip, İspanya Krali II. Fernando’yu ve Kraliçe I. Isabel’i arayarak imtiyaz çizgisinin Cabo Verde Adaları’nın 370 fersah batısına çekilmesini sağladı.

Tordesillas antlaşması zamanla iki ülke arasında çeşitli tartışmalara sebep oldu. Bunlardan birtanesi, Cabo Verde Adaları’nin batı ucu mu yoksa doğu ucu baslangıc noktası olarak alınmasıydı. İki durum arasında 60 fersahlık (290 km) fark ortaya çıkıyordu.

Ayrıca, doğal olarak diğer deniz güçleri İngiltere, Fransa ve Hollanda antlaşmaya zamanla itiraz ettiler.

Bu antlaşmadan sonra yeryüzünde kara taşımacılığının yerini deniz taşımacılığı aldı. Bu yeni dönemde Avrupa Kıtası, Amerika, Afrika ve Asya'nın erişebileceği bir 'Dünya Merkezi' haline geldi. Ayrıca ulaşım karalardan denizlere geçmeye başlayınca, artık çevrede kalan eski dünya içindeki müslüman halklar, yeryüzündeki merkezi durumlarını yitirdiler.

1580 ile 1640 yılları arasında Portekiz’in İspanya hakimiyeti altına girmesiyle antlaşma anlamsız hale geldi. 1750’de Madrid Antlaşması’nın Portekiz’e Güney Amerika'daki işgal ettiği bögeleri vermesiyle Tordesillas Antlaşması geçersiz hale getirildi.