Halil Menteşe: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 12.33, 23 Ocak 2013 tarihindeki hâli

Halil Menteşe (d. 1874 Milas) - (ö. 2 Nisan 1948), Türk siyasetçi.

Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.

İttihat ve Terakki Partisi’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki Enver- Talat-Cemal Paşa üçlü yönetiminin “dördüncü elemanı” veya “yarı zamanlı üyesi” olarak adı anılır^[1].

Parİs Hukuk Fakültesİ mezunudur. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Çiftçilik, Osmanlı Meclis-i Mebusan I. II. ve III. Dönem Menteşe Mebusluğu, 1. Dönem İttihad ve Terakki Fırkası Meclis Grup Başkanlığı, Dâhiliye, Hariciye ve Adliye Nazırlıkları, 1. Dönem Meclis Anayasa Encümeni Reisliği, Meclis-i Mebusan II. ve III. Dönem Meclis Başkanlıkları, Şura-yı Devlet Başkanlığı, Osmanlı-Bulgar Barış görüsmeleri Türk tarafı temsilciliği, Batum Konferansı Türkiye temsilciliği, TBMM IV. ve V. Dönem İzmir Milletvekilliği, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.^[2]

Yaşamı

1874 yılında Milas'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi^[3], annesi Şefika Hanım^[4] idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine İzmir'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de Halit Ziya Uşaklıgil'di^[1].

Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra İstanbul'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. 1894 yılında İstanbul’daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas’a, ardından o devirde “hürriyetseverlerin sığınağı” olarak görülen Paris'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris’te tamamlayan Halil Bey, İttihat ve Terakki Partisi'nin Paris şubesine katıldı; Ahmet Rıza Bey’in kâtipliğini yaptı^[5] .

II. Meşrutiyetin ilanından sonra yurda döndü; 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.

Balkan Savaşı sırasında İttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris’e kaçtı. Bâb-ı Âli Baskını’ndan sonra ülkeye döndü.

18 Haziran 1913-27 Mayıs 1914 tarihleri arasında Şura-yı Devlet reisliği, 24 Ekim 1915-Şubat 1917 arasında Hariciye Nazırlığı, Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı^[6]. Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın yanında I. Dünya Savaşı ‘na katılmasına etkili oldu.

İstanbul'un işgali'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü Malta'ya sürüldü (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı^[7].

Kurtuluş Savaşı bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması çalışmalarına katıldı. 1926 yılında İzmir Suikastı nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV. ve V. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946’da siyasi hayattan çekildi.

1948 yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas’ta defnedildi^[1].

Kaynaklar

^ ^a ^b ^c Syed Tanvir Wasti, Halil Menteşe, the Quadrumvir, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra
^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
^ Milasbilgi.com sitesi, Milaslı Ünlüler, Erişim tarihi: 26.03.2012
^ TBMM Milletvekilleri Albümü, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010
^ Boyutpedia.com, Halil Menteşe, Erişim tarihi:26.03.2012
^ Halil (Menteşe)
^ İsmail Arar, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986

[jstor-1] Syed Tanvir Wasti, Halil Menteşe, the Quadrumvir, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra

[2] "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.

[milasbilgi-3] Milasbilgi.com sitesi, Milaslı Ünlüler, Erişim tarihi: 26.03.2012

[tbmm-4] TBMM Milletvekilleri Albümü, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010

[boyutp-5] Boyutpedia.com, Halil Menteşe, Erişim tarihi:26.03.2012

[6] Halil (Menteşe)

[7] İsmail Arar, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 [[Dosya:Halil Mentese.jpg|thumb|200px|Halil Menteşe]]
-'''Halil Menteşe''' (d. [[1874]] [[Milas]] - ö. [[1 Nisan]] [[1948]]),  Türk siyasetçi.
+'''Halil Menteşe''' (d. [[1874]] [[Milas]]) - (ö. [[2 Nisan]] [[1948]]),  Türk siyasetçi.
 [[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
 [[İttihat ve Terakki Partisi]]’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki [[İsmail Enver|Enver]]- [[Talat Paşa|Talat]]-[[Cemal Paşa|Cemal]] Paşa üçlü yönetiminin “''dördüncü elemanı''” veya “''yarı zamanlı üyesi''” olarak adı anılır<ref name=jstor/>.
+Parİs Hukuk Fakültesİ mezunudur. Osmanlı Hürriyet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Çiftçilik, Osmanlı [[Meclis-i Mebusan]] I. II. ve III. Dönem Menteşe Mebusluğu, 1. Dönem [[İttihad ve Terakki Fırkası]] Meclis Grup Başkanlığı, Dâhiliye, Hariciye ve Adliye Nazırlıkları, 1. Dönem Meclis Anayasa Encümeni Reisliği, Meclis-i Mebusan II. ve III. Dönem Meclis Başkanlıkları, [[Şura-yı Devlet]] Başkanlığı, Osmanlı-Bulgar Barış görüsmeleri Türk tarafı temsilciliği, Batum Konferansı Türkiye temsilciliği, [[TBMM]] IV. ve V. Dönem İzmir Milletvekilliği, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/index.html | başlık = TBMM Albümü | erişimtarihi = 23 Ocak 2012 | yayımcı = tbmm.gov.tr | tarih = 31 Ekim 2012 | yazar =  }}</ref>
 == Yaşamı ==