Mesih efsanesi teorisi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
k düz.
34. satır: 34. satır:
===18. ve 19. yüzyıl===
===18. ve 19. yüzyıl===
====Volney and Dupuis====
====Volney and Dupuis====
Meryem oğlu İsa'nın mevcûdiyetini alenen inkâr teşebbüslerinin aslı, 18. yüzyıl [[Fransa]]sına, [[Constantin François de Chasseboeuf|Constantin François Chassebœuf de Volney]] ve [[Charles-François Dupuis]]’nin çalışmalarına kadar uzanmaktadır.{{Sfn|Walter P. Weaver. 1999|s=45-50}}{{Sfn|Albert Schweitzer. 2001|s=355 vd.}} Volney ve Dupuis, Hıristiyanlığın, daha eski mitolojilerin bâzı unsurlarının birleşmesinden ibâret olduğunu ve İsa'nın tamâmen mitolojik bir karakter olduğunu savundular.{{Sfn|Walter P. Weaver. 1999|s=45-50}}{{Sfn|Robert E. Van Voorst. 2000|s=8}}
Meryem oğlu İsa'nın mevcûdiyetini alenen inkâr teşebbüslerinin aslı, 18. yüzyıl [[Fransa]]sına, [[Constantin François de Chasseboeuf|Constantin François Chassebœuf de Volney]] ve [[Charles-François Dupuis]]’nin çalışmalarına kadar uzanmaktadır.{{Sfn|Walter P. Weaver. 1999|s=45-50}}{{Sfn|Albert Schweitzer. 2001|s=355 vd.}} Volney ve Dupuis, Hıristiyanlığın, daha eski mitolojilerin bâzı unsurlarının birleşmesinden ibâret olduğunu ve İsa'nın tamâmen mitolojik bir karakter olduğunu savundular.{{Sfn|Walter P. Weaver. 1999|s=45-50}}{{Sfn|Voorst|2000|s=8}}


Dupuis, [[Suriye]], [[Mısır]] ve [[İran]]’daki, eski [[güneş tanrısı]] inançlarının yaptıkları kültürel etkilerin, mecâzi bir anlatımla Hıristiyanlığın temellerine dönüştürüldüğünü savunur. {{Sfn|G. A. Wells. 1969|s=}}O ayrıca, [[Yahudi]] ve Hıristiyan metinlerinde anlatılanların dünyânın bir güneş yılı boyunca geçirdiği evrelerin değişik tarzda bir anlatımı olduğunu, örneğin, Yaratılış kitabında anlatılan, insanın hatâsı ve Cennet'ten düşmesinin, aslında kış mevsiminde çekilen zorlukları sembolize ettiğini; İsa'nın dirilişinin ise, [[Koç (astroloji)|Koç]] burcundayken [[Güneş]]’in tekrar etkisinin artmaya başladığı [[ilkbahar]] [[gündönümü|gündönümünü]] sembolize ettiğini öne sürer.{{Sfn|G. A. Wells. 1969|s=}}
Dupuis, [[Suriye]], [[Mısır]] ve [[İran]]’daki, eski [[güneş tanrısı]] inançlarının yaptıkları kültürel etkilerin, mecâzi bir anlatımla Hıristiyanlığın temellerine dönüştürüldüğünü savunur. {{Sfn|G. A. Wells. 1969|s=}}O ayrıca, [[Yahudi]] ve Hıristiyan metinlerinde anlatılanların dünyânın bir güneş yılı boyunca geçirdiği evrelerin değişik tarzda bir anlatımı olduğunu, örneğin, Yaratılış kitabında anlatılan, insanın hatâsı ve Cennet'ten düşmesinin, aslında kış mevsiminde çekilen zorlukları sembolize ettiğini; İsa'nın dirilişinin ise, [[Koç (astroloji)|Koç]] burcundayken [[Güneş]]’in tekrar etkisinin artmaya başladığı [[ilkbahar]] [[gündönümü|gündönümünü]] sembolize ettiğini öne sürer.{{Sfn|G. A. Wells. 1969|s=}}
72. satır: 72. satır:
{{reflist|2}}
{{reflist|2}}
*[[Richard Dawkins|Dawkins, Richard]]; ''The God Delusion''; Houghton Mifflin; 2006.
*[[Richard Dawkins|Dawkins, Richard]]; ''The God Delusion''; Houghton Mifflin; 2006.

*[[Albert Schweitzer|Schweitzer, Albert]]. ''The Quest of the Historical Jesus''. Fortress, 2001; ilk baskı 1913, s. 124–128; s. 139–141.
*[[Albert Schweitzer|Schweitzer, Albert]]. ''The Quest of the Historical Jesus''. Fortress, 2001; ilk baskı 1913, s. 124–128; s. 139–141.
* {{cite book

|last = Voorst
*[[Robert E. Van Voorst|Voorst, Robert E. Van]] (2000). ''Jesus Outside the New Testament''. Eerdmans. ISBN 9780802843685.
|first = Robert E. Van

|authorlink = Robert E. Van Voorst
|title = Jesus Outside the New Testament
|year = 2000
|publisher = Eerdmans
|url = http://books.google.com/?id=lwzliMSRGGkC&printsec=frontcover&dq=Jesus+Outside+the+New+Testament:+An+Introduction+to+the+Ancient+Evidence#v=onepage&q=Jesus%20Outside%20the%20New%20Testament%3A%20An%20Introduction%20to%20the%20Ancient%20Evidence&f=false
|ref = harv
|isbn = 9780802843685
}}
*[[Walter P. Weaver|Weaver, Walter P.]] (1999). ''[http://books.google.com/?id=1CZbuFBdAMUC&printsec=frontcover&dq=The+historical+Jesus+in+the+twentieth+century,+1900%E2%80%931950#v=onepage&q&f=false The Historical Jesus in the Twentieth Century]'', 1900–1950. Trinity. ISBN 9781563382802.
*[[Walter P. Weaver|Weaver, Walter P.]] (1999). ''[http://books.google.com/?id=1CZbuFBdAMUC&printsec=frontcover&dq=The+historical+Jesus+in+the+twentieth+century,+1900%E2%80%931950#v=onepage&q&f=false The Historical Jesus in the Twentieth Century]'', 1900–1950. Trinity. ISBN 9781563382802.
⚫
*[[G. A. Wells|Wells, G. A.]] (1969). "Stages of New Testament Criticism". ''Journal of the History of Ideas'' (JSTOR) 30 (2). JSTOR [https://www.jstor.org/stable/2708429 2708429].


⚫
*[[G. A. Wells|Wells, G. A.]] (1969). "Stages of New Testament Criticism". ''Journal of the History of Ideas'' (JSTOR) 30 (2). JSTOR [https://www.jstor.org/stable/2708429 2708429].
[[Kategori:Hıristiyanlık]]
[[Kategori:Hıristiyanlık]]

Sayfanın 11.32, 8 Kasım 2015 tarihindeki hâli

İsa Miti teorisi
Noel Coypel'in Mesih'in Dirilişi konulu tablosu (1700)
Bâzı Mitçiler, Hıristiyanlıktaki, Mesih'in Dirilişi akîdesini Hıristiyanlıktan önceki târihte de örnekleri görülen, örneğin Osiris mitindeki ölüp dirilen tanrı inancıyla özdeşleştirirler
Kapsamı:Nasıralı İsa hiçbir zaman var olmadı; eğer var olduysa da Hıristiyanlığın kuruluşu ile ve incillerdeki anlatıların hiçbiri ile bir ilgisi yok
ÖncüleriCharles François Dupuis (1742–1809), Constantin-François Volney (1757–1820), Richard Carlile (1790-1843), Bruno Bauer (1809–1882), Edwin Johnson (1842-1901), Dutch Radical School (1880-1950), Albert Kalthoff (1850–1906), W. B. Smith (1850–1934), J. M. Robertson (1856–1933), Thomas Whittaker (1856-1935), Arthur Drews (1865–1935), Paul-Louis Couchoud (1879-1959), Alvin Boyd Kuhn (1880–1963)
Günümüzdeki temsilcileriG. A. Wells, Tom Harpur, Michael Martin, Thomas L. Thompson, Thomas L. Brodie, Robert M. Price, Richard Carrier, Earl Doherty
KonularTarihsel İsa, Hıristiyanlığın Kökenleri, Eski Çağlar Tarihi

İsa Miti teorisi ya da Mesih Miti teorisi ya da kısa şekliyle Mitçilik, Nasıralı İsa'nın hiç var olmadığını veya var olmuşsa bile Hıristiyanlığın kurulmasıyla ve incillerde anlatılanlarla hiçbir bağlantısı olmadığını öne sürer.[1][2][3] İsa Miti teorisi, Tarihsel İsa araştırmacılığına aykırı bir duruş sergiler. Tarihsel İsa araştırmacılığı ise incillerde anlatılan olayların birçoğunun tarihsel olmadığını ve fakat incillerin dallanıp budaklandığı tarihi bir çekirdek hakikâtinin olduğunu savunur.

Farklı teorisyenler, İsa Miti teorisinin farklı versiyonlarını öne sürerler. Bununla birlikte bütün teorisyenler, ilk kez 19. asırda geliştirilmiş olan üç ayak üzerinde teorilerini binâ etmektedirler:

  • Yeni Ahit'in hiçbir târihsel kanıt değeri taşımaması,
  • Miladî birinci asra ait, Hıristiyan olmayan ve İsa Mesih'ten bahseden bir kaynağın yokluğu,
  • Hıristiyanlığın putperest veyâ efsânevî kökenlerinin olması[4]

İsa Miti teorisinin çekirdeğini oluşturan ilkelerin kökenleri, Aydınlanma Çağı'na ve oradan da Hıristiyanlığın ilk asırlarındaki dinî ayrılıklara kadar uzanmaktadır.[5][6][7]

İsa Miti teorisyenlerinin argümanlarına karşı, yine de tarihsel eleştiri uzmanları arasında, İsa'nın yaşadığı söylenen dönemde gerçekten de bir İsa'nın yaşadığı husûsunda bir ortak kanaat vardır. [8][9][10][11][12][13][14]Bununla birlikte, tarihsel eleştiri uzmanları, Meryem oğlu İsa'nın hayatı hakkında kanonik incillerde anlatılan bilgilerin hangilerinin tarihsel hangilerinin kurgusal olduğu konusunda ihtilaf içindedirler. [15] Tarihsel eleştiriciler, Dört İncil'de anlatılanların içinde sadece iki olayın gerçekten yaşandığı konusunda hemfikir oldular. Bu olaylar; İsa'nın Vaftizci Yahya tarafından vaftiz edilmesi ve İsa'nın çarmıha gerilmesi. [16][17][18] Bununla birlikte, Yeni Ahit uzmanlarının üzerinde hemfikir olabildikleri tek konunun İsa'nın gerçekten yaşamış olduğu husûsu olduğunu, bunun dışında hiçbir konuda hemfikir olamadıklarını savunanlar da oldu. [19] Bazı uzmanlar ise, tarihselliği mümkün birden fazla İsa'nın var olduğunu ve bunlardan hangisinin gerçek tarihsel Meryem oğlu İsa olduğunu kesin olarak anlamanın mümkün olmadığını savunur. [20][21]


Önde gelen temsilcileri

18. ve 19. yüzyıl

Volney and Dupuis

Meryem oğlu İsa'nın mevcûdiyetini alenen inkâr teşebbüslerinin aslı, 18. yüzyıl Fransasına, Constantin François Chassebœuf de Volney ve Charles-François Dupuis’nin çalışmalarına kadar uzanmaktadır.[22][23] Volney ve Dupuis, Hıristiyanlığın, daha eski mitolojilerin bâzı unsurlarının birleşmesinden ibâret olduğunu ve İsa'nın tamâmen mitolojik bir karakter olduğunu savundular.[22][24]

Dupuis, Suriye, Mısır ve İran’daki, eski güneş tanrısı inançlarının yaptıkları kültürel etkilerin, mecâzi bir anlatımla Hıristiyanlığın temellerine dönüştürüldüğünü savunur. [25]O ayrıca, Yahudi ve Hıristiyan metinlerinde anlatılanların dünyânın bir güneş yılı boyunca geçirdiği evrelerin değişik tarzda bir anlatımı olduğunu, örneğin, Yaratılış kitabında anlatılan, insanın hatâsı ve Cennet'ten düşmesinin, aslında kış mevsiminde çekilen zorlukları sembolize ettiğini; İsa'nın dirilişinin ise, Koç burcundayken Güneş’in tekrar etkisinin artmaya başladığı ilkbahar gündönümünü sembolize ettiğini öne sürer.[25]

Volney, İbrahim ve Sâre’nin kökeninin Brahma ve Saraswati olduğunu, Hristos’un (Mesih’in) ise kökeninin Krişna olduğunu savunur.[26] Volney, eserini Dupuis'den önce yayımladı fakat eserini hazırlarken Dupuis'nin henüz yayımlanmamış çalışmalarının taslaklarından faydalandı ve Dupuis'nin çoğu argümanını aynen savunmakla birlikte ondan farklılık gösterdiği hususlar da oldu. Volney'nin Dupuis'den ayrıldığı hususlara bir örnek vermek gerekirse, Volney, kanonik incillerde geçen ve güneş tanrı mitlerine dayanan hikâyelerin kasten değil, bir yanlış anlama sonucu iyiniyetle ve hakikat niyetine, mecazî anlatımlar hakikî târih zannedilerek derlendiğini yazar.[25][27]

Volney, 18. yüzyılın sonunda, Fransa monarşisinin yıkıldığı ve devrim Fransasının yaşandığı 19. yüzyılın başında yaşadı. Volney'nin teoriyi ele alış biçimi tamâmen dinî eksenli değildi, içeriğinde içtimâi siyâsî unsurlar barındırıyordu, Fransız İhtilâli'nin fikirleri ile Mitçi teori arasında kurduğu ilişki ve Volney'nin Napolyon üzerindeki tesirleri, Volney'nin savunduğu ve aslen dinî konulu olan bu teorinin İngiltere'de benimsenmesinin önünde engel teşkil etti. Bununla birlikte, kısa vâdede başarısız olsa da Volney'nin teorisi, 19. yüzyılda birçok Britanyalı ve Amerikalı radikal düşünürün desteğini kazandı.[28]

Strauss

1835'te Alman ilâhiyatçı David Friedrich Strauss, Hıristiyanların çok tepkisini çeken Das Leben Jesu (İsa'nın Hayatı) adlı kitabını yayımladı. İsa'nın mevcûdiyetini inkâr etmemekle beraber, Strauss, Yeni Ahit'te anlatılan mûcizelerin, normâl vakâların olağanüstü olaylarmış gibi mitolojik bir dille anlatılışı olduğunu öne sürdü.[29] [30] [31] Ona göre, kilise teşkilâtının ilk dönem temsilcileri bu mûcize hikâyelerinin asılları olan gerçek normal vakâları, İsa'nın, İsrailoğullarının beklediği Mesih'le ilgili kehânetleri gerçekleştirdiğini kanıtlamak için bir miktar değiştirdi. Strauss'un bu akılcı yaklaşımı Kutsal Kitap'ın tarihsel ve mânevî olarak olağanüstü olduğu bakış açısına açıkça muhalif bir duruş arz ediyordu.

Kitap, Hıristiyan Avrupa'da büyük tepkiyle karşılandı. Shaftesbury Kontu Anthony Ashley-Cooper, adı geçen kitabın Marian Evans tarafından yapılan İngilizce çevirisi hakkında şu sözleri söylemekten geri durmadı, "bugüne kadar Cehennem'in ağzından kusulmuş en zararlı kitap".[32] Strauss, Hıristiyan Avrupa'da o kadar nefret edilen bir insan hâline gelmişti ki kendisine Zürih Üniversitesi’nde bir ilâhiyat kürsüsü verildiğinde yükselen tepkiler üzerine, üniversite yönetimi Strauss’u emekli etmek kararı aldı.[33]

Bauer

Bonn Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmış olan Bruno Bauer, Strauss'un teorisini temel alıp aynı zamanda onu geliştirerek, Meryem oğlu İsa'nın hiç var olmadığını sistematik olarak inceleme konusu yaptı. [34][35]Bauer, Mit teorisinin üç ayak üzerine binâ edilen iskeletini ilk şekillendiren akademisyendir. Bununla birlikte daha sonra aynı üç ayaklı teoriyi, Bauer'in kendilerinden önce bunu tespit ettiğinden habersiz olarak başka akademisyenler de eserlerinde sundular. Bauer'in üç ayaklı argümanı şudur:

  1. Kanonik inciller, İsa'nın yaklaşık vefat târihinden onlarca sene sonra, İsa ile hiç görüşmemiş olan şahıslar tarafından yazıldı ve buna ilâveten tâkip eden asırlar boyunca, kimliği belirsiz kâtiplerce kanonik incillerin metni, bahis mevzuu kâtiplerin kendi kişisel hesaplarına uygun olarak değiştirildi veyâ tamâmen uydurma kısımlar incillere eklendi. [36]
  2. Milâdî ikinci asra gelinceye kadar, İsrailoğullarından olmayan hiçbir yazarın Nasıralı İsa'dan bahsettiğine dair elimizde hiçbir verinin olmaması[37] ve İsa'nın kendisinden sonraya hiçbir yazılı eser veyâ arkeolojik kalıntı bırakmamış olması. [38]
  3. İncildeki hikâyelerden bir kısmı, ölüp dirilen tanrı, yarı-tanrı (tanrıların oğulları), güneş tanrıları, kurtarıcılar ya da Horus, [39] Mithra, [40] Prometheus, [41] Dionysus, [42] Osiris, [43]Buddha, [44] Krişna[45] veyâ Tyanalı Apollonius[46] gibi târihî kişilerle benzerlik göstermektedir.

Bauer, İsa Miti araştırmasının başında, tarihî İsa'nın var olup olmadığı sorusunu kendisi için cevapsız bırakmıştı. [47] Daha sonra A Critique of the Gospels and a History of Their Origin (1850–1851) kitabında Bauer, İsa'nın hiç var olmadığını açıkça savundu. Christ and the Caesars (1877) eserinde Hıristiyanlığın, Genç Seneca'nın Stoacılığı ile Philon'un Yahudi ilâhiyatının bir sentezinin Roma taraftarı Josephus gibi kişiler tarafından geliştirilmesi ile ortaya çıktığını savundu. [48] Bauer, kendi devrinde acımasızca eleştirildi ve Bonn Üniversitesi'ndeki görevine son verildi. Fikirlerinin yayılmasının engellenmesinden dolayı, geleceğin Mit teorisyenleri üzerinde pek bir etkisi olmadı. [34][49]

Ayrıca bakınız


Kaynakça

  1. ^ Mitchell, Logan (1842). The Christian mythology unveiled, lectures. Cousins. s. 151. "Yeni Ahit'teki İsa Mesih, bu gezegende yaşanan hiçbir hakikî vakâyla veyâ gerçek şahıs ile bağlantısı olmayan karakterdir. Onun hayâtı, astronomiyle ilgili bir mecâzdır. Bu mecâzın esâsını da Güneş'e kutsallık seviyesinde bir değer verme, onun zodyak burçlarından geçişi veyâ güneş yılı ve ondaki mevsimlerin bir tür ifâdesidir" (bkz. eserin bir baskısının kapağı ve Google Kitaplar'da 151. sayfası)
  2. ^ Bart Ehrman, Did Jesus Exist? Harper Collins, 2012, s. 12, "En basit şekilde ifâde etmek gerekirse, tarihsel İsa hiç var olmadı. Eğer var olduysa bile Hıristiyanlığın kuruluşu ile hiçbir alâkası yok."
  3. ^ Carrier, Richard (2014). On the Historicity of Jesus: Why We Might Have Reason for Doubt. Sheffield Phoenix Press Limited. s. 52. ISBN 978-1-909697-49-2. "Bu konu hakkında salâhiyetli bütün Mitçilerin ortak görüşü, İsa'nın aslında -Yahudilerdeki başmelekler veyâ çoktanrıcı topluluklardaki yarı-tanrı inançlarında olduğu gibi- bir tanrı olduğu, fakat daha sonra tarihselleştirildiği eksenindedir.
  4. ^ Robert E. Van Voorst, Jesus Outside the New Testament,2000, s. 8-9
  5. ^ Richard Dawkins; The God Delusion; s. 122. ISBN 1-4303-1230-0.
  6. ^ Christopher Hitchens; God is Not Great; 2007, Chapter 8
  7. ^ Thomas L. Thompson; The Messiah Myth: The Near Eastern Roots of Jesus and David, Basic Book Perseus Books' 2005
  8. ^ James D. G. Dunn; Sacrifice and Redemption kitabında "Paul's understanding of the death of Jesus" bölümü; s. 35-36; editör, S. W. Sykes (3 Aralık 2007); Cambridge University Press; ISBN 052104460X
  9. ^ Richard A. Burridge ve Graham Gould; Jesus Now and Then; s. 34 (1 Nisan 2004) ISBN 0802809774
  10. ^ Michael Grant; Jesus; 2004; s. 200; ISBN 1898799881
  11. ^ Graham Stanton; The Gospels and Jesus; s. 145; 1989; Oxford University Press
  12. ^ Robert E. Van Voorst; Jesus Outside the New Testament: An Introduction to the Ancient Evidence; s. 16; Eerdmans Publishing; 2000; ISBN 0-8028-4368-9
  13. ^ Bart Ehrman; Did Jesus Exist? The Historical Argument for Jesus of Nazareth; HarperCollins, USA. 2012. ISBN 978-0-06-220460-8
  14. ^ Bart Ehrman; Forged : Writing in the Name of God; 2011; s. 285; ISBN 978-0-06-207863-6
  15. ^ Mark Allan Powell; Jesus as a Figure in History: How Modern Historians View the Man from Galilee; 1998; s. 181; ISBN 0-664-25703-8
  16. ^ James D. G. Dunn; Jesus Remembered; 2003; s. 339; ISBN 0-8028-3931-2; Yazar, 339. sayfada vaftiz ve çarmıh vakâlarıyla ilgili şu tespitini dile getirir, "İsa'nın hayatı ile ilgili neredeyse evrensel kabûl görmüş iki vakâ"
  17. ^ William R. Herzog; Prophet and Teacher: An Introduction to the Historical Jesus; 4 Temmuz 2005; s.1-6; ISBN 0664225284
  18. ^ Crossan, John Dominic (1995); Jesus: A Revolutionary Biography; HarperOne; s. 145; ISBN 0-06-061662-8; "Çarmıha gerilmiş olması, diğer bütün tarihsel vakâların gerçekliği kadar gerçektir, zîrâ Tacitus ve Josephus... Hıristiyan kaynaklarıyla paralellik arz edecek şekilde en azından bu vakânın gerçekleştiğini yazdılar."
  19. ^ Lataster, Raphael (18 Aralık 2014); "Did historical Jesus really exist? The evidence just doesn’t add up"; The Washington Post; ISSN 0190-8286; Erişim tarihi: 26 Ekim 2015
  20. ^ Is This Not the Carpenter?: The Question of the Historicity of the Figure of Jesus; Editörler: Thomas L. Thompson ve Thomas S. Verenna; 2012
  21. ^ Philip Davies; "Did Jesus Exist?"; bibleinterp.com'da; Erişim tarihi: 26 Ekim 2015
  22. ^ a b Walter P. Weaver. 1999, s. 45-50.
  23. ^ Albert Schweitzer. 2001, s. 355 vd..
  24. ^ Voorst 2000, s. 8.
  25. ^ a b c G. A. Wells. 1969.
  26. ^ Nigel Leask; British Romantic Writers and the East (24 Haziran 2004); Cambridge Univ Press; s. 104-105 ISBN 0521604443
  27. ^ Tristram Stuart, The Bloodless Revolution, s. 591.
  28. ^ Companion Encyclopedia of Theology’de Stephen Prickett maddesi; editörler, Peter Byrne, Leslie Houlden (4 Aralık 1995); s. 154-155; ISBN 0415064473
  29. ^ David Friedrich Strauss; The Life of Jesus, Critically Examined; 2010; ISBN 1-61640-309-8; s. 39–43 ve 87–91
  30. ^ James A. Herrick; The Making of the New Spirituality; 2003; ISBN 0-8308-2398-0; s. 58–65
  31. ^ Michael J. McClymond; Familiar Stranger: An Introduction to Jesus of Nazareth; 22 Mart 2004; ISBN 0802826806; s. 82
  32. ^ Gregory W. Dawes; The Historical Jesus Question; 2001; ISBN 0-664-22458-X; s. 77–79
  33. ^ Bkz. Douglas R McGaughey; "On D.F. Strauß and the 1839 Revolution in Zurich"; 30 Nisan 1994
  34. ^ a b Robert E. Van Voorst; Jesus Outside the New Testament: An Introduction to the Ancient Evidence; Eerdmans Publishing; 2000. ISBN 0-8028-4368-9; s. 7-11
  35. ^ James K. Beilby ve Paul Rhodes Eddy'nin editörlüğünde basılan The Historical Jesus: Five Views kitabında James K. Beilby ve Paul Rhodes Eddy'nin kaleme aldığı "The Quest for the Historical Jesus" bölümü; Intervarsity; 2009; s. 16.
  36. ^ Richard Dawkins. 2006, s. 96.
  37. ^ Bart D. Ehrman; Did Jesus Exist? The Historical Argument for Jesus of Nazareth; HarperCollins; USA; 2012; s. 47; ISBN 978-0-06-220460-8
  38. ^ Gerald O'Collins; Christology: A Biblical Historical and Systematic Study of Jesus; 2009; s. 1-3 ISBN 0-19-955787-X
  39. ^ Erik Hornung; The Secret Lore of Egypt and its Impact on the West; Cornell University; 2001; s. 73; ISBN 0801438470
  40. ^ John M. Robertson; Christianity and Mythology; Watts & Co. London; 2001; s.73; ISBN 0766187683
  41. ^ Martin Hengel; Crucifixion in the Ancient World and the Folly of the Message of the Cross; John Bowden; Fortress Press; 1977; s. 11; ISBN 080061268X
  42. ^ Arthur Drews; The Christ Myth, 1909
  43. ^ Robert M. Price; The Christ Myth Theory and its Problems; 2011; s. 132; ISBN 9781578840175
  44. ^ Zacharias P. Thundy; Buddha and Christ: Nativity Stories and Indian Traditions; Brill Academic Pub; 1993; s. 80-81; ISBN 9004097414
  45. ^ Nigel Leask; British Romantic Writers and the East; Cambridge Univ. Press; 2004; s. 104-105; ISBN 0521604443
  46. ^ Ehrman; 2013; s. 208
  47. ^ Albert Schweitzer; The Quest of the Historical Jesus; Fortress; 2001; ilk baskı 1913, s. 124–128 ve 139–141
  48. ^ Douglas Moggach; The Philosophy and Politics of Bruno Bauer; Cambridge University Press; 2003; s.184
    • Ayrıca bkz. Frederich Engels; "Bruno Bauer and Early Christianity"; Der Sozialdemokrat; Mayıs 1882
  49. ^ Clinton Bennett; In Search of Jesus: Insider and Outsider Images; (1 Aralık 2001); ISBN 0826449166; Continuum; s. 204

Bibliyografya

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mesih_efsanesi_teorisi&oldid=16255976" sayfasından alınmıştır