Mâverâünnehir: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Luckas-bot (mesaj | katkılar)
k r2.7.1) (Bot: Ekleniyor: id:Transoxiana
Abuk SABUK (mesaj | katkılar)
++
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Khorasan-Mawaralnahr-Khwarizm.jpg|thumb|150px|Tarihî bölgeler: [[Horasan, İran|Horasan]] (A), Maveraünnehir (B) ve [[Harezm]] (C)]]
[[Dosya:Khorasan-Mawaralnahr-Khwarizm.jpg|thumb|150px|Tarihî bölgeler: [[Horasan, İran|Horasan]] (A), Maveraünnehir (B) ve [[Harezm]] (C)]]
'''Maveraünnehir''' [[Türkçe|Türkçe'de]] "Nehrin Ötesi" (Çay Ardı<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 149, 150</ref>) anlamına gelen sözcük, [[Orta Asya|Orta Asya'da]], [[Ceyhun]] ([[Amu Derya]]) ve [[Seyhun]] ([[Siri Derya]]) nehirleri arasında kalan [[tarih]]i bölgenin adıdır. [[Divân-ı Lügati't-Türk]]'te Çay Ardı: Araplarca "'''ما وراء النهر'''" adı verilen bölge diye geçer. "mā warā'a n-nahr" kavramı ilk defa bir hadiste bahsedilmiştir<ref>''Abu Abdullah Muhammad bin Ahmad an-Nasafi'', Sayfa 131, 488, 505</ref>, muhtemelen İslâm'dan daha önceleri bu kavram Araplar arasında yaygındı <ref>''Abu-l-Kasim Ubaidullah ibn Abdallah ibn Hordadbeh'', Sayfa 61, 69</ref>, öyle anlaşılıyor ki bu bölge Sasani İran'ın kuzeydoğusundadır. Orta Çağ Arap coğrafyacıları bu bölgeyi "''Bilad al-Türk'' veya ''Turkistan''", göçebe Türklerin yurtları olarak yazmışlardır.<ref>Svat Soucek, ''A History of Inner Asia'' Cambridge University Press 2000 sayfa 25</ref>
'''Maveraünnehir''' [[Orta Asya|Orta Asya'da]], [[Ceyhun]] ([[Amu Derya]]) ve [[Seyhun]] ([[Siri Derya]]) nehirleri arasında kalan [[tarih]]i bölgenin adıdır. [[Divân-ı Lügati't-Türk]]'te Çay Ardı: Araplarca "'''ما وراء النهر'''" adı verilen bölge diye geçer. "mā warā'a n-nahr" kavramı ilk defa bir hadiste bahsedilmiştir<ref>''Abu Abdullah Muhammad bin Ahmad an-Nasafi'', Sayfa 131, 488, 505</ref>, muhtemelen İslâm'dan daha önceleri bu kavram Araplar arasında yaygındı <ref>''Abu-l-Kasim Ubaidullah ibn Abdallah ibn Hordadbeh'', Sayfa 61, 69</ref>, öyle anlaşılıyor ki bu bölge Sasani İran'ın kuzeydoğusundadır. Orta Çağ Arap coğrafyacıları bu bölgeyi "''Bilad al-Türk'' veya ''Turkistan''", göçebe Türklerin yurtları olarak yazmışlardır.<ref>Svat Soucek, ''A History of Inner Asia'' Cambridge University Press 2000 sayfa 25</ref>


Bugün bu bölge [[Kazakistan]], [[Özbekistan]] ve [[Türkmenistan]] arasında bölünmüştür. [[Orta Çağ]]'da [[İslam Uygarlığı]]'nın geliştiği bölgelerden biri olan '''Maveraünnehir''''deki [[Semerkand]] ve [[Buhara]] [[kent]]leri önemli kültür merkezleridir. Ayrıca [[Göktürkler]]in yıkılmasından sonra anayurtlarını terkeden bazı [[Türk]]lerin geçişlerini kolaylaştırıyordu. {{fact}}
Bugün bu bölge [[Kazakistan]], [[Özbekistan]] ve [[Türkmenistan]] arasında bölünmüştür. [[Orta Çağ]]'da [[İslam Uygarlığı]]'nın geliştiği bölgelerden biri olan '''Maveraünnehir''''deki [[Semerkand]] ve [[Buhara]] [[kent]]leri önemli kültür merkezleridir. Ayrıca [[Göktürkler]]in yıkılmasından sonra anayurtlarını terkeden bazı [[Türk]]lerin geçişlerini kolaylaştırıyordu. {{fact}}


== Etimoloji ==
Arapça kökenli Maveraünnehir [[Türkçe]]de "Nehrin ötesi/ardı"<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 149, 150</ref>) anlamına gelir. Bu bölge Batılı dillerde '''Transaxonia'''<ref name="Britannica Transoxania">{{Britannica|Transoxania}}</ref> veya '''Transoxiana'''<ref name="Britannica Transoxania"/> (Oxus Nehri'nin ötesi) olarak bilinir. Bunun nedeni [[Amu Derya]] nehrinin Yunanca'da ''Oxus'' olarak bilinmesi ve [[Büyük İskender]] tarafından Batı medeniyetine tanıştırılmasıdır.


== Notlar ==
== Notlar ==

Sayfanın 20.37, 15 Kasım 2011 tarihindeki hâli

Tarihî bölgeler: Horasan (A), Maveraünnehir (B) ve Harezm (C)

Maveraünnehir Orta Asya'da, Ceyhun (Amu Derya) ve Seyhun (Siri Derya) nehirleri arasında kalan tarihi bölgenin adıdır. Divân-ı Lügati't-Türk'te Çay Ardı: Araplarca "ما وراء النهر" adı verilen bölge diye geçer. "mā warā'a n-nahr" kavramı ilk defa bir hadiste bahsedilmiştir[1], muhtemelen İslâm'dan daha önceleri bu kavram Araplar arasında yaygındı [2], öyle anlaşılıyor ki bu bölge Sasani İran'ın kuzeydoğusundadır. Orta Çağ Arap coğrafyacıları bu bölgeyi "Bilad al-Türk veya Turkistan", göçebe Türklerin yurtları olarak yazmışlardır.[3]

Bugün bu bölge Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan arasında bölünmüştür. Orta Çağ'da İslam Uygarlığı'nın geliştiği bölgelerden biri olan Maveraünnehir'deki Semerkand ve Buhara kentleri önemli kültür merkezleridir. Ayrıca Göktürklerin yıkılmasından sonra anayurtlarını terkeden bazı Türklerin geçişlerini kolaylaştırıyordu.[kaynak belirtilmeli]

Etimoloji

Arapça kökenli Maveraünnehir Türkçede "Nehrin ötesi/ardı"[4]) anlamına gelir. Bu bölge Batılı dillerde Transaxonia[5] veya Transoxiana[5] (Oxus Nehri'nin ötesi) olarak bilinir. Bunun nedeni Amu Derya nehrinin Yunanca'da Oxus olarak bilinmesi ve Büyük İskender tarafından Batı medeniyetine tanıştırılmasıdır.

Notlar

  1. ^ Abu Abdullah Muhammad bin Ahmad an-Nasafi, Sayfa 131, 488, 505
  2. ^ Abu-l-Kasim Ubaidullah ibn Abdallah ibn Hordadbeh, Sayfa 61, 69
  3. ^ Svat Soucek, A History of Inner Asia Cambridge University Press 2000 sayfa 25
  4. ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 149, 150
  5. ^ a b "Mâverâünnehir." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.

Kaynaklar

http://www.transoxiana.org/12/kamoliddin-buxara.php On the Origin of the place-Name Buxārā Shamsiddin Kamoliddin Uzbekistan Academy of Sciences, Tashkent

Dış bağlantılar

Ayrıca bakınız