Halil Menteşe: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
538.462 değişiklik
k Kategori:Muğlalılar kaldırıldı (HotCat)
içerik ve kaynakça genişletildi.
10. satır: 10. satır:
| bilinen =
| bilinen =
| meslek =Hariciye Nazırı
| meslek =Hariciye Nazırı
}}'''Halil Menteşe''' (d. [[1874]] [[Milas]] - ö. [[1 Nisan]] [[1948]]) [[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
}}'''Halil Menteşe''' (d. [[1874]] [[Milas]] - ö. [[1 Nisan]] [[1948]]), Türk siyasetçi.


[[Osmanlı Devleti]]'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
Halil Menteşe [[1874]] yılında [[Milas]]'ta doğdu. Küçük yaşta yetim kalan Halil Menteşe öğrenimine İzmir'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de [[Halit Ziya Uşaklıgil]]'di<ref>[http://www.jstor.org/pss/4283809 Halil Menteşe, the Quadrumvir, Syed Tanvir Wasti, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra]</ref>. İstanbul'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. [[1894]] yılında [[Paris]]'e giderek [[İttihat ve Terakki Partisi]]'ne katıldı.


[[İttihat ve Terakki Partisi]]’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki [[İsmail Enver|Enver]]- [[Talat Paşa|Talat]]-[[Cemal Paşa|Cemal]] Paşa üçlü yönetiminin “''dördüncü elemanı''” veya “''yarı zamanlı üyesi''” olarak adı anılır<ref name=jstor/>.
⚫
[[II. Meşrutiyet]]in ilanından sonra [[1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı]] ve [[1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı]]'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı. [[18 Haziran]] [[1913]]-[[27 Mayıs]] [[1914]] tarihleri arasında [[Şura-yı Devlet]] reisliği, [[24 Ekim]] [[1915]]-Şubat [[1917]] arasında [[Hariciye Nazırlığı]], Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı<ref>[http://www.imprescriptible.fr/turquie-memoire/Halil_Mentese.html Halil (Menteşe)]</ref>.


== Yaşamı ==
⚫
[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldıktan sonra Türkiye'ye geri döndü<ref>Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İsmail Arar, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986</ref>. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı. [[1948]] yılında vefat etti.
[[1874]] yılında [[Milas]]'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi<ref name=milasbilgi>[http://www.milasbilgi.com/milasli-unluler Milasbilgi.com sitesi, '''Milaslı Ünlüler''', ''Erişim tarihi: 26.03.2012'']</ref>, annesi Şefika Hanım<ref name=tbmm>'''TBMM Milletvekilleri Albümü''', ''TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010''</ref> idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine [[İzmir]]'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de [[Halit Ziya Uşaklıgil]]'di<ref name=jstor>[http://www.jstor.org/pss/4283809 Syed Tanvir Wasti, '''Halil Menteşe, the Quadrumvir''', ''Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra'']</ref>.

Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra [[İstanbul]]'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. [[1894]] yılında İstanbul’daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas’a, ardından o devirde “''hürriyetseverlerin sığınağı''” olarak görülen [[Paris]]'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris’te tamamlayan Halil Bey, [[İttihat ve Terakki Partisi]]'nin Paris şubesine katıldı; [[Ahmet Rıza|Ahmet Rıza Bey]]’in kâtipliğini yaptı<ref name=boyutp>[http://www.boyutpedia.com/default~ID~1305~aID~37299~link~mentese,_hal%C4%B1l.html Boyutpedia.com, '''Halil Menteşe''', ''Erişim tarihi:26.03.2012'']</ref> .

[[II. Meşrutiyet]]in ilanından sonra yurda döndü; [[1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı]] ve [[1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı]]'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.

[[Balkan Savaşı]] sırasında İttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris’e kaçtı. [[Bâb-ı Âli Baskını]]’ndan sonra ülkeye döndü.

⚫
[[18 Haziran]] [[1913]]-[[27 Mayıs]] [[1914]] tarihleri arasında [[Şura-yı Devlet]] reisliği, [[24 Ekim]] [[1915]]-Şubat [[1917]] arasında [[Hariciye Nazırlığı]], Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı<ref>[http://www.imprescriptible.fr/turquie-memoire/Halil_Mentese.html Halil (Menteşe)]</ref>. Osmanlı Devleti’nin [[Almanya]]’nın yanında [[I. Dünya Savaşı]] ‘na katılmasına etkili oldu.

⚫
[[İstanbul'un işgali]]'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürüldü]] (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı<ref>İsmail Arar, '''Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş''', ''İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986''</ref>.

[[Kurtuluş Savaşı]] bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında [[Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası]]’nın kurulması çalışmalarına katıldı. [[1926]] yılında [[İzmir Suikastı]] nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.

[[Cumhuriyet Halk Partisi]]’nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV. ve V. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946’da siyasi hayattan çekildi.

[[1948]] yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas’ta defnedildi<ref name=jstor/>.


== Kaynaklar ==
== Kaynaklar ==
33. satır: 50. satır:
[[Kategori:Ölmüş insanlar]]
[[Kategori:Ölmüş insanlar]]
[[Kategori:İzmir Atatürk Lisesi mezunları]]
[[Kategori:İzmir Atatürk Lisesi mezunları]]
[[Kategori:TBMM 4. dönem İzmir milletvekilleri]]
[[Kategori:TBMM 5. dönem İzmir milletvekilleri]]
[[Kategori:İttihat ve Terakki üyeleri]]

Sayfanın 14.21, 26 Mart 2012 tarihindeki hâli

Halil Menteşe
Doğum1874
Milas
Ölüm1948
MeslekHariciye Nazırı

Halil Menteşe (d. 1874 Milas - ö. 1 Nisan 1948), Türk siyasetçi.

Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.

İttihat ve Terakki Partisi’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki Enver- Talat-Cemal Paşa üçlü yönetiminin “dördüncü elemanı” veya “yarı zamanlı üyesi” olarak adı anılır[1].

Yaşamı

1874 yılında Milas'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi[2], annesi Şefika Hanım[3] idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine İzmir'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de Halit Ziya Uşaklıgil'di[1].

Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra İstanbul'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. 1894 yılında İstanbul’daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas’a, ardından o devirde “hürriyetseverlerin sığınağı” olarak görülen Paris'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris’te tamamlayan Halil Bey, İttihat ve Terakki Partisi'nin Paris şubesine katıldı; Ahmet Rıza Bey’in kâtipliğini yaptı[4] .

II. Meşrutiyetin ilanından sonra yurda döndü; 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.

Balkan Savaşı sırasında İttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris’e kaçtı. Bâb-ı Âli Baskını’ndan sonra ülkeye döndü.

18 Haziran 1913-27 Mayıs 1914 tarihleri arasında Şura-yı Devlet reisliği, 24 Ekim 1915-Şubat 1917 arasında Hariciye Nazırlığı, Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı[5]. Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın yanında I. Dünya Savaşı ‘na katılmasına etkili oldu.

İstanbul'un işgali'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü Malta'ya sürüldü (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı[6].

Kurtuluş Savaşı bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması çalışmalarına katıldı. 1926 yılında İzmir Suikastı nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV. ve V. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946’da siyasi hayattan çekildi.

1948 yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas’ta defnedildi[1].

Kaynaklar

  1. ^ a b c Syed Tanvir Wasti, Halil Menteşe, the Quadrumvir, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra
  2. ^ Milasbilgi.com sitesi, Milaslı Ünlüler, Erişim tarihi: 26.03.2012
  3. ^ TBMM Milletvekilleri Albümü, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010
  4. ^ Boyutpedia.com, Halil Menteşe, Erişim tarihi:26.03.2012
  5. ^ Halil (Menteşe)
  6. ^ İsmail Arar, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Halil_Menteşe&oldid=10950239" sayfasından alınmıştır