Honduras: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
MerlIwBot (mesaj | katkılar)
k Bot: Ekleniyor: bxr:Гондурас
MerlIwBot (mesaj | katkılar)
k Bot: Ekleniyor: bxr:Гренада
217. satır: 217. satır:
[[br:Honduras]]
[[br:Honduras]]
[[bs:Honduras]]
[[bs:Honduras]]
[[bxr:Гондурас]]
[[bxr:Гренада]]
[[ca:Hondures]]
[[ca:Hondures]]
[[ce:Гондурас]]
[[ce:Гондурас]]

Sayfanın 20.35, 19 Ocak 2013 tarihindeki hâli

Honduras
República de Honduras (İspanyolca)
Honduras Cumhuriyeti
Slogan
"Libre, Soberana e Independiente"  (İspanyolca)
"Özgür ve Bağımsız"
Honduras haritadaki konumu
BaşkentTegucigalpa
En büyükBaşkent
Resmî dil(ler)İspanyolca
Tanınan bölgesel dil(ler)Garifuna, İngilizce, Miskito,ve diğer diller.
Etnik gruplar
90% Mestizo
7% Amerindian
2% Siyah
1% Beyaz
HükûmetAnayasal cumhuriyet
• Devlet Başkanı
Porfirio Lobo Sosa
• Başkan Yardımcısı
María Antonieta de Bográn
• Ulusal Kongre Başkanı
Juan Orlando Hernández
• Anayasa Mahkemesi Başkanı
Jorge Rivera Avilés
Tarihçe 
• İspanya'dan
15 Eylül 1821
31 Mayıs 1838
Nüfus
• 2000 sayımı
6,975,204
GSYİH (SAGP)2010 tahminî
• Toplam
$17.493 milyar[1]
• Kişi başına
$2,150[1]
GSYİH (nominal)2010 tahminî
• Toplam
$5.268 milyar[1]
• Kişi başına
$1,122[1]
Gini (1992–2007)55.3[2]
Hata: Geçersiz Gini değeri
İGEartış 0.732[3]
Hata: Geçersiz İGE değeri · 2007.
Para birimiLempira (HNL)
Zaman dilimiUTC-6 (CST)
Trafik akışısağ
Telefon kodu504
İnternet alan adı.hn
  1. "Libre, soberana e independiente" is the official motto, by congressional order, and was put on the coat of arms.
  2. Estimates explicitly take into account the effects of excess mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and sex than would otherwise be expected, as of July 2007.

Honduras, Orta Amerika'da bir demokratik cumhuriyettir. Britanya Hondurası'ndan (yani Belize) farklı olarak İspanyol Hondruras'ı olarak da bilinir. Batısında Guatemala, güneybatısında El Salvador, güneydoğusunda Nikaragua bulunur.

Coğrafya

Honduras haritası

Orta Amerika'da, Karayip Denizi kıyısında, Guatemala ve Nikaragua arasında ve Kuzey Pasifik Okyanusu kıyısında, El Salvador ve Nikaragua arasında yer alır.Alçak arazilerde subtropikal iklim, yükseklerde ve dağlarda ise ılıman iklim görülmektedir. İç kısımlarda çoğunlukla dağlar, kıyı bölgelerinde dar ovalar yer almaktadır. Ülkenin en yüksek noktası: Cerro Las Minas 2,870 m olup ülkede kereste, altın, gümüş, bakır, kurşun, çinko, demir, antimon, kömür, balık, hidro enerji gibi doğal kaynaklar bulunmaktadır.Hafif depremler yaygındır; Karayip kıyılarında kasırga ve su baskınları zarara yol açar. Yazları sıcak ve kurak kışları bol yağışlıdır.

Nüfus

Nüfusu 6,7 milyona varan Honduras'ta kilometrekareye 60 kişi düşmektedir. Halkın yarısından çoğu kırsal (%53) alanda yaşamaktadır fakat 1998'deki Mitch kasırgasının ardından şehre göçte artış gözlenmiştir.

Honduras halkı kökenlerine göre üç ana gruba ayrılır:

  • ladinos: Maya soyundan gelirler ve halkın %90'ını oluştururlar. Komşu ülkelerin aksine Honduras'ta Maya soyundan gelmek gurur veya utanç kaynağı olarak görülmez.
  • garífuna: Siyah tenli Karayip bölgesi insanlarıdırlar. Nüfusun %2'sini (180.000) oluştururlar.
  • indígenas: (yerliler)

Son dönemde ortalama yaşam süresi kadınlarda 67, erkelerde ise 65 yıla yükselmiştir. Ülkede her 1600 kişiye bir doktor düşerken her 900 kişiye de hastanede bir yatak düşmektedir. Binde 30 bebek ölümlerine rastlanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nun verilerine göre halkın gıda gereksinimi %98'lik bir oranla giderilmesine rağmen halkın yarısına yakın bir kısmı hatalı veya yetersiz beslenmeden muzdariptir.

Ülkede okuma yazma oranı %76'dır (kadınlarda ve erkeklerde ortalama aynı). Kırsal alanda okuma yazma oranı şehre kıyasla oldukça düşüktür.

Son yıllarda gözlenen hızlı nüfus artışı (2004 verilerine göre %2,2) nedeniyle Honduras'ta nüfusun yarısından çoğunu 18 yaşın altındaki çocuklar ve gençler oluşturmaktadır. Nüfus, son dönemdeki hızıyla artmaya devam ederse 2025'te toplam nüfusun 14 milyona ulaşması beklenmektedir. Yalnız hızlı nüfus artışı Honduras'ta fakirliğin sebebi olarak görülmemektedir.

Siyaset

Honduras tarihinde İspanyol tesiri büyüktür. Uzun yıllar İspanyolların ticari dominyonu olarak kalan Honduras, bağımsızlığını kazandıktan sonra da kargaşa bitmemiştir. Bağımsızlıktan sonra El Salvador ile savaş durumuna gelen Honduras, bu olaydan dolayı ekonomik açıdan büyük kayıplar yaşamıştır. Hatta bir dünya kupası maçında El Salvadorlu futbolcuların kaldığı otel, Honduraslı vatandaşlar tarafından kundaklanmak istenmiştir. Bu olayın yankıları Honduras'ta hâlâ sürmektedir. Bu gün Honduras dünyanın birçok ülkesine göç veren ülkelerin başında gelmektedir.

2009 Darbesi

28 Haziran 2009'da askeri güçler, devlet başkanlığına baskın yaparak Manuel Zelaya'ya karşı darbe yapmış ve iktidardan indirmişlerdir. Bu konuda Dünya'da, özellikle Amerika kıtasında büyük bir kriz başlamıştır.

Ekonomi

Honduras'ın ekonomisi tropik fırtına Mitch'den önce ve Mitch'den sonra olmak üzere iki ayrı şekilde ele alınabilir. 1998 öncesi %80'lerde olan fakirlik, 1998'de yaşanan felaketten sonra daha da artmıştır. Bu değişim işsizlik oranında da sayılara yansır. Fırtına öncesi %31 olan işsizlik oranı 1998'i takip eden yıllarda %44'e kadar ulaşmıştır. 2003 yılında bu oranın tekrar %27'ye düştüğü belirtilmektedir.

Latin Amerika ve Karayip Ülkeleri Ekonomi Komisyonu (ECLAC)'nin hesaplamalarına göre Mitch 3,8 milyar dolarlık maddi hasara yol açmıştır ve bu rakam Honduras'ın Gayri Safi Milli Hasıla'sının %70'ine denk gelmektedir. Hükümet yeniden yapılanmanın 5 milyar dolara mal olacağını tahmin etmektedir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Honduras". International Monetary Fund. Erişim tarihi: 21 April 2010. 
  2. ^ 1992-2007, Human Development Report Office, United Nations Development Programme. "Human Development Report 2009 - M Economy and inequality - Gini index". 17 October 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 October 2009. 
  3. ^ "Human Development Report 2009. Human development index trends: Table G" (PDF). The United Nations. Erişim tarihi: 5 October 2009. 
  • Hans-Gerd Spelleken: Honduras (2005), Reise Know-How Verlag Peter Rump GmbH

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Honduras ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Seyahat rehberleri

Gazeteler

Şablon:Link KM