Kesici: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 16.25, 7 Temmuz 2013 tarihindeki hâli

Kesici, devre kesicisi veya şalter, bir elektrik devresini, aşırı akım veya kısa devreden koruyan ve otomatik olarak devreye giren bir anahtardır. Asıl işlevi, devrenin sürekliliğini bozan bir arıza durumu algılamak ve derhal elektrik akımını kesmektir. Sigortanın aksine kesici, işlem yaptıktan sonra normal çalışma durumuna (manüel veya otomatik olarak) geçebilir. Kesiciler çok çeşitli boyutlarda yapılır. Bunlar evsel cihazları korumak için kullanılabildiği gibi, yüksek gerilimli şalt sahalarında da kullanılır.

Çalışması

Tüm kesiciler çalışması bakımından ortak özelliklere sahiptir. Bunların çeşitliliği, anma gerilimleri, anma akımları, kesici türlerine göre değişir.

Kesici, bir arıza durumu algılayabilmelidir. Alçak gerilim kesicilerinde (otomatik sigortalarda) bunun için, kontaklar açılır ve akım kesilir.

Büyük akımlı veya yüksek gerilimli kesicilerde, bir arıza akımı algılamak ve trip kesme mekanizmasını çalıştırmak için genellikle bir röle bulunur. Mandalı (Kilidi) serbest bırakan trip bobini genellikle ayrı bir güç kaynağından (örneğin bir aküden) beslenirken, yüksek gerilim kesicilerinde akım trafosu, koruma röleleri ve iç kontrol güç kaynağı bulunur.

Bir arıza algılandıktan sonra kesici kontakları devre akımını keser; mekaniksel depolanan enerji (bunun için bazen yay veya sıkıştırılmış hava kullanılır), kontakları birbirinden ayırır. Otomatik sigortalar elle çalıştırılabilirken, büyük kesicilerde mekanizmayı harekete geçirmek için bobinler ve yayları enerjilendirmek için elektrik motoru bulunur.

Akım kesildiğinde, ark oluşur. Bu ark, kontrollü bir yöntemle soğutulmalı, söndürülmelidir. Böylece kontaklar arasındaki boşluk, devre gerilimine dayanıklı olur. Kesicilerde arkı söndürmek için ayrıca vakum, hava, yalıtkan gaz, transformatör yağı da kullanılır.

Sonuçta arıza durumu algılandığında, kesilen devrenin gücüne tekrar sağlamak için kontaklar tekrar kapanabilmelidir.

Kesici türleri

Kesiciler çalışma ortamları, gerilimleri, büyüklerine göre çok çeşitli sınıflara ayrılır

Alçak gerilim kesicileri

Alçak gerilim kesicileri (otomatik sigortalar), hem evsel hem de endüstriyel uygulamalarda kullanılır.

Otomatik sigortalar, IEC 947 uluslararası standartına uygun olarak karakterize edilirler. Bunlar şalt panosununun kızağını tamamen sökmeye gerek kalmadan yalnızca kesicinin kendisi çıkarılacak biçimde üretilirler.

Manyetik şalterler

Manyetik şalterlerde, çekme kuvvetini akımla sağlayan bir solenoid (elektromıknatıs) vardır. Bu solenoidde ek olarak elektromanyetik kuvvetten faydalanılır. Şalter kontakları bir kilit ile kapalı tutulur. Şalterin solenoidindeki akım arttığında solenoidin dili, kilidi (mandalı) serbest bırakır ve yay hareket ederek kontaklar açılır. Akım anma değerini aşmadığı müddetçe yay gövdeye yapışık kalır.

SF6 gazlı kesiciler

SF6 kesicinin kontakları etrafında kükürt hekza florür gazı bulunur. Bu gaz açma/kapama esnasında oluşan arkı söndürür. Bu kesiciler daha çok şalt sahalarındaki yüksek gerilim devrelerinde kullanılır.

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-[[File:AEG Circuit breaker type ME 800 (1).JPG|thumb|Alçak (1000 [[Volt|V]]'tan daha küçük) gerilimli güç dağıtım şalter panosu]]
+[[Dosya:AEG Circuit breaker type ME 800 (1).JPG|thumb|Alçak (1000 [[Volt|V]]'tan daha küçük) gerilimli güç dağıtım şalter panosu]]
-[[File:Jtecul.jpg|thumb|İki kutuplu küçük bir otomatik sigorta]]
+[[Dosya:Jtecul.jpg|thumb|İki kutuplu küçük bir otomatik sigorta]]
-[[File:Four 1 pole circuit breakers fitted in a meter box.jpg|thumb|Dört adet bir kutuplu otomatik sigorta]]
+[[Dosya:Four 1 pole circuit breakers fitted in a meter box.jpg|thumb|Dört adet bir kutuplu otomatik sigorta]]
 '''Kesici''', '''devre kesicisi''' veya '''şalter''', bir [[elektrik devresi]]ni, aşırı akım veya [[kısa devre]]den koruyan ve otomatik olarak devreye giren bir [[Anahtar (elektrik)|anahtardır]]. Asıl işlevi, devrenin sürekliliğini bozan bir arıza durumu algılamak ve derhal [[elektrik akımı]]nı kesmektir. [[Sigorta]]nın aksine kesici, işlem yaptıktan sonra normal çalışma durumuna (manüel veya otomatik olarak) geçebilir. Kesiciler çok çeşitli boyutlarda yapılır. Bunlar evsel cihazları korumak için kullanılabildiği gibi, yüksek gerilimli [[Şalt sahası|şalt sahalarında]] da kullanılır.
@@ 13. satır: / 13. satır: @@
 Bir arıza algılandıktan sonra kesici kontakları devre akımını keser; mekaniksel depolanan enerji (bunun için bazen [[Yay (makina elemanı)|yay]] veya sıkıştırılmış hava kullanılır), kontakları birbirinden ayırır. Otomatik sigortalar elle çalıştırılabilirken, büyük kesicilerde mekanizmayı harekete geçirmek için bobinler ve yayları enerjilendirmek için [[elektrik motoru]] bulunur.
 Akım kesildiğinde, [[Elektrik arkı|ark]] oluşur. Bu ark, kontrollü bir yöntemle soğutulmalı, söndürülmelidir. Böylece kontaklar arasındaki boşluk, devre gerilimine dayanıklı olur. Kesicilerde arkı söndürmek için ayrıca [[vakum]], [[hava]], yalıtkan gaz, transformatör yağı da kullanılır.
 Sonuçta arıza durumu algılandığında, kesilen devrenin gücüne tekrar sağlamak için kontaklar tekrar kapanabilmelidir.
@@ 21. satır: / 21. satır: @@
 ===Alçak gerilim kesicileri===
 Alçak gerilim kesicileri (otomatik sigortalar), hem evsel hem de endüstriyel uygulamalarda kullanılır.
 Otomatik sigortalar, IEC 947 uluslararası standartına uygun olarak karakterize edilirler. Bunlar şalt panosununun kızağını tamamen sökmeye gerek kalmadan yalnızca kesicinin kendisi çıkarılacak biçimde üretilirler.
 ===Manyetik şalterler===
 ''Manyetik şalterler''de, çekme kuvvetini akımla sağlayan bir [[solenoid]] ([[elektromıknatıs]]) vardır. Bu solenoidde ek olarak elektromanyetik kuvvetten faydalanılır. Şalter kontakları bir kilit ile kapalı tutulur. Şalterin solenoidindeki akım arttığında solenoidin dili, kilidi (mandalı) serbest bırakır ve yay hareket ederek kontaklar açılır. Akım anma değerini aşmadığı müddetçe yay gövdeye yapışık kalır.
 ===SF6 gazlı kesiciler===
 {{Ana|SF6 gazlı kesici}}
 [[Kükürt hekza florür|SF6]] kesicinin kontakları etrafında kükürt hekza florür gazı bulunur. Bu gaz açma/kapama esnasında oluşan arkı söndürür. Bu kesiciler daha çok [[Şalt sahası|şalt sahalarındaki]]  yüksek gerilim devrelerinde kullanılır.
 [[Kategori:Elektrik dağıtımı]]