Burcî Memlûkler: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
Sezgin İbiş (mesaj | katkılar) k vikicüce |
Değişiklik özeti yok |
||
2. satır: | 2. satır: | ||
<!--[[Dosya:Le Caire mausolée sultan an-Nazır Faraj .jpg|thumb|right|250px|Sultan Faraç bin Berkük'ün Kahire'deki türbesi]]--> |
<!--[[Dosya:Le Caire mausolée sultan an-Nazır Faraj .jpg|thumb|right|250px|Sultan Faraç bin Berkük'ün Kahire'deki türbesi]]--> |
||
'''Burci hanedanı''', Memluklu Sultanları Mısır'da hüküm süren [[Memlûk Sultanlığı| |
'''Burci hanedanı''', Memluklu Sultanları Mısır'da hüküm süren [[Memlûk Sultanlığı|Memlûk Devleti]]'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren Memluk sultanlarına verilen isimdir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu [[Çerkezler|Çerkes]] asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin [[Kahire]] kalesi içinde bulunan kışlalarından mulhem olmaktadır. Bu askerler arasinde yükselip emir rütbesi alan ve sonra da Sultanlığa yükselenler [[Kafkasya]]'da Çerkeslerin bulunduğu bölgelerden getirilen kölelerden oluşmaktaydı. Bu hanedan daha önceki genellikle [[Kıpçak]] Türk asıllı ve hatta Rumi Türklerden oluşan Memluklu askerlerin ikamett ettiği [[Nil Nehri]] üzerindeki bir adada kışlaları olan askerlerden ortaya çıkan "[[Bahri Hanedanı]]"'ndan sonra gelmiştir. |
||
Bu hanedan çok istikrarsız olmuş ve hanedana mensup Memluklu Sultanlarının hükümdarlık süreleri genellikle gayet kısa sürmüştür. Sultanlığa atanma ve bunun için rekabet, Memluklu emirler arasındaki iktidar çatışmalarına çok bağlı olmuştur. Bu hanedan mensuplarının tahta geçme çatışmaları Memlukluların ellerinde bulunan Kıbrıs adasının [[Timur]]'a bağlı güçler tarafından işgal edilmesine ve sonra da bu adanın Hristiyanlar'ın idaresine geçmesine neden olmuştur. Sultanlığa geçme için devam eden çekişmeler en sonunda |
Bu hanedan çok istikrarsız olmuş ve hanedana mensup Memluklu Sultanlarının hükümdarlık süreleri genellikle gayet kısa sürmüştür. Sultanlığa atanma ve bunun için rekabet, Memluklu emirler arasındaki iktidar çatışmalarına çok bağlı olmuştur. Bu hanedan mensuplarının tahta geçme çatışmaları Memlukluların ellerinde bulunan Kıbrıs adasının [[Timur]]'a bağlı güçler tarafından işgal edilmesine ve sonra da bu adanın Hristiyanlar'ın idaresine geçmesine neden olmuştur. Sultanlığa geçme için devam eden çekişmeler en sonunda Memluklerin Osmanlılar tarafından yenilip Mısır'ın Osmanlılar eline geçip Memluk Sultanlığı'nın ortadan kaldırılmasına da neden olduğu iddia edillmektedir.{{fact}} |
||
== Tarihçe == |
== Tarihçe == |
||
12. satır: | 12. satır: | ||
===Hanedanın doğuşu === |
===Hanedanın doğuşu === |
||
[[1250]]den itibaren [[Mısır]] Kıpçak |
[[1250]]'den itibaren [[Mısır]] Kıpçak Türkü asıllı kölemenlere [[Bahri Hanedanı]]'na mensup Memluklu Sultanları tarafından idare edilmekteydi. [[1377]]'de Suriye'de çıkan bir isyanla bu devletin idaresi Çerkes kölemenler tarafından ele geçirilmişti ve 1382'de Çerkes asıllı Zahir Sayfeddin [[Berkuk]]'un Memluklu Sultanı olarak tahta geçmiştir. [[1389]]'da Bahri Hanedanı'ndan olan Kıpçak kölemenlerinden olan son Memluk Sultanı [[Salih Zeyneddin Hacı]] tekrar iktidarı ele aldıysa da [[1390]]'da Çerkes kökenli Berkuk tekrar tahtını ele geçirdi ve yeni Memluk Sultanlığı kurdu: Çerkes kökenli Sultan Berkuk tarafından Kıpçak Hanedanlığı kaldırılıp onun yerine hanedanlık olmayan yeni sistemli Memluk Sultanığı kuruldu; kendi Memluk Sultanı'ndan sonra gelen en yetkili komutan, yani ehil olan komutan yeni Memluk Sultanı oluyordu, bu şekilde en yetkili komutana iktidarı devretme sistem-değişikliği 'Çerkesler Dönemi Memluk Sultanlığı'nın sonuna kadar sürdü. |
||
<!-- |
<!-- |
||
36. satır: | 36. satır: | ||
Osmanlı Sultanı [[İ. Selim|Yavuz Sultan Selim]]'e karşı savaş [[1515]]de başlayıp Mısır'ın ve Memluklu Develtinin elindeki butyun toprakların Osmanlı Devleti'ne bağlanması ile sona ermiştir. |
Osmanlı Sultanı [[İ. Selim|Yavuz Sultan Selim]]'e karşı savaş [[1515]]de başlayıp Mısır'ın ve Memluklu Develtinin elindeki butyun toprakların Osmanlı Devleti'ne bağlanması ile sona ermiştir. |
||
[[Kansu Gavrı]]ye karşı Osmanlıl Devleti tarafından açılan savaşın nedeni |
[[Kansu Gavrı]]ye karşı Osmanlıl Devleti tarafından açılan savaşın nedeni Memluk Devleti'nin |
||
İran [[ |
İran [[Safevi]] devleti hükümdarı [[İ. İsmail]]'in Osmanlılar aleyhtarı bir koalisyon kurmayı teklif etmek için [[Venedik]]'e gönderdiği elçilerine Suriye üzerinden geçiş izini verilmesiydi. |
||
[[Al-Achraf Qânsûh Al-Ghûrî]] est attaqué par Sélim {{İer}} pour avoir laissé le passage à travers la [[Syrie]] aux ambaşsadeurs du [[Safavide]] d'[[İsmaïl İer |İsmaïl {{İer}}]] en route vers [[Venise]] pour organıser üne coalıtion anti-ottomane. La [[bataille de Marj Dabıq]] (24 aout 1516) entre Selim et Qansûh al-Ghûrî accompağné du [[calife]] [[Abbassides|abbasside]] [[Al-Mütawakkil III]], se solde par üne défaite pour les Mameloüks et par la mort de Qansûh al-Ghûrî. Les charges de la cavalerie mameloukes étaient impuissantes devant l’artillerie turque et les [[janışsaire]]s. Le calife abbasside Al-Mütawakkil III est fait prisonnier. Sélim entre dans [[Alep]] le 28 août [[1517]]. Le jour suivant les prières sont dites en son nom. Sélim s’empare de la Syrie et du [[Liban]]. Çette conquête est saluée comme üne délivrance du joug mamelouk. Sélim traverse le désert du [[Sinaï]] en 13 jours. İl bat les Mameloüks üne nouvelle fois aux environs du [[Le Caire |Caire]] le 24 janvier [[1517]]. Le dernier sultan mamelouk [[Al-Adil Tuman Bay]] est exécuté le 13 avrıl. |
[[Al-Achraf Qânsûh Al-Ghûrî]] est attaqué par Sélim {{İer}} pour avoir laissé le passage à travers la [[Syrie]] aux ambaşsadeurs du [[Safavide]] d'[[İsmaïl İer |İsmaïl {{İer}}]] en route vers [[Venise]] pour organıser üne coalıtion anti-ottomane. La [[bataille de Marj Dabıq]] (24 aout 1516) entre Selim et Qansûh al-Ghûrî accompağné du [[calife]] [[Abbassides|abbasside]] [[Al-Mütawakkil III]], se solde par üne défaite pour les Mameloüks et par la mort de Qansûh al-Ghûrî. Les charges de la cavalerie mameloukes étaient impuissantes devant l’artillerie turque et les [[janışsaire]]s. Le calife abbasside Al-Mütawakkil III est fait prisonnier. Sélim entre dans [[Alep]] le 28 août [[1517]]. Le jour suivant les prières sont dites en son nom. Sélim s’empare de la Syrie et du [[Liban]]. Çette conquête est saluée comme üne délivrance du joug mamelouk. Sélim traverse le désert du [[Sinaï]] en 13 jours. İl bat les Mameloüks üne nouvelle fois aux environs du [[Le Caire |Caire]] le 24 janvier [[1517]]. Le dernier sultan mamelouk [[Al-Adil Tuman Bay]] est exécuté le 13 avrıl. |
Sayfanın 20.49, 20 Şubat 2012 tarihindeki hâli
Burci hanedanı, Memluklu Sultanları Mısır'da hüküm süren Memlûk Devleti'nde 1382-1517 döneminde hüküm süren Memluk sultanlarına verilen isimdir. Bu isim "burç" sözcüğünden yani "kale surlarının üstü" anlamına gelmekte ve bu hanedana mensup olan çoğu Çerkes asıllı olan Memluklu kölelerden oluşan askerlerin Kahire kalesi içinde bulunan kışlalarından mulhem olmaktadır. Bu askerler arasinde yükselip emir rütbesi alan ve sonra da Sultanlığa yükselenler Kafkasya'da Çerkeslerin bulunduğu bölgelerden getirilen kölelerden oluşmaktaydı. Bu hanedan daha önceki genellikle Kıpçak Türk asıllı ve hatta Rumi Türklerden oluşan Memluklu askerlerin ikamett ettiği Nil Nehri üzerindeki bir adada kışlaları olan askerlerden ortaya çıkan "Bahri Hanedanı"'ndan sonra gelmiştir.
Bu hanedan çok istikrarsız olmuş ve hanedana mensup Memluklu Sultanlarının hükümdarlık süreleri genellikle gayet kısa sürmüştür. Sultanlığa atanma ve bunun için rekabet, Memluklu emirler arasındaki iktidar çatışmalarına çok bağlı olmuştur. Bu hanedan mensuplarının tahta geçme çatışmaları Memlukluların ellerinde bulunan Kıbrıs adasının Timur'a bağlı güçler tarafından işgal edilmesine ve sonra da bu adanın Hristiyanlar'ın idaresine geçmesine neden olmuştur. Sultanlığa geçme için devam eden çekişmeler en sonunda Memluklerin Osmanlılar tarafından yenilip Mısır'ın Osmanlılar eline geçip Memluk Sultanlığı'nın ortadan kaldırılmasına da neden olduğu iddia edillmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Tarihçe
Hanedanın doğuşu
1250'den itibaren Mısır Kıpçak Türkü asıllı kölemenlere Bahri Hanedanı'na mensup Memluklu Sultanları tarafından idare edilmekteydi. 1377'de Suriye'de çıkan bir isyanla bu devletin idaresi Çerkes kölemenler tarafından ele geçirilmişti ve 1382'de Çerkes asıllı Zahir Sayfeddin Berkuk'un Memluklu Sultanı olarak tahta geçmiştir. 1389'da Bahri Hanedanı'ndan olan Kıpçak kölemenlerinden olan son Memluk Sultanı Salih Zeyneddin Hacı tekrar iktidarı ele aldıysa da 1390'da Çerkes kökenli Berkuk tekrar tahtını ele geçirdi ve yeni Memluk Sultanlığı kurdu: Çerkes kökenli Sultan Berkuk tarafından Kıpçak Hanedanlığı kaldırılıp onun yerine hanedanlık olmayan yeni sistemli Memluk Sultanığı kuruldu; kendi Memluk Sultanı'ndan sonra gelen en yetkili komutan, yani ehil olan komutan yeni Memluk Sultanı oluyordu, bu şekilde en yetkili komutana iktidarı devretme sistem-değişikliği 'Çerkesler Dönemi Memluk Sultanlığı'nın sonuna kadar sürdü.
Osmanlılarla ilişkiler
Hanedanının ve Sultanlığın sona erişi
Burci Hanedanı sultanları
No. | Saltanatın başı | Saltanat sonu | İsim | Tam isim | Hanedana ilişkisi | Saltanat sonu nedeni |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | 1382 | 1389 | Berkuk | Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk | Emir Yelboğa kölesi | Emir Yelboğa tarafından isyan |
1389 | 1398 | Berkuk | Malik Zahir Seyfeddin Osmani Yulbugavi Berkuk | İkinci defa | Ölüm | |
2 | 1399 | 1405 | Farac | Malık Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk | Sultan Berkuk'un oğlu | |
3 | 1405 | 1405 | Mansur Abdülaziz | Sultan Berkuk'ün oğlu, Sultan Farac'ın kardeşi | ||
1405 | 1412 | Farac | Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadat Farac bin Berkuk | Emir Yaşbak ile Muavyed Şeyh'in komplosu ile öldürülmesi | ||
4 | 1412 | 1412 | Mustain | Müsta'in Billah Ebu Fadil Abbasi | Emir Muavyed Şeyh komplosu ile tahttan uzaklaştırıldı. | |
5 | 1412 | 1421 | Muavyed Şeyh | Malik Muavyed Ebunaşır Şeyh Mahmudí Zahir | Sultan Berkuk'ün kölemeni | Ölüm |
6 | 1421 | 1421 | Muzaffer Ahmed | Malik Muzaffer Ahmed bin Muavyed Şeyh | Sultan Muavyed Şeyh'in ikinci oğlu | Atabegi olan Seyfeddin Tatar tarafından tahttan indirildi |
7 | 1421 | 1421 | Seyfeddin Tatar | Malik Zahir Sayfeddin Tatar | Ölüm | |
8 | 1421 | 1421 | Salih Muhammed | Malik Salih Nasireddîn Muhammed bin Tatar | Sultan Seyfeddin Tatar'ın oğlu | Barsbay tarafından tahttan indirildi |
9 | 1422 | 1438 | Barsbay | Malik Eşref Ebu-Nasır Seyfeddin Barsbay | Emir Zahir Çakmak ve Sultan Berkuk'ün kölemeni | Ölüm |
10 | 1438 | 1438 | Aziz Yusuf | Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay | Sultan Barsbay'ın oğlu | Emir Çakmak isyanı ile tahttan indirildi. |
11 | 1439 | 1453 | Zahir Çakmak | Malik Zahir Sayfeddin Çakmak | Sultan Berkuk'ün kölemeni | Ölüm |
12 | 1453 | 1453 | Fahreddin Osman | Malik Mansur Fahreddin Osman bin Çakmak | Sultan Zahir Çakmak oğlu | İnal ve emirler tarafından tahttan indirildi. |
13 | 1453 | 1461 | İnal | Malik Eşref Şeydeddin Ebu Nasr-el-Alai el-Zahiri el-Nasır İnal el-Acrud | Sultan Berkuk ve Sultan Farac'ın kölemeni | Ölüm |
14 | 1461 | 1451 | Muavyed Ahmed | Malik Muavyed Sihabeddin Ahmed bin İnal | Sultan İnal'ın oğlu | Reformlarına karşı emirlerin komplosu ile tahttan indirildi. |
15 | 1461 | 1467 | Hoşkadem | Malik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasırî el-Muayyadî | Sultan Muavyed Ahmed'in kölemeni | Dizanteriden oldu. |
16 | 1467 | 1468 | Zahir Bilbay | Malik Zàhır Sayfeddin Bilbay İnalí el-Muayyadí | Emir Zahir Timur Buğa Rumi tarafındn tahttan indirildi. | |
17 | 1468 | 1468 | Zahir Timur Buğa | Malik Zàhır Timur Buğa Rumí | Yüksek saray memsubu Hayır Bey komplosu ile tahttan indirildi. | |
18 | 1468 | 1496 | Sultan Kayıtbay | Malik Eşref Seyfeddin Kayıtbay | Sultan Barsbay'ın kölemeni | Ölüm |
19 | 1496 | 1498 | Nasır Muhammed | Malik Nasır Muhammad bin Kayıtbay | Sultan Kayıtbay'ın oğlu | Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. Hapiste öldürüldü. |
20 | 1498 | 1500 | Zahir Kansu | Malik Zshır Kansu | Sultan Nasır Muhammed'in dayısı | Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. |
21 | 1500 | 1500 | Eşref Canbulat | Malik Eşref Canbulat | Emir Adil Tumanbay darbesiyle tahttan indirildi. | |
22 | 1501 | 1501 | Adil Tumanbay | Malik Adil Sayfeddin Tumanbay | Emirler darbesiyle tahttan indirldi. | |
23 | 1501 | 1516 | Kansu Gavri | Malik Eşref Kansu Gavrı | Sultan Kayıtbay'ın kölemeni | Mercidabık Muharebesi'nde öldü. |
24 | 1516 | 1517 | Tomanbay | Malik Eşref Tumanbay | Sultan Kansu Gavri'nın yeğeni | Osmanlı Kahire fethine karşı koymakta iken yakalanıp Kahire kalesi kapısında asıldı. |
Dipnotlar
- Fransızca Wikipedia Burjites maddesi (Fransızca)(Erişme:17.7.2010)
- İngilizce Wikipedia Burji_dynasty maddesi (İngilizce)(Erişme:17.7.2010)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Clot, Andre (2009), L'Égypte des Mameloüks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2. (Fransızca)
- Tür. çev.: Clot, Andre (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 9753317727.
- Bosworth, Clifford Edmund (1967) The new İslamic dynasties: a chronological and genealogical manual Edinburgh:Edinburgh University Press İSBN 978-0-7486-2137-8 Google Books (İngilizce) (Erişim:2.7.2010)
- Muir, William (2007) The Mameluke or slave dynasty of Egypt, 1260-1517 Piscataway, NJ: Görgias Press. İSBN 978-1-59333-697-4. (Birinci basım: Smith, Elder 1896) (İngilizce)
- El-Makrizi (1997), Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Kahire: Dar al-kotob, (Arapça).
- İng. çev.: Bohn, Henry G. (çev.), (16969) The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press.
- El-Makrizi, (1996) al-Mawaiz wa al-'i'tibar bi dhikr al-khitat wa al-'athar, Kahire:Matabat aladab, ISBN 977-241-175X (Arapça).