Balık yetiştiriciliği: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Buremir (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
576 değişiklik
Düz.
Etiketler: olası sayı vandalizmi Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
k →‎Başlangıcı: Var olan maddelerdeki hataları düzeltildi, yeni maddeler ve kaynaklar eklendi.
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Loch_Ainort_fish_farm_-_geograph.org.uk_-_1800327.jpg|sağ|208x208pik]]
[[Dosya:Loch_Ainort_fish_farm_-_geograph.org.uk_-_1800327.jpg|sağ|208x208pik]]
'''Balık yetiştiriciliği,''' binlerce yıldan beri bilinen, bir [[tarım]] koludur. Dünyada en çok [[sazan]] ve [[alabalık]] yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye'de son 10 yılda Balık yetiştiriciliği 2 kat artmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyenin-ciftlik-baligi-uretimi-10-yilda-ikiye-katlandi/1684329|başlık=Türkiye'nin çiftlik balığı üretimi 10 yılda ikiye katlandı|erişimtarihi=15 Şubat 2021|çalışma=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tarimkutuphanesi.com/balik_yetistiriciligi_00373.html|başlık=BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ|erişimtarihi=15 Şubat 2021|dil=İngilizce|çalışma=www.tarimkutuphanesi.com|soyadı=Tarimci|soyadı2=Tarimci}}</ref>
'''Balık yetiştiriciliği,''' binlerce yıldan beri bilinen, bir [[tarım]] koludur. Dünyada en çok [[sazan]] ve [[alabalık]] yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye'de son 10 yılda Balık yetiştiriciliği 2 kat artmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyenin-ciftlik-baligi-uretimi-10-yilda-ikiye-katlandi/1684329|başlık=Türkiye'nin çiftlik balığı üretimi 10 yılda ikiye katlandı|erişimtarihi=15 Şubat 2021|çalışma=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tarimkutuphanesi.com/balik_yetistiriciligi_00373.html|başlık=BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ|erişimtarihi=15 Şubat 2021|dil=İngilizce|çalışma=www.tarimkutuphanesi.com|soyadı=Tarimci|soyadı2=Tarimci}}</ref>
== Başlangıcı ==
== Tarihçesi ==
Dünyada balık yetiştiriciliğinin ilk defa M.Ö. 2000 yılında Çin'de başladığı düşünülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aquast.org/uploads/pdf_320.pdf|başlık="Dünyada su ürünleri yetiştiriciliği ve ülkemizin geleceğine bakış" makalesi.|tarih=2004|çalışma=SÜMAE YUNUS Araştırma Bülteni|yayıncı=aquast.org}}</ref> [[Türkiye]]'de ise ilk balık yetiştirme tesisi 1960’lı yılların sonunda Bilecik (Bozöyük)’te kurulan alabalık işletmesi, Papila Alabalık Üretim Tesisi'dir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://avesis.istanbul.edu.tr/resume/downloadfile/kadogan?key=3c0b6cbd-575c-4b2e-8794-33a315ea058f|başlık="Türkiye'de Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Pazarlanması" başlıklı makale (indirilebilir PDF dosyası)|tarih=2003|yayıncı=Tarım İstanbul TKB İstanbul İl Müdürlüğü Yayın Organı}}</ref> 2020 yılında Türkiye'de iç ve dış sularda toplam 54 milyon 279 bin ton balık üretimi yapılmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/cevre/dunyada-ve-turkiyede-balik-yetistiriciligi-artiyor-496812.html|başlık=Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor|tarih=2020|yayıncı=trthaber.com|ad=İlyas Umut|soyadı=Özacar}}</ref>
Sazan yetiştiriciliği, dünyada 2-3 bir yıl, alabalık yetiştiriciliği ise yaklaşık 100 yıldır yapılmaktadır. [[Türkiye|Türkiye'de]] ise her iki balık yaklaşık 20 yıldır yetiştirilmektedir.

== Türkiye'de Su Ürünleri Yetiştiriciliği ==
[[Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı|Tarım ve Orman Bakanlığı]] verilerine göre Türkiye'de 2036 adet <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tarimorman.gov.tr/BSGM/Belgeler/Icerikler/Su%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi/Su-Urunleri-Tesisleri-2019.pdf|başlık=T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından lisans verilmiş su ürünleri işletmeleri|tarih=2021|çalışma=T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı|yayıncı=tarimorman.gov.tr}}</ref> izinli su ürünleri yetiştirme tesisi bulunmaktadır. Türkiye'de 2019 tarihi itibarı ile 373 bin ton balık üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen balıkların 138 bin tonu [[levrek]], 100 bin tonu [[çipura]] ve geri kalan kısmı ise [[alabalık]] türevleri olarak üretilmiştir. <ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/cevre/dunyada-ve-turkiyede-balik-yetistiriciligi-artiyor-496812.html#:~:text=T%C3%BCrkiye%20olarak%202019'da%20373,geri%20kalan%C4%B1%20alabal%C4%B1k%20olarak%20%C3%BCretilmi%C5%9Ftir.&text=%C3%9Clkemizde%202019%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20avc%C4%B1l%C4%B1k%20yoluyla%20463%20bin%20ton%20bal%C4%B1k%20elde%20edilmi%C5%9Ftir.|başlık=Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor|tarih=2020|yayıncı=trthaber.com|ad=İlyas Umut|soyadı=Özacar}}</ref>
{| class="wikitable"
|+Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği üretimi (ton) <ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/yayin/Su%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Sekt%C3%B6r%20Politika%20Belgesi%202019-2023.pdf|başlık=Su Ürünleri Sektör Politika Belgesi 2019-2023|tarih=2019|yayıncı=tarimorman.gov.tr}}</ref>
!Yıl
!Deniz
!İç su
!Toplam
|-
|2000
|35.646
|43.385
|79.031
|-
|2001
|29.730
|37.514
|67.244
|-
|2002
|26.868
|34.297
|61.165
|-
|2003
|39.726
|40.217
|79.943
|-
|2004
|49.895
|44.115
|94.010
|-
|2005
|69.673
|48.604
|118.277
|-
|2006
|72.249
|56.694
|128.943
|-
|2007
|80.840
|59.033
|139.873
|-
|2008
|85.629
|66.557
|152.186
|-
|2009
|82.481
|76.248
|158.729
|-
|2010
|88.573
|78.568
|167.141
|-
|2011
|88.344
|100.446
|188.790
|-
|2012
|100.853
|111.557
|212.410
|-
|2013
|110.375
|123.019
|233.394
|-
|2014
|126.894
|108.239
|235.133
|-
|2015
|138.879
|101.455
|240.334
|-
|2016
|151.794
|101.601
|253.395
|-
|2017
|172.492
|104.010
|276.502
|-
|2018
|209.370
|105.167
|314.537
|}

== Türkiye’de ağ kafeste ve karasal alanda balık yetiştiriciliği ile ilgili karşılaşılan sorunlar ==
Türkiye'de su ürünleri yetiştiriciliği yapmak isteyen [[Girişimci|müteşebbis]] ve hayvancılar günümüzde aşağıdaki sorunları yaşamaya devam etmektedir. <ref>{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/214325|başlık="Türkiye’de Ağ Kafeste Alabalık Yetiştiriciliği, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri" başlıklı makale|tarih=2008|çalışma=Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi|yayıncı=dergipark.org.tr}}</ref>

=== Bürokratik sorunlar ===
Su ürünleri yetiştiriciliği için işletme kuruluşu başvurusu yapmak ve ruhsat almak oldukça zordur. Bu sebeple girişimciler su ürünleri yetiştiriciliğine yeteri kadar ilgi göstermemektedir.

=== Su kirası sorunu ===
Su ürünleri yetiştiriciliği yapmak için kafeslerin yerleştirildiği iç sulardaki alanların kiraya verilmesi [[il özel idaresi]]'nin sorumluluğu ve inisiyatifi altındadır. Kiraya verme talebinde ise Orman ve Tarım Bakanlığı’ndan yalnızca ''üretim kapasitesi ve yeterliliği'' konusunda görüş alınmaktadır. Yapılacak olan üretimin ya da kapasitenin önemi olmaksızın kiralama işlemlerinde birim alan fiyatlarında bölgeden bölgeye değişen önemli fiyat dalgalanmaları gözlemlenmektedir. Girişimcinin kiralama taleplerinde yapılacak üretimin kar/zarar dengesi ve bölgesel gereklilik kriterleri unsurlarından ziyade, ilgili alanın rayiç bedelleri hesaplanmaktadır. Bu sebeple girişimci tarafından karlılığı imkansız olan kiralama bedelleri talep edilmektedir.

=== Yem fiyatları ===
Ülkedeki yem üretiminin yetersiz olması ve su ürünleri üreticilerinin yem tedarik etmede ithalata bağımlı olması, küçük yatırımcıyı ve aile işletmelerini zora sokmaktadır..

=== Örgütsel yetersizlik ===
Su ürünleri yetiştiricileri her ilde tam anlamı ile mesleki sivil topluk örgütleri ve meslek odaları kuramadıkları için yetkili organlar tarafından çıkarılan kanun ve yönetmeliklerde sektörün ihtiyaçlarını dile getirememektedir.

=== ÇED raporu ===
Su ürünleri üretim tesisi içi alınması zorunlu olan [[ÇED raporu]] düzenlenmesi için ayrılması gereken bütçenin ve beklenilen sürenin; küçük ölçekli girişimciler tarafından hayata geçirilmesi oldukça zordur.

=== Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kaynaklı sorunlar ===
Türkiye'de yaşanılan kuraklık sorunlarından dolayı içilebilir su kaynaklarının büyük bir kısmı içme suyu rezervlerine ayrılmaktadır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=7221&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5|başlık=Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği|yayıncı=mevzuat.gov.tr}}</ref> uyarınca, içme suyu için tahsis edilen kaynaklarda su ürünleri yetiştiriciliği yapılamamaktadır.


== Kullanım alanları ==
== Kullanım alanları ==
Yetiştiricilik yöntemi ile üretilen balıkların büyük bir kısmı gıda olarak tüketilmektedir. Ayrıca [[kozmetik]] ve [[Ilaç sanayisi|ilaç sanayisi]] için de alternatif iç su ürünleri türleri alanında üretim gerçekleştirilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://arastirma.tarimorman.gov.tr/sarem/Belgeler/Alternatif_Icsu_Turleri_Calistayi/alternatif_icsu_urunleri_turleri_yetisticiligi_calistay_raporu.pdf|başlık=Alternatif İç Su Ürünleri Yetiştiriciliği Çalıştayı Raporu|tarih=2016|yayıncı=tarimorman.gov.tr}}</ref>
Yetiştirilen balıklar en çok satılmak üzere [[Hâl|hâle]] gönderilir. Kalanların çoğu ilaç yapılmak üzere ilaç fabrikalarına gönderilir.


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 00.03, 18 Şubat 2021 tarihindeki hâli

Balık yetiştiriciliği, binlerce yıldan beri bilinen, bir tarım koludur. Dünyada en çok sazan ve alabalık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye'de son 10 yılda Balık yetiştiriciliği 2 kat artmıştır.[1][2]

Tarihçesi

Dünyada balık yetiştiriciliğinin ilk defa M.Ö. 2000 yılında Çin'de başladığı düşünülmektedir.[3] Türkiye'de ise ilk balık yetiştirme tesisi 1960’lı yılların sonunda Bilecik (Bozöyük)’te kurulan alabalık işletmesi, Papila Alabalık Üretim Tesisi'dir.[4] 2020 yılında Türkiye'de iç ve dış sularda toplam 54 milyon 279 bin ton balık üretimi yapılmıştır.[5]

Türkiye'de Su Ürünleri Yetiştiriciliği

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de 2036 adet [6] izinli su ürünleri yetiştirme tesisi bulunmaktadır. Türkiye'de 2019 tarihi itibarı ile 373 bin ton balık üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen balıkların 138 bin tonu levrek, 100 bin tonu çipura ve geri kalan kısmı ise alabalık türevleri olarak üretilmiştir. [7]

Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği üretimi (ton) [8]
Yıl Deniz İç su Toplam
2000 35.646 43.385 79.031
2001 29.730 37.514 67.244
2002 26.868 34.297 61.165
2003 39.726 40.217 79.943
2004 49.895 44.115 94.010
2005 69.673 48.604 118.277
2006 72.249 56.694 128.943
2007 80.840 59.033 139.873
2008 85.629 66.557 152.186
2009 82.481 76.248 158.729
2010 88.573 78.568 167.141
2011 88.344 100.446 188.790
2012 100.853 111.557 212.410
2013 110.375 123.019 233.394
2014 126.894 108.239 235.133
2015 138.879 101.455 240.334
2016 151.794 101.601 253.395
2017 172.492 104.010 276.502
2018 209.370 105.167 314.537

Türkiye’de ağ kafeste ve karasal alanda balık yetiştiriciliği ile ilgili karşılaşılan sorunlar

Türkiye'de su ürünleri yetiştiriciliği yapmak isteyen müteşebbis ve hayvancılar günümüzde aşağıdaki sorunları yaşamaya devam etmektedir. [9]

Bürokratik sorunlar

Su ürünleri yetiştiriciliği için işletme kuruluşu başvurusu yapmak ve ruhsat almak oldukça zordur. Bu sebeple girişimciler su ürünleri yetiştiriciliğine yeteri kadar ilgi göstermemektedir.

Su kirası sorunu

Su ürünleri yetiştiriciliği yapmak için kafeslerin yerleştirildiği iç sulardaki alanların kiraya verilmesi il özel idaresi'nin sorumluluğu ve inisiyatifi altındadır. Kiraya verme talebinde ise Orman ve Tarım Bakanlığı’ndan yalnızca üretim kapasitesi ve yeterliliği konusunda görüş alınmaktadır. Yapılacak olan üretimin ya da kapasitenin önemi olmaksızın kiralama işlemlerinde birim alan fiyatlarında bölgeden bölgeye değişen önemli fiyat dalgalanmaları gözlemlenmektedir. Girişimcinin kiralama taleplerinde yapılacak üretimin kar/zarar dengesi ve bölgesel gereklilik kriterleri unsurlarından ziyade, ilgili alanın rayiç bedelleri hesaplanmaktadır. Bu sebeple girişimci tarafından karlılığı imkansız olan kiralama bedelleri talep edilmektedir.

Yem fiyatları

Ülkedeki yem üretiminin yetersiz olması ve su ürünleri üreticilerinin yem tedarik etmede ithalata bağımlı olması, küçük yatırımcıyı ve aile işletmelerini zora sokmaktadır..

Örgütsel yetersizlik

Su ürünleri yetiştiricileri her ilde tam anlamı ile mesleki sivil topluk örgütleri ve meslek odaları kuramadıkları için yetkili organlar tarafından çıkarılan kanun ve yönetmeliklerde sektörün ihtiyaçlarını dile getirememektedir.

ÇED raporu

Su ürünleri üretim tesisi içi alınması zorunlu olan ÇED raporu düzenlenmesi için ayrılması gereken bütçenin ve beklenilen sürenin; küçük ölçekli girişimciler tarafından hayata geçirilmesi oldukça zordur.

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kaynaklı sorunlar

Türkiye'de yaşanılan kuraklık sorunlarından dolayı içilebilir su kaynaklarının büyük bir kısmı içme suyu rezervlerine ayrılmaktadır. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği[10] uyarınca, içme suyu için tahsis edilen kaynaklarda su ürünleri yetiştiriciliği yapılamamaktadır.

Kullanım alanları

Yetiştiricilik yöntemi ile üretilen balıkların büyük bir kısmı gıda olarak tüketilmektedir. Ayrıca kozmetik ve ilaç sanayisi için de alternatif iç su ürünleri türleri alanında üretim gerçekleştirilmektedir.[11]

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye'nin çiftlik balığı üretimi 10 yılda ikiye katlandı". www.aa.com.tr. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  2. ^ Tarimci; Tarimci. "BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ". www.tarimkutuphanesi.com (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  3. ^ ""Dünyada su ürünleri yetiştiriciliği ve ülkemizin geleceğine bakış" makalesi" (PDF). SÜMAE YUNUS Araştırma Bülteni. aquast.org. 2004. 
  4. ^ ""Türkiye'de Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Pazarlanması" başlıklı makale (indirilebilir PDF dosyası)". Tarım İstanbul TKB İstanbul İl Müdürlüğü Yayın Organı. 2003. 
  5. ^ Özacar, İlyas Umut (2020). "Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor". trthaber.com. 
  6. ^ "T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından lisans verilmiş su ürünleri işletmeleri" (PDF). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. tarimorman.gov.tr. 2021. 
  7. ^ Özacar, İlyas Umut (2020). "Dünyada ve Türkiye'de balık yetiştiriciliği artıyor". trthaber.com. 
  8. ^ "Su Ürünleri Sektör Politika Belgesi 2019-2023" (PDF). tarimorman.gov.tr. 2019. 
  9. ^ ""Türkiye'de Ağ Kafeste Alabalık Yetiştiriciliği, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri" başlıklı makale". Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi. dergipark.org.tr. 2008. 
  10. ^ "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği". mevzuat.gov.tr. 
  11. ^ "Alternatif İç Su Ürünleri Yetiştiriciliği Çalıştayı Raporu" (PDF). tarimorman.gov.tr. 2016. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Balık_yetiştiriciliği&oldid=24885695" sayfasından alınmıştır