Étienne Gilson

Étienne Henri Gilson
Étienne Henri Gilson
	Étienne Gilson
Tam adı	Étienne Henri Gilson
Doğumu	13 Haziran 1884, Paris, Fransa;
Ölümü	19 Eylül 1978 (94 yaşında) Auxerre, Fransa;
Milliyeti	Fransız
Alma mater	Paris Üniversitesi Collège de France
Çağı	20. yüzyıl felsefesi
Okulu	Thomizm Yeni-skolastikcilik
İlgi alanları	Teoloji, metafizik, politika, edebiyat, felsefe tarihi
Önemli fikirleri	Varlık ve öz arasındaki thomistik ayrım ve mathematizm terimini literatüre kazandırması
	Etkilendikleri Thomas Aquinas, Aristoteles, Descartes, Augustinus, Bonaventura, Léon Brunschvicg, Auguste Comte, Dante, Jacques Maritain, John Duns Scotus;
	Etkiledikleri Jacques Maritain, Richard McKeon, John F. X. Knasas, Norman Geisler, Jacques Lacan, Henry Corbin, İkinci Vatikan Konsili, Dorothy Day, Thomas Merton;

Étienne Henri Gilson (Fransızca: [ilsɔ̃] ; 13 Haziran 1884 - 19 Eylül 1978) Fransız bir filozof ve felsefe tarihçisidir. Bir orta çağ felsefesi uzmanı olsa da, başlangıçta Descartes düşüncesi üzerinde uzmanlaşmıştır; kendini bir neo-thomistci olarak görmese de Thomas Aquinas düşüncesi bağlamında felsefesini icra etti. 1946'da Academie Française'in ölümsüz üyesi olarak seçilme ayrıcalığını elde etti. Gilson aynı zamanda Nobel edebiyat ödülüne de aday gösterilmiştir.^[2]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gilson Paris'te ikamet eden ve köken olarak Burgonyalı olan katolik bir ailede doğar. Gilson ilkokulu Notre-Dame-des-Champs adında dini bir okulda okudu, ardından Lycée Henri IV. ortaokulunu bitirdi. Descartes'ı okumaya başladığı dönem olan askerlik görevini bitirdikten sonra, skolastik düşüncenin kartezyen düşünce üzerindeki etkisine yoğunlaştığı lisans öğrenimine başladı. Sarbonne Üniversitesi'nde Victor Delbos, Lucien Lévy-Bruhl ve Collège de France'da Henri Bergson hocalarının öğrenimi altında 1906'da felsefe lisans derecesini aldı. 1908'de Thérèse Ravisé of Melun ile evlendi ve Bourg-en-Bresse, Rochefort, Tours, Saint-Quentin ve Angers gibi yerlerde lise hocalığı yaptı.

1913'te Lille Üniversitesi'nde hocalık yaparken Paris Üniversitesi'nde "Descartes ve teolojide özgürlük" isimli doktora tezini savundu. Kariyeri Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle kesildi. Savaş döneminde Fransız ordusunda çavuş rütbesi altında askerlik yaptı. Verdun Muharrebesi'nin ön cephesinde teğmen rütbesi altında bulundu. 1916'da düşman kuvvetler tarafınca esir alındı ve iki yılını savaş tutsağı olarak geçirdi. Gilson savaş tutsağı olduğu bu dönemde kendini yeni entelektüel alanlara adadı; bu alanlar arasında Rusça ve 13. yüzyılda yaşamış bir teolog olan Bonaventura da vardı. Savaşta gösterdiği üstün cesaretten dolayı daha sonra Croix de Guerre nişanına layık görüldü.

1919'da Strasbourg Üniversitesi'nde felsefe tarihi profesörü oldu. 1921'den 1932'ye kadar Paris Üniversitesi'nde Orta çağ felsefe tarihi dersleri verdi. 1930'da Gilson, Jacques Maritain ile birlikte, Aziz Thomas Aquinas Papalık Üniversitesi'ninden felsefe alanında onursal doktora aldı.^[3]^[4]

Gilson üç yıl boyunca Harvard Üniversitesi'nde de ders verdi. Aziz Basil Cemaati'nin davetiyle, Toronto'da Papalık Orta Çağ araştırmaları Enstitüsü'nü ve Toronto Üniversitesi'nde bulunan St. Michael Kolejini kurdu; bu kolej her sene Étienne Gilson Konferans'ına ev sahipliği yapar. Gilson 1946'da Académie française'a (Fransız akademisi) seçilir.

12 Aralık 1949'da eşi Thérèse Ravisé'nin ölümüyle Gilson ciddi bir duygusal buhranın içine girdi.^[5]

1951'de Collège de France'daki koltuğunu Martial Gueroult'ta bırakarak 1968'e kadar tüm zamanını Papalık Orta Çağ Araştırmaları Enstitüsü'ne adadı. Cizvit rahibi ve kardinal olan Henri de Lubac ile arkadaşlardı. Aralarındaki mektuplaşmalar yayınlanmıştır. Gilson esasında bir felsefe tarihçisi olmasına rağmen 20. yüzyıldaki thomasçılık düşüncesinin canlanmasında Jacques Maritain ile ön safta yer alır.

Düşünceleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gilson tarihsel bir perspektiften Thomizmin analizine girişir. Gilson için thomizm küçümseyici bir tavırla skolastik düşünceyle özdeş değildir, aksine, Thomizm, yani, Thomas Aquinas'ın felsefesi Gilson için skolastik düşünceye karşı bir isyandır.^[6] Gilson kendi çağının felsefesinin insanlığın hüküm verme hakkından vazgeçtiği ve doğaya hükmetmeye işaret eden bir bilime dönüştüğünü belirtir: Sadece doğanın bir parçası olarak görülen insanlık düşüncesi en pervasız sosyal girişimlerle insan hayatına ve kurumlarına zarar verir. Gilson felsefi sistemlere karşı olarak Thomas Aquinas'ın felsefesinin canlanmasıyla tehlikeli alandan bir çıkış yolu açılacağını düşünür. ^{[kaynak belirtilmeli]}

Gilson kendi zamanında Orta Çağ felsefesi tarihinin önde gelen bir uzmanı olarak görülüyordu ve kendi başına oldukça saygın bir filozoftu.^{[kaynak belirtilmeli]} Eserleri bugün yeniden basılmaya ve incelenmeye devam ediyor - Thomist filozoflar arasında belki de sadece onun ünü ve eserleri 1960'larla beraber başlayan Orta Çağ felsefesine dair olan genel ilgisizlikten etkilenmedi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Türkçede yayımlanmış eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortaçağ'da felsefe, Doğu Batı yayınları, çeviren: Ayşe Meral
Ortaçağ felsefesinin ruhu, Açılım Kitap, çeviren: Şamil Öcal
Ateizmin çıkmazı, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi yayınları, çeviren: Veysel Uysal
Tanrı ve felsefe, Birleşik yayıncılık, çeviren: Prof. Dr. Mehmet Aydın

Tüm eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

La Liberté chez Descartes et la Théologie, Alcan, 1913 (reprint: Vrin, 1982).
Index scolastico-cartésien, Alcan, 1913 (second revised edition: Vrin, 1979).
Le thomisme, introduction au système de saint Thomas, Vrin, 1919. Chapter from English translation on Faith & Reason 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Études de philosophie médiévale, Université de Strasbourg, 1921.
La philosophie au moyen-âge, vol.I : De Scot Erigène à saint Bonaventure, Payot, 1922.
La philosophie au moyen-âge, vol.II : De saint Thomas d'Aquin à Guillaume d'Occam, Payot, 1922.
La philosophie de saint Bonaventure, Vrin, 1924.
René Descartes. Discours de la méthode, texte et commentaire, Vrin, 1925.
Saint Thomas d'Aquin, Gabalda, 1925.
Introduction à l'étude de Saint Augustin, Vrin, 1929.
Études sur le rôle de la pensée médiévale dans la formation du système cartésien, Vrin, 1930.
L'esprit de la philosophie médiévale, Vrin, 1932.
Les Idées et les Lettres, Vrin, 1932.
Pour un ordre catholique, Desclée de Brouwer, 1934.
La théologie mystique de saint Bernard, Vrin, 1934.
Le réalisme méthodique, Téqui, 1935.
Christianisme et philosophie, Vrin, 1936.
The Unity of Philosophical Experience, Scribner's, 1937.
Héloïse et Abélard, Vrin, 1938.
Dante et la philosophie, Vrin, 1939.
Réalisme thomiste et critique de la connaissance, Vrin, 1939.
Théologie et histoire de la spiritualité, Vrin, 1943.
Notre démocratie, S.E.R. P., 1947.
L'être et l'essence, Vrin, 1948.
Saint Bernard, textes choisis et présentés, Plon, 1949.
Being and Some Philosophers (Toronto: Pontifical Institute of Medieval Studies, 1952)
L'École des Muses, Vrin, 1951.
Jean Duns Scot, introduction à ses positions fondamentales, Vrin, 1952.
Les métamorphoses de la cité de Dieu, Vrin, 1952.
Being and Some Philosophers, 2nd ed. (Toronto: Pontifical Institute of Medieval Studies, 1952)
History of Christian Philosophy in the Middle Ages (London: Sheed and Ward, 1955)
Peinture et réalité, Vrin, 1958.
Le Philosophe et la Théologie, Fayard, 1960.
Introduction à la philosophie chrétienne, Vrin, 1960.
La paix de la sagesse, Aquinas, 1960.
Trois leçons sur le problème de l'existence de Dieu, Divinitas, 1961.
L'être et Dieu, Revue thomiste, 1962.
Introduction aux arts du Beau, Vrin, 1963.
Matières et formes, Vrin, 1965.
Les tribulations de Sophie, Vrin, 1967.
La société de masse et sa culture, Vrin, 1967.
Hommage à Bergson, Vrin, 1967.
Linguistique et philosophie, Vrin, 1969.
D'Aristote à Darwin et retour, Vrin, 1971.
Dante et Béatrice, études dantesques, Vrin, 1974.
Saint Thomas moraliste, Vrin, 1974.
L'athéisme difficile, Vrin, 1979

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Gilson, Étienne. The Unity of Philosophical Experience. San Francisco, CA: Ignatius Press, 1999, p. 133.
^ "Nomination Database". www.nobelprize.org. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017.
^ Viotto, P. (2008). Grandi amicizie: i Maritain e i loro contemporanei. I Prismi. Saggi (İtalyanca). Città nuova. s. 38. ISBN 978-88-311-7340-7. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
^ Leclercq, J. (1993). Di grazia in grazia: memorie. Biblioteca di cultura medievale (İtalyanca). Jaca Book. s. 60. ISBN 978-88-16-40330-7. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
^ "Biography of Étienne Gilson's Intellectual Life". 7 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
^ The Christian Philosophy of St. Thomas Aquinas, University of Notre Dame Press, Indiana, 1956, pp. 366–367

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Biographical sketch Academie Francaise (Fransızca) 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Étienne Gilson, The Christian Philosophy of St. Thomas Aquinas, University of Notre Dame Press, Indiana, 1956, 0-268-00801-9
Charles J. O'Neill (ed.), An Étienne Gilson Tribute, The Marquette University Press, 1959.
Antonio Livi, Étienne Gilson: filosofia cristiana e idea del limite critico, Ediciones Universidad de Navarra, Pamplona, 1970
Laurence K. Shook, Etienne Gilson, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto, 1984, 0-88844-706-X
Henri Gouhier, Étienne Gilson : trois essais, Vrin, 1993, p. 75

Francesca Aran Murphy, Art and intellect in the philosophy of Etienne Gilson, University of Missouri Press, Columbia, 2004, 0-8262-1536-X

[1] Gilson, Étienne. The Unity of Philosophical Experience. San Francisco, CA: Ignatius Press, 1999, p. 133.

[2] "Nomination Database". www.nobelprize.org. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017.

[Viotto_2008_p._38-3] Viotto, P. (2008). Grandi amicizie: i Maritain e i loro contemporanei. I Prismi. Saggi (İtalyanca). Città nuova. s. 38. ISBN 978-88-311-7340-7. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.

[Leclercq_1993_p._60-4] Leclercq, J. (1993). Di grazia in grazia: memorie. Biblioteca di cultura medievale (İtalyanca). Jaca Book. s. 60. ISBN 978-88-16-40330-7. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.

[5] "Biography of Étienne Gilson's Intellectual Life". 7 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.

[6] The Christian Philosophy of St. Thomas Aquinas, University of Notre Dame Press, Indiana, 1956, pp. 366–367

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]