Tunceli (il): Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
MerlIwBot (mesaj | katkılar)
155.670 değişiklik
k Bot: Değiştiriliyor: diq:Mamekiye→diq:Dêsım (wılayet)
31. satır: 31. satır:
== Tarihçe ==
== Tarihçe ==
Yörede ''Dêrsım'' diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli'yi değil, o yörenin adını belirler.
Yörede ''Dêrsım'' diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli'yi değil, o yörenin adını belirler.
Tunceli şehrinin eski ismi [[Mameki]] veya [[Mamekiye]]'dir. Bu isim 25 Aralık 1935’de çıkarılan [[Tunceli Kanunu]] ile değiştirilmiştir. Tunceli'nin yöresel adı ''Dêrsım'', ''Dêsım'' veya ''Kalan'''dır.
Tunceli şehrinin eski ismi ''Mameki'' veya ''Mamekiye'''dir. Bu isim 25 Aralık 1935’de çıkarılan [[Tunceli Kanunu]] ile değiştirilmiştir. Tunceli'nin yöresel adı ''Dêrsım'', ''Dêsım'' veya ''Kalan'''dır.


=== I. Dünya Savaşı ===
=== I. Dünya Savaşı ===

Sayfanın 18.00, 25 Kasım 2012 tarihindeki hâli

Bu madde Tunceli il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Tunceli (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Şablon:TR il bilgi kutusu Tunceli, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan bir ildir.

Kuzeyde ve batıda Munzur Dağları ile Karasu Irmağı, doğuda Bingöl Dağları ve Peri Suyu, güneyde Keban Baraj Gölü ile çevrilidir. Anadolu'nun pek çok yerinde olduğu gibi bu bölgede de çağlar boyunca pek çok uygarlık yaşamıştır. Orta Çağdan kalma ve bugün hâlâ iyi durumda bulunan Pertek Kalesi ve Munzur Vadisi Millî Parkı görülmeye değer güzellikleridir.

Tunceli'nin yerleşimleri: Tunceli (merkez), Çemişgezek, Hozat, Mazgirt, Nazımiye, Ovacık, Pertek ve Pülümür'dür. 2010 TUIK verilerine göre ilimizde merkez ilçeyle beraber 8 ilçe, 2 belde ve 342 köy vardir.

Tarihçe

Yörede Dêrsım diye telaffuz edilen aslında bugünkü Tunceli'yi değil, o yörenin adını belirler. Tunceli şehrinin eski ismi Mameki veya Mamekiyedir. Bu isim 25 Aralık 1935’de çıkarılan Tunceli Kanunu ile değiştirilmiştir. Tunceli'nin yöresel adı Dêrsım, Dêsım veya Kalandır.

I. Dünya Savaşı

Dersim I. Dünya Savaşı'nda önemli rol oynadı. Dersim aşiretleri 5 bin kişilik bir kuvvetle Dersimin bir bölgesi olan Erzincan'ın, Ruslardan kurtarılması için Seyid Riza öncülüğünde savaştı ve Erzincan kurtarıldı.

Cumhuriyet dönemi

İlin eski adı Dersim'dir. Dersim ili 26 Haziran 1926'da TBMM'de alınan kararla ilçeye dönüştürülerek Elazığ'a bağlandı. 25 Aralık 1935 tarihinde çıkarılan Tunceli Kanunu ile tekrar il oldu ve Dersim tarihsel yöresi içinde yer alan ve Munzur çevresini kapsayan bölgenin adı Tunceli olarak değiştirildi. Cumhuriyet döneminde Seyit Rıza önderliğinde Dersim İsyanı'na tanıklık eden Tunceli, 1937-38 yıllarında gerçekleşen Dersim tenkil harekâtı sırasında büyük zarar gördü.[kaynak belirtilmeli]

Nüfus

Tunceli il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Değişim Sıra Oran Kır - Şehir Erkek - Kadın
1965[1] 154.175 — 63 %0.49 130.935  
  %85
%15  
  23.240 78.112 %50.7 %49.3 76.063
1970[2] 157.293 %2 65 %0.44 127.930  
  %81
%19  
  29.363 78.064 %49.6 %50.4 79.229
1975[3] 164.591 %5 70 %0.41 129.259  
  %79
%21  
  35.332 82.759 %50.3 %49.7 81.832
1980[4] 157.974 -%4 70 %0.35 121.790  
  %77
%23  
  36.184 79.227 %50.2 %49.9 78.747
1985[5] 151.906 -%4 72 %0.3 108.821  
  %72
%28  
  43.085 75.288 %49.6 %50.4 76.618
1990[6] 133.143 -%12 72 %0.24 82.344  
  %62
%38  
  50.799 67.462 %50.7 %49.3 65.681
2000[7] 93.584 -%30 81 %0.14 39.108  
  %42
%58  
  54.476 54.529 %58.3 %41.7 39.055
2007[8] 84.022 -%10 80 %0.12 29.653  
  %35
%65  
  54.369 47.893 %57 %43 36.129
2008[9] 86.449 %3 80 %0.12 30.794  
  %36
%64  
  55.655 49.709 %57.5 %42.5 36.740
2009[10] 83.061 -%4 80 %0.11 29.357  
  %35
%65  
  53.704 47.290 %56.9 %43.1 35.771
2010[11] 76.699 -%8 80 %0.1 29.168  
  %38
%62  
  47.531 40.658 %53 %47 36.041
2011[12] 85.062 %11 80 %0.11 28.950  
  %34
%66  
  56.112 49.016 %57.6 %42.4 36.046
2012[13] 86.276 %1 80 %0.11 28.539  
  %33
%67  
  57.737 49.998 %58 %42.1 36.278
2013[14] 85.428 -%1 80 %0.11 32.040  
  %38
%62  
  53.388 47.639 %55.8 %44.2 37.789

Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre artış veya azalış yüzdesidir. Sıra, Tunceli il nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Oran, Tunceli il nüfusunun, Türkiye nüfusuna oranıdır.

Tunceli İli 2010 Genel Nüfus Sayımı
İl ve İlçeler Şehir Köy Toplam
Merkez 33.079 5.882 38.961
Çemişgezek 3.685 6.088 9.773
Hozat 6.589 2.554 9.143
Mazgirt 3.060 10.250 13.310
Nazımiye 3.046 2.989 6.035
Ovacık 6.309 2.939 9.248
Pertek 9.737 7.962 17.699
Pülümür 2.793 2.670 5.466
Toplam 71.298 41.334 112.632

Siyaset

Tunceli belediye ünvanını 1945 yılında almıştır. 2004'e kadar CHP Belediyeleri kazanmıştır. Halen Tunceli Belediye Başkanı BDP'li Edibe Şahin'dir. Tunceli Milletvekili Sayısı 2'dir. 24. Dönem'de Tunceli'yi CHP'li Kamer Genç ve Hüseyin Aygün temsil etmektedir.

Kültür ve sanat

Yunan tarihi ve coğrafyacılarının Dersim bölgesine Daranis ve Derksene adını verdikleri söylenir. Bölgede konuşulan diller Zazaca ve Türkçe'dir. Bazı ilçelerinde Kurmanci de konuşulmaktadır.

Eğitim

Spor

1990 yılına kadar Tuncelispor adını taşıyan bir futbol takımı vardı. Bu takım, 2008-2009 sezonunda Dersimspor olarak geri döndü. 2010 Bölgesel Amatör Lig 1.Grup Lideri [15]

Görüntüler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  2. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  3. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  14. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  15. ^ www.cnnturk.com

Dış bağlantılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tunceli_(il)&oldid=12339139" sayfasından alınmıştır